گرسنگی در کدام کشورها بیشتر است؟

هفته نامه تجارت فردا - مونا مشهدی‌رجبی: غذا نیاز اولیه بشر است و تا زمانی که این نیاز در دنیا برطرف نشود نمی‌توان به دنبال برطرف شدن نیازهای دیگر بشر بود. با رشد جمعیت نیاز به مواد غذایی در جهان هر روز بیشتر می‌شود ولی مسائلی از قبیل هدر‌ رفت مواد غذایی در فرآیند تولید و توزیع محصولات کشاورزی و غذایی باعث شده است بحران غذایی دنیا افزایش پیدا کند.

بانک جهانی در گزارش اخیر خود نوشت: جمعیت کره زمین هر روز بیشتر می‌شود و نیاز غذایی دنیا هم افزایش پیدا می‌کند. هم‌اکنون جمعیت ساکن در کره زمین بالغ بر هفت میلیارد نفر است و بیش از ۹۲۵ میلیون نفر در فقر و گرسنگی زندگی می‌کنند. این فقر زمینه‌ساز مشکلات اجتماعی و فرهنگی و آموزشی زیادی می‌شود و ممکن است جامعه را به سمت بحرانی بزرگ‌تر سوق دهد بنابراین مقابله با این بحران یک ضرورت است.

به گزارش بانک جهانی تا سال ۲۰۵۰ میلادی جمعیت زمین به ۹ میلیارد نفر می‌رسد و دنیا برای تامین نیاز این جمعیت باید ۵۰ درصد بیشتر از میزان تولید کنونی اقدام به تولید مواد غذایی و محصولات کشاورزی کند. از طرف دیگر تغییرات جوی و افزایش دمای کره زمین سبب شد تا راندمان تولید محصولات کشاورزی در دنیا ۲۵ درصد تنزل یابد و با توجه به پیش‌بینی‌هایی که در مورد افزایش گرمای زمین و تغییرات نا‌مناسب جوی شده است ممکن است سرعت کاهش راندمان تولید محصولات کشاورزی و غذایی در جهان افزایش پیدا کند.

مطالعات نشان می‌دهد از آغاز قرن بیست و یکم میلادی تا‌کنون زمین، اقیانوس‌ها، جنگل‌ها و دیگر سرمایه‌های طبیعی جهان با سرعت بالایی تخلیه شده است که د‌لیل آن استفاده نادرست از این منابع طبیعی بود. بنابراین اگر در نحوه تولید غذا و محصولات کشاورزی خود تغییرات اساسی ایجاد نکنیم و در نگهداری مواد غذایی و کاهش هدر‌رفت آن مدیریت صحیحی نداشته باشیم ضمن از دست دادن منابع طبیعی غذایی، توان تولید را نیز از دست می‌دهیم.

در سال‌های اخیر ما شاهد نوسانات مداوم قیمت مواد غذایی بودیم و این نوسانات که اغلب در جهت افزایش قیمت بوده است به یک روند عادی و پذیرفته‌شده در دنیا تبدیل شد. افزایش قیمت مواد غذایی تامین غذا برای شمار زیادی از مردم دنیا را سخت‌تر کرد و بر فشار فقر و گرسنگی در دنیا افزود.

مطالعات بانک جهانی نشان می‌دهد زمانی که قیمت مواد غذایی در دنیا رشد می‌کند شمار زیادی از خانواده‌های فقیر مانع از مدرسه رفتن فرزندان خود می‌شوند و از مواد غذایی ارزان‌تری که ارزش غذایی پایین‌تری دارد استفاده می‌کنند. این مساله می‌تواند اثرات بلند‌مدت زیادی روی سلامت اجتماعی و فیزیکی و روانی میلیون‌ها جوان داشته باشد و حتی اقتصاد آینده کشورهای فقیر و به دنبال آن جهان را هم تحت تاثیر قرار دهد.

سوء‌تغذیه سبب می‌شود تا بیماری‌های زیادی نوزادان و مادران را تهدید کند و قدرت یادگیری کودکان کاهش یابد. از طرف دیگر کاهش راندمان فعالیت‌های اقتصادی و افزایش نرخ مرگ و میر کودکان از دیگر نتایج افزایش قیمت مواد غذایی و بحران‌های ناشی از آن است. بانک جهانی در گزارش اخیر خود نوشت یک‌سوم از مرگ کودکان در دنیا به دلیل تغذیه نادرست است و با افزایش قیمت مواد غذایی و فقر غذایی در دنیا این سهم افزایش پیدا می‌کند.

بنابراین سرمایه‌گذاری در توسعه کشاورزی و توسعه روستاها به منظور افزایش تولید مواد غذایی در جهان ضروری است و زمینه را برای تامین غذای مردم دنیا فراهم می‌کند. از طرف دیگر فعالیت‌هایی از قبیل توسعه سیستم‌های کشاورزی هوشمند، حفاظت از زمین‌های کشاورزی آسیب‌دیده و بازسازی آنها، توسعه زنجیره عرضه و نگهداری مواد غذایی و در نهایت کاهش هدر‌رفت مواد غذایی از گام‌های مهمی است که به منظور تامین غذای جهان و مقابله با ریسک‌های ناشی از بحران‌های اخیر غذایی ضروری است.

آمارهای جهانی در مورد توزیع فقر و گرسنگی در دنیا چه می‌گوید؟

گرسنگی و فقر از مشکلات اصلی دنیای امروز است و مطالعات زیادی در مورد این مشکل جهانی انجام شده است. هر‌سال تعداد زیادی از مردم دنیا به دلیل فقر و گرسنگی جان خود را از دست می‌دهند و تعداد زیادی از کودکان هم به دلیل این معضل جهانی از دنیا می‌روند. سازمان‌های بین‌المللی هم به عمق این مشکل در دنیا واقف هستند و برنامه‌هایی برای کنترل فقر اعلام کرده‌اند ولی کمتر پیش می‌آید که بتوانند به اهداف طلایی مبارزه با فقر و گرسنگی برسند.

مشکلات اقتصادی در دنیا از قبیل بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ میلادی یا جنگ‌ها و انقلاب‌هایی که در کشورهای در حال توسعه و خاورمیانه اتفاق می‌افتد هم باعث می‌شود تا بر شمار فقرا و گرسنگان در دنیا افزوده شود و این بحران هر روز بیشتر از روز قبل زندگی مردم را تحت تاثیر قرار دهد.

براساس گزارش‌های تهیه‌شده از سوی بانک جهانی ۳ /۱۱ درصد از جمعیت زمین گرسنه هستند که رقمی معادل ۹۲۵ میلیون نفر از ساکنان زمین است ولی بیشترین شمار این گرسنگان در کشورهای در حال توسعه و کم‌توسعه‌یافته زندگی می‌کنند. آسیا بیشترین تعداد گرسنگان جهان را در خود جای داده است.

مطالعات نشان می‌دهد دلیل اصلی گرسنگی در دنیا فقر است و دلیل ایجاد‌کننده فقر در دنیا کم بودن منابع در دست افراد فقیر، توزیع نا‌عادلانه درآمد در جهان و بیشتر بودن این تبعیض در تقسیم درآمد در کشورهای در حال توسعه نسبت به کشورهای توسعه‌یافته، جنگ و درگیری و بحران‌های انسانی و سیاسی است که همگی باعث می‌شود شمار زیادی از مردم در فقر و بحران‌های ناشی از آن زندگی کنند و حتی توان تامین نیاز اولیه و اصلی زندگی خود یعنی برخورداری از تغذیه سالم را نداشته باشند.

البته توجه به مساله فقر و گرسنگی در سال‌های اخیر رشد زیادی پیدا کرده است و این توجه به دلیل مطالعات سازمان‌های جهانی افزایش یافت. در میان ۱۸۰ کشور دنیا 10 کشور توانسته‌اند بیشترین موفقیت را در کاهش فقر غذایی به دست آورند و نام خود را به عنوان برترین کشورهای دنیا ثبت کنند. در سال گذشته کشورهای ارمنستان، آذربایجان، تایلند، برزیل، کوبا، ونزوئلا، گرجستان، غنا، کویت، سنت وینسنت و گرنادیس بیشترین موفقیت را در کاهش فقر به دست آوردند.

در سال ۲۰۱۴ میلادی به‌طور متوسط ۹ میلیون کودک جان خود را از دست دادند که این رقم بالغ بر ۲۷ هزار کودک در هر روز است. یک دلیل اصلی و مهم در مرگ این کودکان را می‌توان سوء‌تغذیه و فقر دانست که هم باعث بیشتر شدن آسیب‌پذیری بدن آنها در برابر بیماری‌ها و ویروس‌ها شده و هم زمینه را برای شیوع بیماری‌های مهلک در میان والدین آنها فراهم کرده بود. در سال گذشته یک‌سوم از مرگ و میر نوزادان و کودکان در دنیا به دلیل سوء‌تغذیه بوده است که بیشتر آنها در کشورهای جنوب صحرای آفریقا و جنوب آسیا ساکن بودند.

بانک جهانی در گزارش اخیر خود اعلام کرد بیشترین شمار گرسنگان دنیا در کشورهای آسیا‌-‌پاسیفیک زندگی می‌کنند. در این سال ۵۷۸ میلیون گرسنه در این منطقه ساکن بودند در حالی که شمار گرسنگان در کشورهای جنوب صحرای آفریقا برابر با ۲۳۹ میلیون نفر بود. کمترین تعداد گرسنگان دنیا در کشورهای صنعتی ساکن بودند.

در سال ۲۰۱۵ تنها ۱۹ میلیون نفر از ساکنان کشورهای صنعتی را گرسنگان تشکیل می‌دادند و ۳۷ میلیون نفر از ساکنان کشورهای خاور نزدیک و شمال آفریقا به دلیل عدم دسترسی به منابع غذایی مناسب و نداشتن درآمد کافی گرسنه بودند. در سال گذشته ۵۳ میلیون نفر از مردم کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب گرسنه بودند.

در سال گذشته ۹۸ درصد از گرسنگان دنیا در کشورهای کم‌توسعه‌یافته زندگی می‌کردند و یک کودک از هر 15 کودک در کشورهای در حال توسعه دنیا قبل از سن پنج‌سالگی و به دلیل بیماری‌های مرتبط با گرسنگی جان خود را از دست می‌دادند. در سال گذشته ۲۵ درصد از کودکان در کشورهای در حال توسعه دنیا کم‌وزن بودند و در معرض خطرات مرتبط با اثرات بلند‌مدت سوء‌تغذیه قرار داشتند. در جهان ۱۶۱ میلیون کودک پیش‌دبستانی دچار سوء‌تغذیه بودند که نسبت به سال ۲۰۱۰ میلادی ۱۰ درصد رشد کرده است.

بعد از بحران اقتصادی دنیا در سال ۲۰۰۸ میلادی و کاهش کمک مالی کشورهای صنعتی به ساکنان کشورهای فقیر و دنبال کردن برنامه‌های جهانی در کنترل فقر و گرسنگی، بر شمار فقرا در دنیا افزوده شد و متاسفانه سهم فقرا در کشورهای توسعه‌یافته و صنعتی هم بیشتر شد.

در سال گذشته ۵۷۸ میلیون نفر از گرسنگان دنیا در قاره آسیا زندگی می‌کردند که این تعداد معادل ۶۰ درصد از کل فقرای دنیاست. بیش از یک‌چهارم از کل جمعیت دچار سوء‌تغذیه در دنیا در کشورهای جنوب صحرای آفریقا زندگی می‌کردند و وضعیت زمانی ناراحت‌کننده‌تر می‌شود که بدانیم از هر چهار نفر ساکن این کشورها یکی در فقر مطلق زندگی می‌کند و تامین نیازهای اولیه زندگی برای او ممکن نیست.

در کشورهای کم‌توسعه‌یافته اغلب کودکان با سوء‌تغذیه متولد می‌شوند زیرا زمانی که یک مادر دچار سوء‌تغذیه است نوزادی به دنیا می‌آورد که او هم دچار سوء‌تغذیه است و بیماری‌های مرتبط با این مشکل از همان آغاز تولد برای مادر و نوزاد وجود دارد. یکی از اصلی‌ترین نیازهای غذایی در زنان نیاز به آهن در خون است که بسیاری از زنان در کشورهای در حال توسعه با کمبود ویتامین مواجه هستند. در سال گذشته آمارها حکایت از مرگ ۳۱۵ هزار زن در جهان هنگام زایمان به دلیل کمبود آهن خون داشت که آماری بسیار نگران‌کننده است.