چرا کلان شهرهای دنیا ترافیک و آلودگی ندارند؟ (۳)

مجله مهرگان نو - بهاران آزادی:

آمریکا

تعطیلی پمپ بنزین ها

۱۱ سالی می شود که ۱۶ ژوئن در تقویم ایالات متحده آمریکا به نام روز ملی حمل و نقل عمومی نام گذاری شده است و هر ساله در چنین روزی تمام اقشار جامعه به همراه اصحاب رسانه و مدیران شرکت های حمل و نقل برای حمایت از صنعت حمل و نقل از نوع عمومی آن، شعار «پمپ بنزین ها را تعطیل کنید.» سر می دهند تا شاید از این طریق بتوانند استفاده از سوخت های فسیلی را به حداقل برسانند.

خالی از لطف نیست که بدانیم شعار «پمپ بنزین ها را تعطیل کنید.» از کجا شروع شد؛ ماجرا به سال ۱۹۷۷ بر می گردد؛ یعنی زمانی که آرنولد شوارتزنگر آخرین سال های قهرمانی خود در رشته بدن سازی را می گذارند؛ در آن زمان فیلمی مستند براساس زندگی ورزشکاری وی ساخته شد، به نام پمپاژ آهن و با این مضمون که در بدن آرنولد به جای خون، آهن جریان دارد.

سال 2003 زمانی که جرج بوش تصمیم می گیرد وی را به عنوان فرماندار کالیفرنیا برگزیند، مردم این ایالت معترض شده و برخی به واسطه آن شعار «پمپ بنزین ها را تعطیل کنید.» سردادند که اشاره به بدترین دوران اقتصادی در زمان فرمانداری او دارد.

صنعت حمل و نقل به ویزه حمل و نقل عمومی از قطب های مهم مدیریت شهری و ملی در ایالات متحده آمریکا به شمار می آید؛ از اشتغال زایی گرفته تا صرفه جویی در هزینه، زمان و بهبود کیفیت زندگی که سلامت جسم و روان شهروندان را شامل می شود، همه وابسته به این صنعت است.

آمریکا به عنوان سومین کشور پهناور و البته پرجمعیت دنیا به یقین نیازمند صنعت حمل و نقل به بهترین نحو است؛ با نگاهی به آمار و ارقام در می یابیم که کشورهای توسعه یافته تا چه میزان بر سیستم حمل و نقل عمومی خود سرمایه گذاری می کنند. به طور مثال باراک اوباما در دوران ریاست جمهوری خود و در راستای بهبود کیفیت زندگی مردم 53 هزار میلیارد دلار را صرف تجهیز و تجدید صنعت حمل و نقل آمریکخا کرده که از این میان هشت هزار میلیارد دلار آن هزینه ساخت قطارهای سریع السیر است.

فارغ از این که در آمریکا میلیون ها نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم از طریق خدمات رسانی در این حوزه امرار معاش می کنند، سازمان حمل و نقل عمومی آمریکا در گزارشی آورده است که یک خانواده دو نفره اگر تنها از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنند، می توانند سالانه ۱۰۰ هزار دلار در هزینه های رفت و آمد خود صرفه جویی کنند.

تحقیقات این سازمان همچنین نشان می دهد که در سال 2011 استفاده از وسایل نقلیه عمومی موجب صرفه جویی 856 میلیون ساعت در زمان حمل و نقل سفرها شد. در آمریکا، برای هر ایالتی متناسب با شرایط، سیستم حمل و نقل منحصر به فردی طراحی شده است اما متاسفانه این سیستم ها در برخی شهرها کارآمد نبوده و مردم ناچارند از خودروهای شخصی خود استفاده کنند؛ ایستگاه های اتوبوس در شهرهای کوچک تر، کمتر است و فواصل گذر آن ها طولانی تر تا جایی که گاهی مسافران نیم ساعت تا یک ساعت باید در انتظار بنشینند.

خب در چنین شرایطی بهتر نیست برای رسیدن بهنگام به مقصد، از تاکسی استفاده کنند؟ در پاسخ باید گفت: خیر! هزینه رفت و آمد با تاکسی در ایالات متحده آمریکا بسیار بالاست؛ در همین راستا نیز دولت چند سالی است که اوبر uber را به این سامانه اضافه کرده؛ سیستمی شخصی که از طریق نصب اپلیکیشن مخصوص به خود در کمترین زمان، نزدیک ترین ماشین را با ارزان ترین قیمت به سوی شما روانه می کند؛ تاسیس این سیستم در سال 2009 و در شهر سانفرانسیسکو از ایالت کالیفرنیا، اگرچه به مردم کمک بسیاری کرده است اما در بازه هایی از زمان موجب اعتراض بسیاری از تاکسی داران سنتی شد. اما بد نیست بدانیم که در شهرهای بزرگ آمریکا کدام وسایل حمل و نقل عمومی توسعه بیشتری یافته است و چرا؟

قطار سریع السیر نیویورک در زمره برترین ها

نیویورک؛ پرجمعیت ترین شهر در ایالات آمریکا نیویورک و معروف به پایتخت جهان است، به این سبب که از قطب های مهم سیاسی و اقتصادی در دنیاست. اما این همه ماجرا نیست؛ شهر نیویورک در حوزه حمل و نقل هم از سرآمدهاست تا جایی که سیستم متروی برتر جهان قرار دارد؛ تفاوت قطارهای سریع السیر در نیویورک این است که این خطوط برخلاف بیشتر شهرهای دنیا در طول شبانه روز کار می کنند.

صنعت حمل و نقل در این شهر از زمانی که سیستم متروکارت در آن باب شده، ارزان، مناسب و کارآمدتر شده است؛ در حال حاضر هزینه استفاده از مترو یا اتوبوس در نیویورک ۲.۷۵ دلار است و کودکانی که قد آن ها کمتر از ۴۴ اینچ باشد، می توانند از این خدمات به طور رایگان استفاده کنند.

پیش از این گفته بودیم که در شهرهای اروپایی، کودکان و دانش آموزان از تخفیف هایی برخوردار هستند، اما این بار اول است که می بینیم در کشوری تخفیف ها براساس قد تخمین می خورد. اگرچه سیستم حمل و نقل زیرزمینی در نیویورک رتبه دار جهان است و میلیون ها نفر در روز از آن استفاده و به مسافران نیز توصیه می کنند؛ اما معضل اصلی این سیستم، زمان بندی نامناسب در رسیدن قطارهاست و مدام باید گوش به زنگ هشدارها باشید.

مترو شبانه روزی نیویورک تنها زمانی از حرکت باز می ایستد که اعتصابی در جریان باشد؛ یعنی هر ۲۵ سال یک بار یا وقتی که برق ها به طور کامل قطع شود، هر ۱۰ سال یک بار، در ۲۰ سال گذشته هزینه نگهداری و تعمیرات قطارهای سریع السیر نیویورک رقمی معادل ۱۰ میلیارد دلار بوده است اما دولت بر این باور است که هنوز هم برخی از ایرادها لاینحل باقی مانده، اما هنوز هم در ایالات متحده آمریکا از سیستم مترو این شهر به خوبی یاد می شود، چرا که این سیستم سالانه ۱.۵ میلیارد نفر را جا به جا می کند.

از مترو که بگذریم، اتوبوس ها نیز در نیویورک هنوز مسافران خاص خود را دارند؛ این وسایل اگرچه به سریع و ایمن بودن قطارها نیستند و آلودگی را افرایش می دهند، اما جایگزین های ارزانی به شمار می آیند و مزیت دیگر این وسیله نسبت به مترو این است که در اتوبوس های شهری امکانات برای استفاده معلولین مهیاست. اما در همه خطوط مترو نمی توان مکان های مخصوص برای استفاده از کسانی پیدا کرد که معلولیت جسمی دارند.

محبوبیت رو به افول واشنگتن در صنعت حمل و نقل

حمل و نقل عمومی مناسب به آن سیستمی اطلاق می شود که انگیزه مردم برای سفر و جا به جایی به نقاط مختلف شهر را افزایش دهد؛ برخی بر این باورند که شهرداری واشنگتن توانسته به این مهم دست پیدا کند و امروز به واسطه خدمات ارائه شده از سوی مقامات این شهر، واشنگتن از حیث صنعت حمل و نقل در ایالات متحده آمریکا بهترین است.

حجم مسافرینی که در روز جا به جا می شوند و سود نسبی که عاید دولت می شود، به نسبت استفاده از وسایل نقلیه شخصی و تعداد افرادی که روزانه تلاش می کنند تا با این وسیله به محل کار خود برسند؛ همه این مسئله را تایید می کنند.

سیستم حمل و نقل در واشنگتن تابع مقررات شرکت فناوری Smart Asset است که کارت های اعتباری و بیمه را برای مسافرینی که از صنعت حمل و نقل در این شهر استفاده می کنند، تامین می کند. اما چیزی حدود 40 سال گذشت تا مردم توانستند به این شرکت اعتماد کنند، آن هم بر اثر برخی از تصادفاتی که به علت رعایت نکردن نکات ایمنی در متروها اتفاق افتاده بود و در نهایت مردم به این نتیجه رسیدند که باید خود را در برابر حوادث بیمه کنند. 136 شهر در ایالات متحده آمریکا تحت پوشش این شرکت است. رفت و آمد با سیستم های حمل و نقل در واشنگتن به طور میانگین 36 دقیقه به طول می انجامد و این یعنی 10 دقیقه کمتر نسبت به استفاده مشابه از این سیستم در شهرهای دیگر عضو این شرکت.

اما چه شد که سیستم حمل و نقل در این شهر نسبت به دیگر شهرهای آمریکا حتی نیویورک رتبه اول را از آن خود کرده بود؟ کسانی که در واشنگتن از وسایل نقلیه عمومی استفاده می کنند، درآمدشان ماهانه ۴ درصد کمتر از استفاده کننده ها از وسایل نقلیه شخصی است، در حالی که همین افراد رد سان فرانسیسکو، نیویورک یا شیکاگو نسبت به ماشین شخصی سواران تا ۲۰ درصد اختلاف درآمد دارند و این نشان می دهد که در واشنگتن حتی افرادی که می توانند وسیله نقلیه شخصی داشته باشند، ترجیح می دهند از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کنند.

براساس این آمار بهترین شهر از نظر سیستم حمل و نقل عمومی همین واشنگتن دی سی است، اما واقعیت چیز دیگری را نشان می دهد که ممکن است تا حدودی یکه تاز بودن واشنگتن را زیر سوال ببرد؛ از سال ۲۰۰۴ تاکنون جمعیت افرادی که از مترو در این شهر استفاده می کنند، به پایین ترین حد خود در این سال ها رسیده است.

طبق آمار استفاده کنندگان از سیستم حمل و نقل در سال گذشته تا 6.1 درصد کاهش یافته؛ فرسوده بودن قطارهای سریع السیر، تاخیرهای طولانی مدت باعث شده تا مردم تصور کنند که استفاده از آن تنها دور ریختن پول است. به همین سبب نیز درآمد سالانه خطوط مترو و اتوبوس چندین میلیون دلار افت داده است.

شاید زمانی و در خاطرات سیستم حمل و نقل واشنگتن زمانی بهترین بوده، اما در عمل خلاف این امر به اثبات رسیده است و شرکت های تعمیراتی خطوط مترو با ورشکستگی مواجه شده اند و حتی به نظر می رسد که شرکت Smart Asset نیز کارایی لازم را نداشته است.

دوچرخه سواری در سان فرانسیسکو

سان فرانسیسکو، شهری با هفت میلیون جمعیت که بلوار طولانی، خیابان انحنا، کوچه پنهان و تعداد زیادی تپه را شامل می شود، اما هیچ ترسی برای مواجه شدن با این شهر وجود ندارد؛ چرا که سیستم حمل و نقل در این شهر، گشت و گذار را برای توریست ها راحت کرده و هیچ کس سردرگم نمی شود؛ به عبارتی برای تردد در این شهر نه تنها نیازی به وسیله نقلیه شخصی نیست که در 90 درصد مواقع حتی به صرفه تر است که از وسیله نقلیه عمومی استفاده کنید؛ این گونه دیگر نیازی نیست که در کوچه های پرپیچ و خم این شهر به دنبال پارکینگ باشد؛ چیزی که برای اهالی سان فرانسیسکو به یک کابوس بدل شده است.

برخلاف خیلی از شهرها و کشورها سیستم حمل و نقل در سان فرانسیسکو یکپارچه نیست و برخی اوقات لازم است برای جا به جایی از چند سرویس استفاده شود.

وسایل نقلیه عمومی هر کدام در این شهر نامی را به خود اختصاص داده اند؛ بهتر است از «مانی» Muni آغاز کنیم؛ شبکه گسترده ای از اتوبوس، اتوبوس برقی، تراموا و تاکسی ها که به همه نقاط شهر از مقاصد گردشگری گرفته تا مکان های تجاری دسترسی دارند؛ در ایستگاه های اتوبوس، نقشه هایی به صورت آنلاین برای مقصدیابی وجود دارد و حتی می توان به وسیله نمایشگرهای الکترونیکی نصب شده در ایستگاه، زمان رسیدن اتوبوس بعدی را تخمین زد. اما مشکل این جاست که خدمات رسانی به وسیله مانی بسیار کند است و بهتر است پیاده روی یا دوچرخه سواری کرد که زودتر به مقصد رسید! البته امن بودن این سیستم را نمی توان انکار کرد تاجایی که هنوز هم یکی از اولویت شهروندان سان فرانسیسکو است.

تراموای برقی بعد از مانی، رتبه دار سفرهای درون شهری سان فرانسیسکو است و از سال 1873 راه اندازی شده و سال 1912 مانی توانسته گوی سبقت را از این وسیله برباید؛ تا جایی که بعدها از این وسیله تنها برای بازدید از اماکن تاریخی استفاده می شد. سال 1980 کل سیستم برقی این وسیله مرمت شد و از آن زمان هر روز به فعالیت خود در عرصه حمل و نقل ادامه داد. اوایل صبح و آخر شب اوج استفاده از این وسایل به حساب می آید.

سان فرانسیسکو نیز همانند بسیاری از شهرهای اروپایی به دوچرخه سواری اهمیت ویژه ای می دهد و حتی در خیابان های شهر نیز برای دوچرخه سواران خطوطی جدا از خطوط ماشین طراحی شده است. به نظر می رسد با توجه به کوچه های باریک و پرپیچ سانفرانسیسکو دوچرخه سواری و پیاده روی گزینه های مناسب تری برای عبور و مرور باشند.