ایرانی ها در گوگل دنبال چه می گردند؟

هفته نامه تماشاگران امروز - محمدحسین عباسی: در روزگار زندگی روی اینترنت، هر جست و جو یک اعتراف است و هر موتور جست و جو، یک کشیش مجازی برای ثبت اعتراف ها. هر روز میلیون ها نفر در سراسر کره زمین، سوال ها و مسائل شخصی شان را به جست و جوهای اینترنتی وارد می کنند تا آنچه در حافظه اینترنت ثبت می شود، بازتابنده رفتارها و عملکرد یک جامعه باشد.

آن طور که گوگل نشان می دهد، ایرانی ها از جست و جوی اینترنتی به عنوان دروازه عبور از محدودیت ها استفاده می کنند. مردمی که در فضای مجازی به دنبال فیلم های لورفته، کتاب های ممنوعه، عکس های جنجالی و اساسا هر چیزی هستند که با غیرمجاز بودن، پیوند برقرار کند!

سلبریتی ترین

بیشتر از هر چهره سرشناس دیگری، زندگی خصوصی مهناز افشار در چند سال گذشته در لایه های بیرونی مطبوعات دیده شده است. بازیگر محبوبی که خبر ازدواج اش با پسر معاون مطبوعاتی وزارت ارشاد دولت احمدی نژاد برای شبکه های اجتماعی چیزی شبیه یک بمب بود.

حالا افشار درست در وضعیتی قرار داشت که در فیلم سینمایی «شبانه روز» تجربه اش کرده بود. یک عروس که باید از همه حرف و حدیث ها فرار می کرد. همسر او بعدها با اتهامات تندتری هم رو به رو شد و زندگی خصوصی افشار آنقدر مورد توجه قرار گرفت که خبر تولد فرزندش حداقل برای یک روز بالاتر از همه خبرهای مهم دیگر در رسانه ها قرار گرفت.

تشخیص اینکه مهناز افشار این روزها سلبریتی ترین چهره سینمایی ایران است، کار سختی به نظر نمی رسد. هرچند که ترانه علیدوستی هم بعد از جشنواره کن و سریال شهرزاد، به متن شایعه های روزانه راه پیدا کرده است. همین حالا اگر کلمه «شوهر» را گوگل کنید، متوجه خواهیدشد که مردم ایران معمولا بعد از تایپ کردن این کلمه، به دنبال هویت شوهر مهناز افشار، شوهر ترانه علیدوتسی، شوهر گوگوش و البته شوهر آهوخانم می گردند.

همین که اسم یک اثر ادبی به این سطح از جست و جو رسیده، نکته امیدوارکننده ای است.
در جست و جوی کلمه «همسر»، مشخص می شود که زندگی خصوصی مهران مدیری و شهاب حسینی نیز به شدت مورد توجه مردم قرار دارد. مدیری بعد از حضور در استودیوی برنامه هفت و در روزهای اجرای دورهمی، جماعت زیادی را درباره زندگی اش کنجکاو کرده است.

دیاثت

درست از همان روزی که این عبارت عجیب توسط آیت الله جوادی آملی مورد استفاده قرار گرفت، قابل پیش بینی به نظر می رسید که به زودی چهره های رسانه ای خودشان را صاحب مجوز استفاده از این کلمه خواهنددانست و از آن استفاده خواهندکرد. این کلمه حتی به آنتن زنده تلویزیون نیز رسید و در برنامه هفت از زبان مسعود فراستی شنیده شد. مدتی بعد، نشریه وزین یالثارات هم با یک تیتر درشت این کلمه را به کار برد.

ظاهرا هر روز آدم های بیشتری عبارت «دیاثت» را گوگل می کنند. در کنار افرادی که تایپ کردن عبارت های «دیاثی سیاسی» و «دیاثت فرهنگی» در اینترنت مشغول هستند، گروه سومی هم وجود دارند که هنوز معنای دقیق دیاثت را متوجه نشده اند و از آنجایی که به منبر آیت الله جوادی آملی یا جلد یالثارات دسترسی ندارند، در گوگل به دنبال معنای آن هستند.

از ایرنانسل تا وی پی ان

در عصر اینترنت، بدیهی به نظر می رسد که گروه زیادی از مردم به سراغ خریدهای آنلاین بروند و فروشگاه های اینترنتی رونق فوق العاده ای پیدا کنند. هنوز هم اما «شارژ ایرانسل» اصلی ترین خرید جامعه ایران از طریق فضای مجازی است. صفحه کلید گوگل نشان می دهد ایرانی ها بعد از شارژ ایرانسل و همراه اول، خرید بلیت هوایپما یا حداقل مطلع شدن از قیمت پروازها را بیشتر از هر خرید دیگری جست و جو می کنند.

به لطف فیلترینگ گسترده، رتبه چهارم جست و جوی کلمه خرید در گوگل، به «وی پی ان» اختصاص دارد. حتی در روزهایی که تقریبا همه مسوولان فعلی و سابق نظام به صفحه های شخصی در فضای مجازی دسترسی پیدا کرده اند تا گاهی توانایی شان در زبان انگلیسی را به رخ بکشند، مردم ایران برای دسترسی به فیس بوک و توییتر باید در گوگل به دنبا ابزارهای دور زدن فیلتر باشند.

در جست و جوی کتاب های ممنوعه

صدها هزار صفحه پی دی اف از کتاب های شناخته شده، به صورت رایگان روی اینترنت در دسترس هستند اما موتور جست و جوی گوگل نشان می دهد که ایرانی ها اینترنت را عموما برای کتاب هایی زیر و رو می کنند که در ایران ممنوع و غیرقانونی اعلام شده اند. قبل از عبارت هایی مثل «کتاب صوتی» و «کتابخانه ملی»، بیشترین جست و جوی فارسی گوگل به عبارت «کتاب های ممنوعه» اختصاص پیدا کرده است.

کلیک کردن روی این عبارت، یک صفحه فارسی از ویکی پدیا را معرفی خواهدکرد که فهرستی بلندبالا از کتاب های ممنوعه در ایران دارد. از آیات شیطانی سلمان رشدی تا دیوان ایرج میرزا و هوشنگ گلشیری و بیژن مفید و... . واضح است که این لیست به روز نشده و باید به مراتب طولانی تر از این باشد.

فیلم لورفته

هشت سال قبل امکان نداشت که اولین نتیجه جست و جوی کلمه «فیلم» در گوگل، نشانه هایی از فیلم لو رفته رابطه شخصی یک بازیگر مشهور تلویزیونی نباشد. حالا سال ها از آن ماجرا سپری شده اما همچنان درصد زیادی از مردم ایران به دنبال استخراج «فیلم های لورفته» در گوگل هستند. چیزی شبیه فیلمی که چند سال قبل، از آسانسور یک مرکز دولتی به دست آمد.

در نتیجه جست و جوهای پرتکرار با کلمه فیلم، خبری از فیلم های روز دنیا نیست اما مخاطب ایرانی «جدیدترین فیلم های ایرانی» را برای دانلود رایگان جست و جود می کند. «فیلم زایمان طبیعی» هم ظاهرا به شدت مورد علاقه جامعه ایران است. اتفاقی که آمار بیمارستان ها، نشان می دهد رفته رفته فیلم در فیلم ها قابل مشاهده است.

«فیلم دختر» هم بارها توسط مردم ایران در گوگل سرچ شده است. اگر خوشبینانه به ماجرا نگاه کنیم، احتمالا باید بپذیریم که منظور بیشتر مردم از این جست و جو، جمع آوری اطلاعات در مورد فیلم جدید رضا میرکریمی است. فیلمی که این روزها روی پرده سینماهای ایران دیده می شود.

اینستاگرام دختر؛ توییتر روحانی!

شاید در نگاه اول باورکردنی به نظر نرسد اما عده ای (که تعدادشان اصلا هم کم نیست) در گوگل به جست و جوی عبارت «اینستاگرام دختر» پرداخته اند تا احتمالا با چند صفحه تصادفی رو به رو شوند و نیمه گمشده احتمالی شان را تعقیب کنند. در گوگل فارسی، واژه های «اینستاگرام» و «دختر» به هم گره خورده اند و البته جست و جوهای پرشمار دیگر به صفحه اینستاگرام سحر قریشی و ترانه علیدوستی مربوط می شود.

در توییتر اما فضا کاملا متفاوت و جدی به نظر می رسد. گوگل مشخص می کند که ایرانی هایی که در اینستاگرام در پی دختر بوده اند، در توییتر، صفحه رسمی رییس جمهور، روحانی را بیشتر از هر چهره دیگری جست و جو کرده اند. اتفاقی که از نتایج آشکار برجام تلقی می شود!

مزاج

یکی از جست و جوهایی که این اواخر در فضای مجازی دست به دست شده و سر و صدای زیادی هم به پا کرده، به عبارت «زنم» مربوط می شود. به مضح نوشتن این عبارت در گوگل، عیان به نظر می رسد که اصلی ترین مشکل مردهای ایرانی با همسران شان در مسائل جنسی خلاصه می شود و حالا قابل فهم تر از همیشه است که چرا این مشکلات به عنوان عامل اصلی بیشتر طلاق های ایرانی نام برده می شود.

به جز جمعیت پرشماری که به بررسی وضعیت مزاجی همسرشان در گوگل می پردازند، عده ای هم هستند که بنا بر اعتراف خودشان از زن شان کتک می خورند و لابد در گوگل به دنبال راهی برای مقابله با این پدیده هستند.

پوکمون وارد می شود

تب بازی موبایلی «پوکمون گو» حالا دیگر به ایران هم رسیده و کاربران زیادی در شهرهای مختلف برای شکار پوکمون کمین کرده اند. در روزهای گذشته این بازی، از نتایج پرتکرار جست و جوی فارسی گوگل، بعد از نوشتن کلمه دانلود بود. یعنی در کنار دانلودکننده های حرفه ای فیلم، پوکمون بازها از گروه های عمده دانلودکنننده در هفته های اخیر به شمار می رفتند.
«دانلود آهنگ جدید» و «دانلود از یوتیوب» دیگر دستپخت های پرکاربرد ایرانی هایی است که از گوگل برای جست و جو استفاده می کنند.

قانون جذب یا قانون اساسی؟

برای مخاطبان ایرانی گوگل، مطلع شدن درباره «قانون جذب» کاملا مهم تر از کسب اطلاع در مورد «قانون اساسی» است. نوشتن کلمه قانون در گوگل مشخص می کند که بیشتر مردم از این موتور جست و جو برای کشف قانون جذب استفاده کرده اند و البته درصدی از آنها نیز روی اینترنت به دنبال بندهای قانون اساسی گشته اند. همین موضوع شاید مشخص کننده حقایق زیادی در مورد ایران باشد.

روزنامه قانون که مدت نسبتا زیادی از توقیف دوباره اش سپری شده نیز یکی دیگر از نتایج مربوط به کلمه قانون در گوگل به شمار می رود. باید امیدوار باشیم این رسانه از قانون جذب استفاده کند و با بهره بردن از قانون اساسی، دوباره منتشر شود!

دوپینگ رضازاده

ظاهرا معنا و مفهوم دوپینگ هنوز هم برای درصد زیادی از مخاطبان ورزش در ایران ناشناخته و نامکشوف باقی مانده است. شاید به همین خاطر باشد که عبارت «دوپینگ چیست؟» صدرنشین سرچ های فارسی مروبط به دوپینگ در گوگل است.

براساس آنچه گوگل نشان می دهد، ایرانی هایی که با دوپینگ آشنایی دارند، به ترتیب درباره «دوپینگ رضازاده» و «دوپینگ پرسپولیس» و «دوپینگ وزنه بردار روس» جست و جو می کنند. ابهامات مربوط به عابدزاده، سال ها قبل در زمان محرومیت همه اعضای تیم ملی به جز او شکل گرفتند. شایعه دوپینگ پرسپولیس در فصل گذشته شنیده شد و وزنه بردار روس، الکسی لوچف بود که رکورد جهانی سنگین وزن را از ایران گرفت اما مشخص شد که دوپینگی بوده و درنتیجه رکورد را از دست داد. این روزها همه وزنه بردارها و دو و میدانی کارهای روسیه از المیپک ریو محروم شده اند.

سینما آنلاین

از مرگ کیارستمی تا جنش حافظ، سینمای ایران بخشی از جنجالی ترین روزهایش در یک دهه اخیر را پشت سر می گذارد اما هنوز هم بیشتر جست و جوهای مردم در این حوزه، به خرید بلیت آنلاین و کشف سانس اکران فیلم ها اختصاص دارد. در روزهای رویایی نوروز 95، فروش سینما استثنایی بود و تقریبا همه ساسن های همه فیلم ها با صندلی های پر برگزار می شدند.

«سینماتیکت» که سامانه فروش آنلاین بلیت است، اولین نامی محسوب می شود که بعد از تایپ کلمه سینما در گوگل تماشا می کنیم. بعد از این نام، مردم به ترتیب نام سینماهای کوروش، آزادی و فرهنگ را در این موتور جست و جو نوشته اند تا مشخص شود این سینماها فعلا سینماهای مورد علاقه مخاطبان آنلاین هستند.

بازیگران محبوب!

آن طور که گوگل نشان می دهد، بازیگران مرد ایرانی چندان مورد علاقه جست و جو کننده های وطنی نیستند اما عبارت «بازیگران زن ایرانی» پرجست و جوترین عبارت با کلمه بازیگران در گوگل است. بعد از این، مردم عبارت «بازیگران سریال شهرزاد» را سرچ کرده اند و بعد از این، رتبه سوم جست و جو و محبوبیت در اختیار بازیگرانی است که همکارهای هنری کندی چارمز محسوب می شوند.

به نظر می رسد این اواخر مردم ایران علاقه زیادی به شناختن همکارهای ایرانی الاصل چارمز پیدا کرده اند. آیا این موضوع ثابت می کند استفاده مردها از موتور جست و جوی گوگل در ایران به مراتب از استفاده بانوان از آن بیشتر است؟

خواننده های زن

در سال های اخیر نه تنها به خواننده های زن اجازه فعالیت داده نشده، بلکه حتی با نوازنده های زن نیز برخورد شده و بارها شاهد لغو یا تغییر کنسرت های موسیقی سنتی به خاطر حضور بانوان روی استیج بوده ایم. تقریبا همه امکانات موجود در موسیقی در اختیار مردها قرار دارد اما گر کلمه «خواننده» را گوگل کنیم، متوجه می شویم که بیشتر جست و جوهای اینترنتی با این کلمه، حول محور عبارت «خواننده زن ایرانی» می گردند. قاعده و قانون، همان است که همیشه بود. هرچه ممنوع تر، جذاب تر!

نبرد آنلاین با داعش

از عهد عتیق تا امروز، «دستگیری بازیگران در پارتی» یکی از موضوعات مورد علاقه عموم مردم بوده است. یک دهه قبل حتی عکس هایی از این پارتی ها با بدترین کیفیت ممکن به بیرون درز پیدا می کرد و تا مدت ها سوژه چت روم های یاهو را می ساخت.

دستگیری بازگیران در پارتی هنوز هم جزو جست و جوهای پرشمار ایرانی در گوگل است؛ اما سه نتیجه پرکاربرد دیگر بعد از تایپ کلمه «دستگیری» به داعش مربوط می شود. «دستگیری داعش در ایران» و «دستگیری داعش در تهران» عبارت هایی هستند که این اواخر بارها و بارها در موتور جست و جوی گوگل نوشته شده اند. خوشخبتانه این گروه تروریستی هنوز به اندازه ای که اینترنت بازها تصور می کنند، به ایران نزدیک نیست.

زرشک برای فرزاد

این اوج هنر یک مجری تلویزیونی است که بعد از مدت ها دوری به آنتن زنده صدا و سیما برگردد و بعد از چند قسمت، کاری کند که همه آرزوی ممنوع التصویری دوباره اش را داشته باشند! فرزاد حسنی که این روزها برنامه پزشکی اکسیر را در شبکه سوم سیما دارد، در ماجرای اهدای زرشک به یکی از حضار برنامه اش چنان جنجالی آفرید که حالا کافی است کلمه توهین را در گوگل تایپ کنید و «توهین فرزاد حسنی» را به عنوان پرتکرارترین نتیجه جست و جو ببینید. بعد از فرزاد حسنی، عبارت های «توهین به مقدسات» و «توهین به امام حسین» بیشتر جست و جو شده اند و بعد از آن، نوبت به «توهین مایکل به شادمهر» می رسد!

سفر پرماجرا

بعد از نوشتن کلمه «سفر» در بخش جست و جوی گوگل، «سفر کندی به تهران» اولین نتیجه ای است که به دست می آید و نشان می دهد تعداد زیادی از مردم به جست و جوی این عبارت پرداخته اند. آیا جان اف کندی هرگز به تهران سفر کرده است؟ اولین کلیک روی اولین لینک، نشان می دهد عبارت سفر کندی به تهران هیچ ربطی به رییس جمهور آمریکا ندارد و به سفر روزهای اخیر یک چهره سرشناس آمریکایی مربوط می شود.

از زمانی که مشخص شده کندی چارمز، بازیگر فیلم های غیراخلاقی برای چند روز به تهران سفر کرده، سیل پست ها، توییت ها و طبیعتا سرچ ها درباره این چهره به شدت ادامه دارد. وجه مثبت این سفر، نام بردن این بازیگر از ایران به عنوان بهترین کشور دنیا برای جراحی پلاستیک است اما عموما هیچ کس درباره این وجه از ماجرا صحبت نمی کند.

پلیس

بعد از ماجراهای مربوط به پسر تلگرامی، «پلیس فتا» تبدیل به پرخبرترین نیروی انتظامی ایران شد و در چند پرونده دیگر، حرف و حدیث های تازه ای برای جامعه به وجود آورد. پلیس فتا که ظاهرا حواس اش به همه چیز هست، بیشتری جست و جوهای فارسی با کلمه پلیس در گوگل را به خودش اختصاص داده و در این زمینه بالاتر از پلیس راهور ناجا قرار دارد. پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات، همه تحول ایرانی فضای مجازی را به دقت زیر نظر گرفته است.

عکس مینو خالقی

جماعتی که به دنبال «فیلم های لورفته» هستند طبیعتا برای عکس های لورفته نیز در اینترنت کمین کرده اند. بیشتری جست و جوهایی که به زبان فارسی در گوگل برای یک عکس صورت گرفته، با همین عبارت اتفاق افتاده است. البته عبارت های دیگری مثل «عکس دختر» هم در این جست و جو دیده می شود و مردم حتی عکس های یک سلبریتی را نیز از گوگل می خواهند که نام کوچک اش الکسیس است و نام خانوادگی اش سانچز نیست!

«عکس های مینو خالقی» یک عبارت پرجست و جوی دیگر در گوگل است. این چهره بعد از انتخاب به عنوان نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی، به خاطر بعضی تصاویر از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت شد.

گاوزنِ سرشناس وطنی!

«دعوا با قمه» و «دعوای مهدی گاوزن» عبارت هایی هستند که در جست و جوهای پرشمار اینترنتی به کلمه دعوا گره خورده اند. این به آن معناست که درصدی از جمعیت ایران، دعوا با قمه را در گوگل جست و جو می کنند تا ویدئوهای ماجرا را ببینند و لذت ببرند و لابد به عنوان یک کلاس آموزشی از آن استفاده کنند! باید نگران مرزهای اخلاقی جامعه ای باشیم که مهدی گاوزن با هنری به نام دعواکردن، به جمع سلبریتی هایش راه داده می شود و مردم جست و جو برای ویدئوهای تهدیدآمیز او را در برنامه روزانه شان قرار می دهند.

روزنامه ها

بیشترین جست و جو درباره یک روزنامه ایرانی در گوگل، به روزنامه «ایران» مربوط می شود. روزنامه ای که وابسته به دولت است و جلدهایش همیشه حواشی خاص خودشان را دارند. در کنار روزنامه ایران، همشهری و شرق دیگر روزنامه هایی هستند که در گوگل مورد جست و جو واقع شده اند و نام شان در این فضا بیشتر از سایر روزنامه ها به میان آمده است.

در خبرگزاری ها، بیشترین جست و جود به ترتیب به فارس، مهر و تسنیم ارتباط پیدا می کند و در بین هفته نامه ها، یالثارات به خاطر تیر زشت اخیرش این روزها در صدر جست و حوهای کلمه «هفته نامه» در گوگل دیده می شود.

انتقاد دانشجو از رهبر

کلمه انتقاد هرگز از محتوای فضای مجازی ایران خارج نمی شود، اما سوال کلیدی اینجاست که مردم این کلمه را بیشتر با چه عبارتی در گوگل جست و جو کرده اند؟ پاسخ به این سوال جالب توجه به نظر می رسد: «انتقاد دانشجو از رهبر».

آبان سال 88، محمود وحیدنیا اولین دانشجویی بود که در حضور مقام معظم رهبری به نقد عملکرد حکومت در برخورد با معترضان نتیجه انتخابات پرداخت. در هفته های گذشته نگاه انتقادی محمدعلی کامفیروزی نیز بازتاب های زیادی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی داشت: «انتقاد سکینه الماسی» یکی دیگر از عبارت هایی به شمار می رود که بارها و بارها در گوگل جست و جو شده است. سکینه الماسی یکی از نماینده های استان بوشهر در مجلس دهم است. نماینده ای که اولین سخنرانی اش در مجلس را با نام خداوند رنگین کمان آغاز کرد.

صدا و سیما شکست خورد؟

از اولین روزهای ماه رمضان تا امروز، حدود شش سریال جدید روی آنتن شبکه های تلویزیون رفته اند و پخش معمای شاه به عنوان پرهزینه ترین سریال تاریخ صدا و سیما نیز ادامه دارد. شبکه آی فیلم نیز به سبک و سیاق همیشه سریال های تکراری را چند نوبت در طول روز پخش می کند.

اما «شهرزاد»، «گوزل» و «نبرد گل ها» سریال هایی هستند که بیشترین جست و جو در گوگل توسط ایرانی ها در موردشان صورت گرفته است؛ اولی در شبکه نمایش خانگی ساخته شده و دو سریال دیگر، جزو سریال های ترک محسوب می شوند.

حقیقت آن است که حالا دیگر هیچ کس سریال های تلویزیون ایران را نمی بیند. هیچ کس درباره این سریال ها حرف نمی زند و هیچ کس در موردشان جست و جو نمی کند. از عصر طلایی ساخت سریال در رسانه ملی سال ها سپری شده و احتمالا کوچ بازیگرهای ایرانی به جِم تی وی، اوضاع را وخیم تر خواهدکرد.

* * گزارش که پیش روی شماست در هفته گذشته تهیه شده. طبیعی است که با گذشت زمان و تغییر رویکرد کاربران اینترنت در هر ساعت و هر لحظه ممکن است آنچه به عنوان جستجوی اول کاربران در گوگل نقش می بندند تفاوت پیدا کند. برای مثال این روزها بسیاری به دنبال اطلاعاتی درباره المپیک و قهرمانان حاضر در مسابقات بودند که در گزارش ما بازتاب نیافته است.