تلگرام امن است، حتی برای تروریست ها!

هفته نامه صدا - علی مقامی: چهار روز پس از آنکه فیس بوک اعلام کرد اپلیکیشن واتزاپ را به قیمت 19 میلیون دلار در تاریخ چهارم فوریه سال گذشته میلادی خریداری کرده است، یک اپلیکیشن رایگان پیام رسانی با نام تلگرام که عاری از هرگونه تبلیغات بود بالغ بر 4.95 میلیون بار توسط کاربران دانلود شده بود. آخر همان هفته، واتزاپ به مدت چهار ساعت قطع شد اما حتی پس از بازیابی سرویس واتزاپ، رقیب ناشناس آن با سرعت باورنکردنی در حال رشد کردن بود.

بر طبق گزارش های به دست آمده، این اپلیکیشن بالاترین میزان دانلود را در 46 کشور در سرتاسر دنیا از آرژانتین تا استرالیا در اختیار گرفته بود، چرا که بیشتر کاربران نگران واگذاری مالکیت واتزاپ به فیس بوک بودند. در تاریخ 24 مارس، بر طبق گزارش ها، تلگرام دارای بیش از 35 میلیون کاربر ماهانه و 15 میلیون کاربر روزانه فعال و همزمان بود و گفته می شود که در تاریخ هشت دسامبر، بیش از یک میلیارد پیام به طور روزانه در این سرویس رد و بدل می شد و بیش از 50 میلیون کاربر فعال داشت. این روند همچنان ادامه دارد و به تعداد کاربران این اپلیکیشن به طور هفتگی و میانگین حدود یک میلیون نفر افزوده می شود.

در نگاه اول این اپلیکیشن تازه کار آنچنان که باید فرقی با اپلیکیشن واتزاپ ندارد و به نظر می رسید که پس از خریداری این اپلیکیشن توسط فیس بوک و افزایش روزانه بیش از یک میلیون کاربر آن، تلگرام توان رقابت کردن با واتزاپ را که بیش از 450 میلیون کاربر داشت را نداشته باشد. تلگرام نیز به کاربران خود امکان پیام رسانی فردی و گروهی داد و برای آنها این امکان را فراهم کرد تا عکس ها، ویدئوها، و سایر فایل ها را با یکدیگر رد و بدل کنند. اما حامیان تلگرام برخی تفاوت های اساسی در این اپلیکیشن به وجود آوردند: برخلاف واتزاپ که مالک آن فیس بوک است، تلگرام برمبنای رمزگذاری هارکور ساخته شده است و به کاربران امکان برخورداری از یک فضای امن خصوصی را در فضای مجازی می دهد.


دومین تفاوت این است که برخلاف واتزاپ که براساس هزینه های پرداخت شده از سوی کاربران برای ثبت نام تاسیس شده است، اپلکیشن تلگرام توسط مارک زاکربرگ روسیه یعنی پاول دورف ساخته شده است که در حال حاضر در حال سپری کردن دوران تبعید خود در خارج از روسیه به دلیل مخالفت با دولت این کشور است.

خبرگزاری بلومبرگ در یکی از خبرهای خود، پاول دورف را با نام «زاکربرگ روسیه» خواند. این خبر زمانی منتشر شد که کنترل شبکه اجتماعی وی کی به طور کامل از دستان موسس آن یعنی پاول دورف خارج شده و به دست متحدان پوتین یعنی ایگور سشین و آلیشر اوسمانوف سپرده شد. پاول دورف به سرعت پس از وقوع این اتفاق کشور خود را به مقاصد مختلف ترک کرد. اخراج وی از روسیه پنج روز پس از مخالفت علنی وی با سپرده شدن خدمات امنیتی و اطلاعات مربوط به معترضان اوکراینی به دولت روسیه و همچنین مخالفت وی با بلاک کردن صفحه یکی از مخالفان دولت روسیه یعنی آلکسی ناوالنی صورت گرفت. دورف که در حال حاضر سی سال دارد به تازگی از سانفرانسیسکو به لندن سفر کرده است و پس از این نیز به هلسینکی خواهد رفت.

زندگی وی در این چند وقت اخیر یک زندگی نابسامان و ناآرام بوده است. مجله وایرد آخرین بار وی را در پاریس در ماه ژوئن ملاقات کرد در جایی که وی و برادرش نیکولای که ۳۴ سال سن دارد، به تازگی از مرکز اروپا آمده بودند. در آن زمان، دورف مطمئن نبود که مراحل و گام های بعدی وی چه خواهد بود. ولی به قطع می دانست که بازگشت به روسیه خطرناک ترین گزینه خواهد بود. همانطور که او در فیس بوک خود نیز چند هفته قبل از این مسئله پست گذاشته بود، او و تمیش که متشکل از ۱۲ مهندس بودند به دنبال یک کشور بودند که به آن ها اجازه توسعه پروژه هایشان را بدهند. تمرکز عمده این پروژه ها ایجاد فضایی برای آزادی بیان و امنیت فضای خصوصی است.

وی به منظور روشن کردن خط فکری و عقاید خود، در مصاحبه با مجله وایرد گفت که از پدیده هایی همچون دیوان سالاری، حکومت های پلیسی، دولت های بزرگ، جنگ ها، سوسیالیسم و قوانین سفت و سخت متنفر است. او می گوید که عاشق آزادی، سیستم های قدرتمند قضایی، دولت های کوچک، بازارهای آزاد، بی طرفی و حقوق شهروندی است.

پاول دورف که در اکثر مواقع لباس مشکی بر تن دارد هم چنان بی خانمان است؛ او معتقد است که محل زندگی او همه جای کره زمین است در این باره می گوید: «من در سانفرانسیسکو، لندن و برلین احساس راحتی می کنم. من نمی خواهم متکی بر یک مکان یا یک دولت باشم».

او نمی تواند خود را در حال بازگشت به روسیه تصور کند. وی می گوید: «قوانین بازی در روسیه نامشخص هستند. من از هیچ چیزی نمی ترسم، از مرگ نمی ترسم. یک فیلسوف یونانی می گوید که مرگ هیچ ربطی به شما ندارد، چرا که یا شما وجود دارید یا اینکه مرگ وجود دارد. از همان ابتدا نیز مشخص بود که در روسیه به مشکل برمی خوردم اما من از هیچ چیزی واهمه نداشتم و ندارم. ترس شما را فلج می کند و به شما اجازه پیشروی نمی دهد.»


با این وجود، اولین فکری که به ذهن هر کسی می رسد این است که آیا دلیل ترک کردن روسیه همین احساس خطر نبوده است؟ او در پاسخ این سوال با لبخند می گوید: «شما می توانید نام این اقدام من را یک تصمیم تجاری بگذارید.

این یک نقطه زمانی بود که در آن من از شرکت خودم اخراج شده بودم. تلگرام تنها پروژه ای بود که من درگیر آن بودم و تلگرام یک پروژه جهانی است و فعالیت آن در خارج از روسیه یک چیز منطقی بود.» با این حال او می داند که دشمن قدرتمندی دار.

او در ادامه می گوید: «بسیاری از افراد به من پیشنهاد دادند تا شغل خود را ترک کنم. من می توانستم با برخی ساز و کارهای نسبی در روسیه بمانم و کنترل شرکت خود را دوباره پس بگیرم. اما این چیزی نبود که می خواستم انجام بدهم. سازگاری شما را به هیچ جایی نمی رساند. شما نمی توانید با انجام کاری که به آن هیچ اعتقادی ندارید خوشحال باشید.»

پاول دورف یک اهل فن است که به طور ناخواسته درگیر بازی های سیاسی شد. او می گوید: مشخصا من دارای دیدگاه سیاسی هستم. به اقتصاد بازار آزاد اعتقاد دارم و همچنین معتقدم که بدون رقابت و احترام برای حقوق انسان، هیچ گونه پیشرفتی وجود نخواهد داشت؛ چرا که هیچ کس از آزادی عمل لازم برای داشتن احساس امنیت و آزادی برخوردار نیست.

حرکت به سوی جلو بدون اینکه اصول محکمی داشته باشید، هیچ معنایی نمی دهد. به نظر من پول چیزی نیست که موجب شود تا شما به جلو حرکت کنید بلکه این عقاید شماست که به شما کمک می کند تا به جلو پیش بروید.»

پاول دورف از طریق تلگرام یک ماموریت جدید را برای خود بنا کرده است. وی می گوید: «ما در تلاش هستیم تا یک نوع جدید از شرکت فناوری اطلاعات را تاسیس کنیم، شرکتی که به هیچ وجه بر روی سودهای کلان تمرکز نمی کند بلکه تمرکز آن بر روی ارائه ارزش های انسانی به جامعه است. ما در حال بالابردن ارزش ارتباطات انسانی هستیم.»

این بدان معناست که او به طور مکرر پیشنهادهای سرمایه گذاری از سوی سرمایه گذاران را رد می کند و در همین خصوص می گوید: «استقلال مالی ما در این ماموریت بسیار حیاتی و حائز اهمیت است».


در عضو دورف در تلاش است تابه طور مستقل، خود سرمایه گذاری های لازم را بر روی این پروژه انجام دهد. گفته می شود که پاول دورف در ژانویه سال گذشته با فروش ۱۲ درصد از سهام شرکت وی کی، بالغ بر ۳ میلیارد دلار عایدش شده است. او می گوید که یک هدف وسیع تر و گسترده تر در پشت تاسیس تلگرام نهفته است. «پیام رسانی امن باید برای همه رایگان باشد. نمایش تبلیغات و آگهی های بازرگانی در کنار پیام های خصوصی مسئله ای غیرعادی و حتی غیراخلاقی است.

علاوه بر این، سایر اپلیکیشن های پیام رسانی در بازار، استاندارد نیستند. هدف ما ارتقای استانداردها برای فناوری های پیام رسانی و افزایش عملکرد آن ها از لحاظ سرعت، امنیت، و چند منظوره بودن است. امنیت فضای سایبری تنها مختص به کاربران ثروتمند نیست بلکه هر کاربری می تواند در معرض خطر سودجویان قرار بگیرد».

رمز گذاری end-to-end در این اپلیکیشن موجب شده تا فاراد حقیقی یا حقوقی ثالث نتوانند به اطلاعات دست پیدا کنند و این همان چیزی است که نیروهای اطلاعاتی و امنیتی کشورها همچون بریتانیا و آمریکا از آن منزجر هستند و استدلال می کنند که هیچ گونه روش ارتباطی نباید از دید خدمات امنیتی به دور باشد. اما متاسفانه مشکل جایی پیش می آید که فقط استفاده کننده از این فناوری های نوین طرفداران آزادی بیان نیستند و بسیاری از گروه های تروریستی نیز به این روش های جدید علاقمند هستند.

دورف تایید می کند که گروه های افراطی مانند داعش از تلگرام استفاده می کنند و با اینکه از این امر ناراحتی است ولی معتقد است این مسئله هم مربوط به فضای خصوصی بسیار مهم تر از ترس از به وقوع پیوستن اتفاقاتی همچون تروریسم است. بله، یک جنگ در خاورمیانه در حال رخ دادن است و اتفاقات ناگواری نیز در حال به وقوع پیوستن است اما در نهایت حتی در صورت عدم وجود تلگرام، این گروه های افراطی راه دیگری را برای ارتباط برقرار کردن با یکدیگر پیدا خواهندکرد و اگر هرگونه وسیله ارتباطی که آن ها مورد استفاده قرار می دهند برایشان امن نباشد، به یک سکوی ارتباطی دیگر مراجعه خواهند کرد.

بنابراین من فکر نمی کنم که ما در این فعالیت ها نقشی داشته باشیم باید در این خصوص احساس گناه یا عذاب وجدان داشته باشیم باید در این خصوص احساس گناه یا عذاب وجدان داشته باشیم و من هنوز هم عقیده دارم که ما داریم کار درست را انجام می دهیم و آن هم حفاظت از حریم خصوصی کاربران است.»

اما اینجا این سوال به وجود می آید که اگر تلگرام تا این حد به فضای حریم خصوصی کاربران اهمیت می دهد چرا درخصوص راه اندازی برخی از bot ها که تصاویر مستهجن ارائه می کنند دخالت کرده و آن ها را پاک می کند. دورف در پاسخ به این سوال می گوید که پاک کردن این botها هیچ ارتباطی به نقض حریم خصوصی نداشته و تنها دلایل تجاری دارد و هیچ گونه مذاکره ای با هیچ کدام از دولت ها صورت نگرفته است.

ما نمی خواهیم که تلگرام به عنوان منبعی برای تصاویر و ویدئوهای مستهجن در نظر گرفته شود چرا که این مسئله موجب کاهش محبوبیت آن می شود. این دقیقا همان کاری است که شرکت اپل می کند و تصاویر مستهجن را در اپل استور بلاک می کند، همینطور اینستاگرام، فیسبوک، و یوتیوب. ما نسبت به اصول فضای خصوصی بسیار پایبند هستیم و در طول دو سالی که از تاسیس تلگرام می گذرد حتی ذره ای از داده های کاربران را در اختیار اشخاص حقیقی و حقوقی شخص ثالث قرار نداده ایم.

تلگرام نرم افزاری امن است از این رو شرکت تلگرام به هر کسی که بتواند کدگذاری این اپلیکیشن را هک کند ۳۰۰ هزار دلار جایزه می دهد. سرعت در این اپلیکیشن تمرکز اصلی است.» بنا بر آمار به دست آمده، اپلیکیشن تلگرام، سریع ترین اپلیکیشن پیام رسان موجود در بازار است.


دورف می گوید: «این اپلیکیشن مانند سایر اپلیکیشن ها، می تواند تاریخ پیام رسانی شما را به طور همزمان در چندین پلتفرم متفاوت همگام سازی و سینک کند که از میان آن ها می توان به لپ تاپ و تبلت اشاره کرد.»

اپاول دورف می گوید: «از زمان راه اندازی این سرویس، ما حتی کوچکترین اطلاعاتی از تلگرام را هم به دولت ها یا هیچ شخص ثالثی ارائه نکرده ایم. آیا از خود می پرسید که چگونه این امر ممکن است؟ در ابتدا باید گفت که ویژگی هایی همچون رمزگذاری end-to-end، پیام های نابودشونده خودکار، و هم چنین اکانت های نابودشونده خودکار کاربر در چت های خصوصی، به کاربران این امکان را می دهد تا حتی ذره ای از اطلاعات محرمانه شان در دسترس دیگران قرار نگیرد.

دوم اینکه، تلگرام به طور قانونی تحت نظارت چند حوزه قضایی است که این امکان را می دهد و این مسئله را موجب می شود تا تلگرام به عنوان یک هدف آسان برای دسترسی به داده ها درنظر گرفته نشود.

سوم اینکه، سر و کار ما با دولت ها نیست که بخواهند از قدرت خود برای تهدید کردن و بلاک کردن ما استفاده کنند. هدف ما درآمدزایی در بازار نیست بنابراین ما می توانیم این گونه تهدیدات را نادیده بگیریم.»

وی در ادامه گفت: «ما بالاخره به ثبات مالی دست خواهیم یافت. به احتمال فراوان منشا کسب درآمد ما اپلیکیشن های شخص ثالثی خواهند بود که بر روی پلتفرم تلگرام فعالیت خواهند کرد».

یکی از ویژگی هایی که موجب تفاوت پاول دورف از سایرین شده خصوصیات شخصیت وی در مدیریت است که در سال ۲۰۱۱ به خوبی خود را نشان داد. در ماه دسامبر سال ۲۰۱۱، وقتی که کرملین از وی درخواست بلاک کردن صفحات سیاست مداران مخالف دولت روسیه را کرد، وی در واکنش به این درخواست در صفحه توییتر خود عکس یک سگ را گذاشت که زبانش بیرون بود و یک کلاه به سر داشت. پس از آن نیز در روز پیروزی در ورسیه در سال ۲۰۱۲، وی در صفحه توییتر خود نوشت: «۶۷ سال قبل، استالین از حق سرکوب کردن مردم اتحادیه جماهیر شوروی در برابر هیتلر دفاع کرد.»

کمی پس از این مسئله، وی به همراه همکارانش پول روسیه به ارزش ۱۵۰ دلار را به صورت موشک های کاغذی از پنجره شرکت به بیرون پرتاب کردند که موجب به وجود آمدن نزاع های خیابانی در اطراف شرکت وی شد.

وی در ادامه گفت: «علی رغم تلگرام، شبکه اجتماعی وی کی نیز دارای سهام داران و سرمایه گذاران بسیاری بود و متکی بر دیوان سالارانی از یک حوزه فضایی خاص و هر موقع که منافع آن ها با منافع کاربران ما در تضاد بود، من در برابر آن ها ایستادگی می کردم. این مسئله موجب به وجود آمدن جنجال هایی شد اما من افتخار می کنم که ما توانستیم هفت سال را با این روش دوام بیاوریم».

پاول دروف درخصوص ارزش قائل نشدن برای کرملین گفت: «به نظر من بیشتر دولت های بزرگ، متشکل از ساختارهای مرکزی بسیار قدیمی و منسوخ هستند و بسیاری از خصوصیات آن ها میراث دوران قرون وسطی است.

تفاوت بین کرملین، کاخ سفید، و کاخ وست مینیستر در روابط عمومی آن ها نهفته است. در روسیه، من عقل خود و همچنین قانون اساسی کشور را دنبال کردم. به همین دلیل بود که با درخواست کرملین برای بلاک کردن جامعه مخالفان مخالفت کردم و به همین دلیل است که با در اختیار قرار دادن اطلاعات مربوط به کاربران اوکراینی و تظاهرکنندگانشان مخالفت کردم».


وقتی از او سوال می شود که آیا همین مسئله منجر به از دست دادن کنترل شرکت نشد؟

او می گوید: «بله اما پول و قدرت هیچ معنایی ندارند اگر شما به اصول خود پایبند نباشید. اگر شما به اصول خود پایبند نباشید. اگر شما به اصول خود پایبند باشید، می توانید آنچه را که داشتید از نو بسازید». من در خصوص شبکه اجتماعی وی کی، قطعا اشتباهاتی را مرتکب شدم که از میان آن ها می توان به جذب سرمایه های خارجی، یا اتکا به یک حوزه قضایی واحد اشاره کرد. من دیگر این اشتباهات را تکرار نمی کنم.

پیشنهاد شغل به ادوارد اسنودن در سال ۲۰۱۳! آیا این کار عاقلانه بود؟

او معتقد است که پیشنهاد کار به اسنودن کار درستی بوده است و می گوید: «من همیشه قدردان ادوارد خواهم بود. دلیل اینکه من تلگرام را تاسیس کردم، او است. او نشان داد که مشکلات نظارتی که من آن ها را تجربه کرده بودم منحصر به یک کشو ر نیست او پدر معنوی تلگرام است».