فائزه هاشمی: حضور زنان در ورزشگاه ها یک حق است

هفته نامه صدا - نفیسه زارع کهن: این روزها بازهم بحث حضور زنان در ورزشگاه ها چنان پررنگ شده است که سیل واکنش ها از هر طرف در این باره روان است. یکی تهدید می کند و دیگری اظهار بی اطلاعی و در این میان تنها دولت است که وعده دوباره حضور زنان در ورزشگاه ها را داده است؛ وعده ای که با توجه به سنگ های بی شمار مقابل پای دولت، زنان چندان امیدی به اجرایی شدن آن ندارند.

با این حال اما فائزه هاشمی معتقد است که باید برای هر اصلاحی هزینه داد و دولت هم باید هزینه حضور زنان در ورزشگاه ها را بپردازد. رئیس سابق شورای همبستگی ورزش بانوان کشورهای اسلامی از ضرورت حضور زنان در راس تصمیم گیری ها در حوزه ورزش می گوید و توضیح می دهد: «نمی توان برای زنان مردانه اندیشید و عمل کرد. وقتی زنان در مدیریت ها و تصمیم گیری ها حضور داشته باشند، طبیعتا اعتدال ایجاد خواهدشد و این مشکلات رخ نخواهدداد.»


با توجه به سابقه ای که در ورزش بانوان دارید الان شرایط ورزش بانوان و حضور آن ها در عرصه های مختلف ورزش، چه مدیریتی چه حرفه ای را چطور می بینید و به باور شما شرایط برای زنان در این حوزه الان چگونه است؟

از آن جایی که نگاه من بیشتر مدیریتی و برمبنای حضور زنان در تصمیم گیری ها و سیاست گذاری ها و نه تنها در حوزه ورزش که در همه عرصه هاست، ارزیابی مثبتی از شرایط ندارم. متاسفانه تعداد زنانی که در مدیریت کلان هستند اندک است و فقط در فدراسیون ها، آن هم در بخش بانوان تنها نایب رییس زن داریم که غیر از بانوان هم نمی تواند باشند.

این نایب رییسان زن هم جایگاه چندان قانونی ندارند، اختیاراتی ندارند و خیلی ضعیف شده هستند و چون دامن اختیار به آن ها در قانون نهادینه نشده است و در اساسنامه فدراسیون ها وجود ندارد، سلیقه ای است یعنی اگر رییس فدراسیون موافق اقدامی باشد می توان آن را انجام داد و در غیر این صورت تغییر رخ نمی دهد.

در میان ۵۲ فدراسیون ورزشی که داریم تنها یک رییس فدراسیون زن داریم که خانم فریبا محمدیان رییس فدراسیون اسکیت هستند یا در میان معاونان وزارت ورزش تنها یک معاون زن آن هم در بخش ورزش بانوان داریم که به غیر از یک خانم هم نمی توانست باشد یا در هیئت امنای باشگاه ها یا هیئت رییسه فدراسیون ها اصلا خانم نداریم و اگر هم باشد انگشت شمار است. بنابراین از آن جاییکه زنان در عرصه تصمیم گیری حضور ندارند و سمت ها براساس شایستگی تقسیم نشده شرایط هم برای زنان در عرصه ورزشی چندان مناسب و خوب نیست.

ریشه این عدم حضور در کجاست؟ در همان نگاه جنسیتی است یا در قانون؟

قطعا در این نوع انتصابات نگاه جنسیتی هم حاکم است. اما حتی معاون زن ما هم اختیاری ندارد. درواقع در دوره آقای مهرعلیزاده در طرح جامع این اختیار کاهش پیدا کرد و خفیف شد و از آن به بعد هم اصلاح نشد.

درواقع معتقدید حتی مقام نایب رییس که برای زنان درنظر گرفته شده نمادین است و کمتر جنبه اجرایی دارد؟

بله، در اکثر فدراسیون ها و البته نه همه آن ها چنین نگاهی حاکم است و کاملا سلیقه ای عمل می شود. گاه رییس فدراسیونی قایل به حضور پررنگ زنان است و بسیاری از مدیران خود را از زنان انتخاب کرده است و گاه کاملا عکس این مسئله را شاهد هستیم و زنان کوچکترین اخیتاری ندارند.


یعنی یک چارچوب و آیین نامه مشخص برای این مسئله نداریم؟

در اساسنامه ای که الان برای فدراسیون ها وجود دارد و در طرح جامعی که زمان آقای مهرعلیزاده نوشته شد این اختیارات محدود شد.

آیا اعتراض و اقدامی برای اصلاح این اساسنامه و رفع محدودیت ها صورت نگرفته است؟

ما در همه دوره ها نسبت به این قانون اعتراض کرده ایم. و البته هیچ نتیجه ای هم نداشته است. آخرین پیشنهاد مان هم درباره «اساسنامه مشترک فدراسیون های وزشی» است که در حال تنظیم است و ویرایش آن به مرحله هشتم رسیده است و در این میان ما نگرانی هایی را در زمینه توجه به بخش بانوان در این اساسنامه داریم و پیشنهاداتی را هم مطرح کرده ایم. مجموعه ای از خانم ها روی ویرایش هفتم این اساسنامه کار کردیم، اصلاحاتی روی آن انجام دادیم و آن ها را با وزارت ورزش طرح کردیم.

پیشنهادات شما بر چه اساس بوده است و چه دل نگرانی هایی را مطرح کرده اید؟

پیشنهاداتی را در حوزه نهادینه کردن جایگاه زنان و اختیارات آن ها در بخش های مختلف فدراسیون ها مطرح کرده ایم. چرا که دل نگرانی های ما همین حضور کمرنگ زنان در مناصب مدیریتی و بی توجهی به شایسته سالاری است. ضمن این که یکی از دیگر مواردی که در اساسنامه شرکت فدراسیون های ورزشی مورد نقد قرار گرفته دخالت دولت در ورزش است. فدراسیون های ورزشی، نهادهای عمومی و غیردولتی هستند و دخالت دولت در این نهادهای غیردولتی برتابیده نمی شود چرا که وظیفه غیردولتی برتابیده نمی شود چرا که وظیفه یک نهاد دولتی همچون وزارت ورزش و جوانان، تنها سیاستگذاری و نظارت روی فدراسیون ها است.

مدتی هم به خاطر همین دخالت دولت در فدراسیونها از جمله فدراسیون فوتبال تعلیق شدیم. وزارت ورزش و جوانان نباید روی فدراسیون ها دخالت مستقیم داشته باشد و در این میان شاهد آن هستیم که در اساسنامه احتمالی مشترک فدراسیون های ورزشی دخالت وزارت ورزش و جوانان وجود دارد.در حالی که این مسئله برخلاف اصول ما و اصول بین المللی در حوزه ورزش است مطمئنم در سیاست های کلان دولت نیز چنین چیزی دیده نشده است که وزارت ورزش و جوانان مستقیما روی امور فدراسیون ها دخالت کند. این امر سبب تضعیف فدراسیون ها دخالت کند. این امر سبب تضعیف فدراسیون های ورزشی در داخل و خارج از کشور می شود.

ایراد دیگری که ما به این اساسنامه داریم عدم توجه به جایگاه نهادهای مدنی است که عضو فدراسیون ها هستند. در این حوزه هم همان دخالت ها را رییس فدراسیون ها در کار نهادهای مدنی اعمال می کنند. برای عضویت در فدراسیون ها اشخاص حقیقی و حقوقی پیش بینی شده اند. اگر فردی بخواهد به عنوان نماینده فدراسیون وارد عمل شود قطعا باید تحت چارچوب فدراسیون عمل کند اما اگر خارج از این فدراسیون در عملکرد افراد دخالت کند چندان پسندیده نیست و این با فلسفه نهادهای مدنی و خصوصی سازی فاصله دارد و به نظرم دولت آقای روحانی هم اصلا تمایل به چنین دخالتی نداشته و نخواهدداشت.

واکنش ها به این پیشنهادات شما چه بود؟

بعد از اصلاحاتی که انجام دادیم با آقای وزیر دیدار داشتیم و درخواست دیدار با آقای سجادی معاون فنی وزیر را هم ارائه دادیم که ایشان نپذیرفت در حالی که این مسئله به طور مستقیم با ایشان مرتبط بود بعد هم قرار شد از نماینده ما برای این دیدار دعوت به عمل بیاید که اتفاقی نیفتاد و درواقع اصلا تحویل گرفته نشدیم. و این در حالی است که اگر این اساسنامه نهایی شود تا سال های سال دوباره قابل تغییر نیست. متاسفانه در جامعه ما بین نگاه اصلاح طلبان و اصولگرایان به زنان و حقوقشان تفاوت چندان وجود ندارد.

پس با این وصف امیدی هم به حضور پررنگ زنان در آینده ورزش هم نباید داشت؟

اگر وزارت ورزش بخواهد متولی این مسئله امیدی وجود ندارد مگر این که دولت بخواهد در این ماجرا دخالت کند.


معاونت زنان می تواند به پررنگ شدن این امید کمک کند؟

بله ما دیدارهایی با خانم مولاوردی و خانم امین زاده داشته ایم و چون قرار است وقتی اساسنامه تدوین شد در هیئت دولت بررسی شود شاید آن ها بتوانند در دولت تاثیری بر اصلاح آن داشته باشند. هرچند که آن ها هم دو رای در هیئت دولت بیشتر نیستند.

صحبت از دولت شد. با گذشت دو سال از عمر دولت عملکرد وزارت ورزش و جوانان در حوزه ورزش زنان را چگونه می بینید و به باور شما آیا عملکرد این وزارتخانه تاکنون قابل دفاع بوده است یا خیر؟

وزارت ورزش در همه حوزه ها به ویژه در حوزه زنان بسیار ضعیف عمل کرده است.

در مورد فدراسیون ها و اهمیت حضور زنان در راس این فدراسیون ها گفتید همواره عده ای در برابر این انتقاد که چرا زنان حضور کمرنگی در این مناصب دارند این پاسخ را مطرح می کنند که وجه غالب بسیاری از ورزش ها مردانه است و بهتر است مردان در راس قرار بگیرند.

ما دو تا سه فدراسیون مردانه بیشتر نداریم. کشتی و وزنه برداری که نایب رییس زن هم دارند اما بسیاری از ورزش ها هستند که اصلا نمی توان آن ها را تفکیک کرد و اصولا ورزش مردانه و زنانه ندارد. حتی وزنه برداری هم رد دنیا زنان وزنه بردار و کشتی گیر هم داریم و این اصلا نگاه درستی نیست.

حتی جایگاه نایب رییسان هم جایگاه مناسبی نیست نایب رییس باید یک نفر دوم قوی و پرقدرت باشد. بعد هم اگر قرار است ورزش مردانه باشد و زنان در راس نباشند خوب بیش از ۵۰ درصد جامعه ما را زنان تشکیل می دهند پس چه کسی باید پاسخگوی نیاز ورزشی آنان باشد؟ پس باید حداقل یک نایب رییس زن بر ورزش زنان در همان حوزه نظارت داشته باشد. آیا نمی شود رییس فدراسیون یک زن باشد و یک مرد نایب رییس شود و امورات مربوط به آقایان را انجام دهد؟

بنابراین می توان نتیجه گرفت که این ها همه بهانه است چرا که ورزش مانند دانشگاه و آموزش و پرورش نیست که مردها هم بتوانند وارد حوزه زنان بشوند و درواقع حوزه عمل آن ها از هم جداست و همان طور که زن ها نمی توانند وارد حوزه مردها شوند قطعا مردها هم نمی توانند وارد این حوزه شوند.

اخیرا بحث حضور زنان در ورزشگاه ها دوباره مطرح شده است و همان طور که می دانید واکنش های متفاوتی را هم در پی داشته است. اصلا این حضور زنان در ورزشگاه ها چرا همیشه این طور مورد واکنش های شدید قرار می گیرد؟ آیا حضور زنان در ورزشگاه تا این حد خطرناک است؟

حضور زنان در ورزشگاه ها یک حق است و نمی توان زنان را به خاطر مسایل سلیقه ای از حقوقشان محروم کرد. درواقع این مسئله حقوق بشری است. در تمام کشورهای اسلامی دنیا و حتی عربستان هم زنان در ورزشگاه ها حضور پیدا می کنند و مسابقات مردان را تماشا می کنند. حتی زنان ایران سفارت های ما رد خارج کشور به همراه خانواده های خود در ورزشگاه ها حاضر می شوند و اعضای تیم ملی ما را مورد تشویق قرار می دهند. متاسفانه مردها در ورزشگاه ها بی اخلاقی می کنند اما زنان را حذف می کنند و آن قدر این مسئله را حاد کرده اند که موضوع در شورای امنیت ملی مورد بررسی قرار می گیرد. آیا حضور زنان در استادیوم که می تواند محیط اخلاقی استادیوم ها را تعدیل بکند یک موضوع امنیتی است؟

بنابراین این نگاه ها سلیقه ای و سیاسی است و حقوقی است که از زنان سلب شده است. وقتی بودجه ندارند زنان را حذف می کنند. مردان مشکل دارند زنان را حذف می کنند. این را کجای اسلام گفته است؟ این دقیقا برخلاف عدالت و ظلم به زنان است.

به این ترتیب ریشه این نگاه را سیاسی می دانید یا مذهبی و شرعی؟

ریشه این نگاه کاملا سیاسی و جناحی است. اصلا ربطی به شرع و مذهب ندارد. در واقع هم توهین به مردان ما و هم توهین به زنان ماست. یعنی چه مسئله ای قرار است پیش بیاید که نمی توان آن را کنترل کرد. از سال های قبل و حتی در دوره احمدی نژاد هم زنان در ورزشگاه ها حاضر می شدند. حالا فوتبال به نظرشان مشکل دارد، از ورزش های دیگر شروع کنند. چندوقت پیش فدراسیون والیبال بیانیه داده که حضور زنان غیرایرانی در ورزشگاه ها بلامانع است. خوب این توهین به زن ایرانی است. برای زن خارجی این نگاه امنیتی و شرعی وجود ندارد اما برای زن ایرانی وجود دارد؟


ولی یکی از دلایلی که توسط برخی روحانیون مطرح می شود این است که مردان لباس مناسبی بر تن ندارند و مثلا شورت ورزشی دارند و حضور زنان جایز نیست.

چطور ایرانیان زن خارج کشور می توانند در مسابقات خارجی در استادیوم حاضر شوند و تیم ملی را تشویق کنند و تلویزیون هم بارها و بارها نشانشان بدهد اما در ایران این مسئله ممکن نیست. بنابراین اگر منع شرعی دارد چگونه است که در یک کشور دیگر این منع وجود ندارد و فقط در ایران چنین مانعی وجود دارد و این برنامه ای است که از طرف سفارت همیشه و در همه دوران ها انجام می شود.

با همه این ها باز هم مخالفان بیانیه داده اند و تهدید به برخورد با حضور زنان در ورزشگاه ها کرده اند. به این ترتیب دولت باید چه کند؟

افرادی که خود را فراتر از قانون می دانند و می خواهند هرکاری انجام دهند باید توسط نیروی انتظامی کنترل شوند و با آن ها برخورد صورت بگیرد چرا که دولت در این حوزه اختیاری ندارد. اما نیروی انتظامی و قوه قضاییه باید با این ها برخورد کنند. افرادی که می خواهند با تفکرات خودشان و خودسرانه نظم را در جامعه اجرا کنند موجب ایجاد هرج و مرج می شوند. این ها اقدامات فراقانونی است و باید برخورد جدی با این نیروهای خودسر صورت نگرفته است. روز به روز تندتر و تندتر می شوند.

در دوره آقای احمدی نژاد بارها و بارها این اتفاق افتاد و زنان در ورزشگاه ها حاضر شدند اما چون ایشان آقای احمدی نژاد بود هیچ اتفاقی نیفتاد اما الان چون دولت آقای روحانی است باید محدود شود تا طرفدارانش هم از او ناامید شوند و فکر کنند آقای روحانی نمی تواند مشکلاتشان را حل کند و حقوقشان را مطالبه کند تا در انتخابات اواخر امسال هم تاثیر خود را بگذارد و اصلاح طلبان مجلس را به آن ها واگذار کنند. نگاه کاملا سیاسی است و از دین و فرهنگ می خواهند استفاده ابزاری کنند.

اما الان خود نیروی انتظامی هم ظاهرا یکی از مخالفان حضور زنان است.

متاسفانه نیروی انتظامی هم خارج از حیطه اختیارات خود عمل می کند و رفتارش در جایگاه قانونی تعریف نمی شود.

در این شرایط دولت آیا واقعا هیچ اقدامی نمی تواند انجام دهد؟ آیا نباید اقتدار عمل از خود نشان دهد؟

فدراسیون ها در دست دولت هستند و دولت برگزارکننده مسابقات است و می تواند با برنامه ریزی موجبات حضور زنان را در ورزشگاه ها فراهم کند. بالاخره باید هزینه داد و نمی شود در برابر هر درخواستی تسلیم شد و هزینه هم ندارد. این از آن دست مواردی است که باید برایش هزینه داد و مقابل زیاده خواهی ها ایستاد تا فرهنگ جامعه هم در پی آن درمان شود. معاونت زنان دولت و خانم مولاوردی اگر زور تغییر مسئله را هم نداشته باشند حداقل اعلام موضع می کنند اما وزارت ورزش باید بیشتر از این ها وارد عمل شود.

با نگاهی به جمیع شرایط به باور شما برای تحقق این مسئله چه باید کرد؟

قانون و دین همه خطوط را مشخص کرده اند و اگر در چارجوب قانون و دین حرکت بکنند شهامت از خود نشان بدهند و محافظه کاری را برای حفظ پست خود کنار بگذارند بسیاری از مسایل و مشکلات حل خواهدشد اگرچه حل بخشی از این مشکلات در دست دولت نیست اما حل بخشی از این مشکلات در دست دولت نیست اما حل بخشی از آن در اختیار دولت است. باید در جلسات با زنان همفکری شود و از آنان کمک گرفته شود. نمی توان برای زنان مردانه اندیشید و عمل کرد. وقتی زنان در مدریرت ها و تصمیم گیری ها حضور داشته باشند طبیعتا اعتدال ایجاد خواهدشد و این مشکلات رخ نخواهدداد.