۱۸ خرداد - ۸ ژوئن؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۸ خرداد برابر با ۸ ژوئن تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

۷۶۷ - بپاخيزي استاد سيستاني (استاذسيس) استقلان طلب ايراني

درجريان بپاخيزي ايرانيان، با هدف نجات میهن خود از سلطه عرب (تازیان)، هشتم ژوئن سال ۷۶۷ ميلادي (سال ۱۵۰ هجري قمري) استاد سيستاني (استاذسيس) مبارزه خودرا علنی ساخت و رسما پرچم استقلال و حاکمیت ايران را در خاور ايرانزمين (غرب افغانستان امروز ـ جنوب خراسان بزرگتر) به اهتزاز درآورد و اکیدا از هموطنان خواست كه با عرب قطع معاشرت و با فرستادگان و منصوبان خليفه بغداد همكاري نكنند. وي در آن زمان با صدها هزار هواخواه، قدرت اول در سيستان، هرات، فراه، قُهستان (کُهستان = کوهستان) تا بادغيس بود.


اين خبر كه به گوش منصور خليفه عباسي وقت رسيد، خازم بن خزيمه - ژنرال عرب را مامور جنگ با استاد سيستاني و پيروانش كرد. در جنگي كه روي داد، با وجود وارد آمدن تلفات سنگين به نيروهاي خليفه و كشته شدن يكي از سرداران معروف او، سرانجام پيروان استاد شكست خوردند. سپس استاد و افراد خانواده اش نيز با نيرنگ و فريب به دام خليفه افتادند كه بعدا دستور اعدام مردان آنان را صادر كرد. هنوز چراغ قيام استاد سيستاني خاموش نشده بود كه هاشم حكيم (المقنّع) پرچم استقلال خواهي و آزادي ايران را در همان منطقه (خراسان بزرگتر) به دست گرفت.

پيش از استاد سيستاني ـ ابومسلم، عبدالله مقفّع و ديگران قيام كرده بودند. ايرانيان از خلفاي بغداد و قبلا دمشق كه يك روز با اين و آن دوستي، و روز بعد اعدامشان مي كردند بيزار بودند زيرا كه اين روش (دو رویی) خلاف منش ايراني بود.

منصور عباسی كه با اين رشته قيام ها رو به رو شده بود به منظور آرام كردن ايرانيان و محبوب ساختن خود، دستور داد كه جشن هاي ايراني (نوروز، مهرگان و ...) را احياء و در دربار او نیز برگزار و تشريفات سلطنتي ساسانيان عينا در دستگاه حكومتي بغداد رعايت شود و نيز «خيزران» دختر استاد سيستاني را به نكاح پسرش مهدي درآورد. سالها بعد، مقامات بغداد با هدف جلب علاقه مندي ايرانيان شايع كردند كه هارون الرشيد محصول ازدواج مهدي با خيزران است. اين شايعه مورد تاييد همه مورخان نيست.

1517 - اعدام "واسكونونيز دو بالْبوآ" دريانورد اسپانيايي و كاشف اقيانوس آرام

واسكونو نيز دو بالبوآ دريانورد اسپانيايى در بيست و چهارم دسامبر 1475م در دهستاني واقع در جنوب اسپانيا به دنيا آمد. چون والدين او بي‏بضاعت بودند واسكونونيز ناگزير از سن شانزده سالگي در سلك ملازمان يكي از اشراف اسپانيايى درآمد و مدت هشت سال در خدمت او به سر برد تا اينكه به درجه سرهنگي ارتقاء يافت. وي از آن پس با هدف دست يافتن به طلا كه انگيزه اصلي بسياري از مردم آن زمان بود و در جريان آن خطرات و توفان‏هاي مخوف دريا را تحمل مي‏كردند، به سفر پرداخت.


بالبوآ وقتي كه به سواحل امريكاي مركزي وجنوبي رسيد، نامه‏هايى براي پادشاه اسپانيا نگاشت و متذكر شد كه در آنجا، مرواريد و طلاي فراواني وجود دارد. او در اين سفرها خطرات بي‏شماري را به جان خريد وجنگ‏هاي بسيار نمود و بر برخي از آن نواحي، حكمراني كرد. او در 29 سپتامبر 1513م از پاناما عبور كرد و اقيانوس كبير را ديد و ادعاي مالكيت آن را نمود. از اين رو، بالبوآ كاشف اقيانوس كبير يا آرام مي‏باشد. وي پس از كسب غنائم و افتخارات قصد مراجعت به اسپانيا را داشت ولي چون ارتباط او با پادشاه اسپانيا تيره گرديد، اين پيروزي‏ها را ناديده گرفتند. بالبوآ سرانجام به اتهام خيانت به شاه محاكمه شد و در 8 ژوئن 1517م در چهل و دو سالگي اعدام شد.

1830 - اختراع كبريت در آلمان

در هشتم ژوئن 1830م كبريت ابتدايي توسط كامبرْر مخترع آلماني ساخته شد. مهم‏ترين تفاوت كبريت اوليه با كبريت‏هاي امروزي، كُندي احتراقِ آن بود. بعد از كامبرر چندين محقق ديگر بر روي كبريت ساخته شده توسط كامبرر كار كردند تا اين كه فيليپْسْ امريكايي موفق شد كبريتي مشابه كبريت‏هاي امروزي بسازد.


1869 - اولین جاروبرقی توسط شخصی به نام آیوز مک‌گافی اختراع گردید و در ۸ ژوئن ۱۸۶۹ این اختراع در آمریکا به ثبت رسید.


۱۹۰۷ - شكست نظامي سالارالدوله در نهاوند

۱۸ خرداد ۱۲۸۶ (هشتم ژوئن ۱۹۰۷) در نهاوند نبرد ديگري ميان نيروهاي هوادار سالارالدوله و قواي دولتي روي داد كه صدها كشته و زخمي برجاي گذارد. در اين نبرد، سالارالدوله كه مدعي تاج و تخت بود شكست يافت و فرار كرد. سالار (ابوالفتح ميرزا) كه سومين پسر مظفرالدين شاه قاجار بود خودرا محق به سلطنت كردن مي پنداشت. مورخان دولتي عمليات سالار را تحت عنوان «فتنه سالار» وارد تاريخ ايران كرده اند.


1952 - دیدار مصدق با ترومن در کاخ سفید

از نصرالله انتظام دیپلمات ایرانی [یک زمان نماینده ایران در سازمان ملل و یکبار رئیس مجمع عمومی این سازمان] که در اکتبر 1951 به همراه محمد مصدق در واشنگتن با هری ترومن رئیس جمهور وقت آمریکا ملاقات کرده بود نقل شده است که ژوئن 1952 بخشی از مذاکرات دو رهبر را فاش ساخته و گفته بود: "مصدق در این دیدار [دیدار با ترومن] از اصلاحیه های دهگانه اول قانون اساسی آمریکا معروف به «بیل آو رایتز» تمجید فراوان کرد و گفت که اگر همه کشورها این اصول مصوّب سال 1791 را در قوانین اساسی خود داشته باشند و رعایت کنند کره زمین جای بهتری برای زندگی انسان می شود. من حقوق خوانده ام و حقوق تدریس کرده ام، ریشه مسائل بشر امروز از رعایت نشدن حقوق انسان و نبود دمکراسی واقعی است. با آن قانون اساسی، ایالات متحده می تواند به تحقق و استقرار این دو آرزوی عمومی حتی به عنوان یک هدف اصلی سیاست خارجی خود کمک کند و عنوان پرچمدار تحقق حقوق بشر به دست آورد. این، مداخله نیست انجام یک تکلیف انسانی است که سعدی ما گفته است بنی آدم اعضای یک پیکر اند و .... منشور ملل باید بر حسب شرایط زمان تجدید نظر و تکمیل شود، دستگاه قضایی بین المللی تکامل و وظایف دادگاه جهانی افزایش یابد و دارای شعب متعدد شود. تحقیق، محاکمه و مجازات مرتکبان نقض حقوق بشر و اصول دمکراسی که از حقوق انسان هاست باید به دستگاه قضایی بین المللی ارجاع شود. بسیاری هستند که می گویند از آنجا که ایالات متحده یک مهاجرنشین بزرگ است، از هر ملیّت و فرهنگ تبعه دارد، به دست گرفتن پرچم تحقق و بسط حقوق بشر می تواند رسالت آن باشد.".


ترومن [که از 12 اپریل 1945 تا 20 ژانویه 1953 رئیس جمهور آمریکا بود و 28 دسامبر 1972 درگذشت، قلبا تمایل به مصدق داشت و هوادار اقدامات دمکراتیک و ملّی او بود و وسوسه دولت لندن که باید به هر بها مصدق را از صحنه خارج ساخت در او بی تاثیر بود و تا مصدر قدرت بود زیر بار حمله نظامی و یا ترتیب دادن کودتا بر ضد مصدق نرفت] در این ملاقات، نگرانی خودرا از بسط نفوذ دولت مسکو در جنوب مرزهایش منعکس ساخت که مصدق گفت: "من در زمینه مبارزه واشنگتن با کرملین جزئیات اصول 4گانه شمارا خوانده ام، اگر یکایک روس ها روشن شوند، به حقوق انسان و به مزیّت دمکراسی و لیبرالیسم پی ببرند خودشان به حساب کرملین خواهند رسید. با انقلاب بلشویکی که از نتایج جنگ جهانی اول و با کمک آلمان بود یک میلیون مدیر و اهل حرفه از روسیه مهاجرت کردند و مدیریت این کشور به دست نااهل و ناوارد افتاد که نتیجه اش سوء مدیریت، فساد و در نتیجه دیکتاتوری و جاه طلبی بوده است و این رژیم دیر و یا زود فرو خواهد پاشید، من نگرانی شمارا از آن بابت (گسترش نفوذ شوروی) ندارم.".

در این ملاقات ترومن تمایل به حل اختلاف تهران و لندن از طریق مذاکره و میانجی نشان داد، که مصدق مداخلات انگلستان در ایران از دهه نخست قرن نوزدهم حتی مداخله در آموزش و پرورش و مالیه و انتصابات درجه دوم و سوم را برشمرد و عقب ماندگی ایران را نتیجه سیاست های استعماری لندن بیان کرد و گفت که ایرانیان تجزیه ایران زمین [از جداکردن قفقاز، مناطق تاجیک نشین فرارود تا از دست رفتن افغانستان، بحرین و شرق بلوچستان] را نتیجه توطئه ها و سیاست های لندن می دانند و حتی از شنیدن نام انگلستان متنفرند. خطوط مرزی که دولت لندن به ایران تحمیل کرده مسئله ساز و درد سر آفرین هستند و هدف این بوده که ما آرامش و در نتیجه پیشرفت نداشته باشیم. توجه به زبان و واژگان و معارف فرانسه در ایران نتیجه واکنش منفی ایرانیان نسبت به مداخلات لندن بوده است و می بینید من که بر زبان فرانسه مسلط هستم از طریق مترجم با شما مکالمه می کنم. این نوع واکنش، روش منحصر به فرد ايرانيان در مخالفت با سلطه گران است.


1979 - روزي که ايران به جنبش غير متعهدها پيوست

هشتم ژوئن 1979 نشست وزيران كشورهاي غير متعهد (بي طرف) در نخستين جلسه خود عضويت ايران در اين جنبش را تصويب كرد. اين نشست در كلمبو پايتخت سريلانكا تشكيل شده بود. ايران از زمان اشغال نظامي توسط متفقين در 1941 (شهريور 1320)، از متحدان غرب به شمار مي رفت و به همين سبب دائما با شوروي و كشورهاي سوسياليستي ديگر درگيري داشت و كمونيستها و سوسياليستهاي داخلي را سركوب مي كرد.

دو سه سال پس از پيوستن ايران به جنبش عدم تعهد، قلع و قمع كمونيستها كه در انقلاب سال 1979 هم نقشي موثر داشتند از سر گرفته شد و حتي دريابان افضلي فرمانده نيروي دريايي ارتش كه گفته شده است يك كمونيست بود و اسرار نظامي را به مسکو مي داد ـ درجريان جنگ با عراقـ ـ به جوخه اعدام سپرده شد.

1992 - ترور "عاطف بسيسو" مبارز فلسطيني توسط تروريست‏هاي موساد

سازمان جاسوسي رژيم صهيونيستي(موساد) براي تحكيم پايه‏هاي اين رژيم، در هشتم ژوئن 1992م عاطف بسيسو يكي از مقام‏هاي امنيتي سازمان آزادي بخش فلسطين را در پاريس ترور كرد. با وجود آن كه ارتكاب اين ترور توسط رژيم صهيونيستي غيرقابل انكار بود، اما اين رژيم به علت هراس از واكنش افكار عمومي، مسئوليت آن را نپذيرفت. اما هفت سال بعد در ماه مارس 1999م پليس فرانسه اعلام كرد، بر اساس اسناد به دست آمده، موساد، ترور عاطف بسيسو را طراحي و اجرا كرده است.


زادروزها

۱۶۷۱ - زادروز توماسو آلبینونی، موسیقیدان و آهنگساز اهل ایتالیا.
۱۸۱۰ - زادروز روبرت شومان آهنگ‌ساز آلمانی دورهٔ رمانتیک


۱۸۶۷ - زادروز فرانک لوید رایت مشهورترین معمار تاریخ آمریکا
۱۸۹۵ - زادروز سعید نفیسی دانش‌پژوه،تاریخ‌نگار و نویسنده ایرانی


۱۹۰۳ - زادروز مارگریت یورسنار رمان‌نویس و مقاله نویس فرانسوی، و نخستین زن عضو فرهنگستان فرانسه، در بروکسل بلژیک
۱۹۱۶ - زادروز فرانسیس کریک، بیوفیزیست انگلیسی، از کاشفان ساختار مولکول دی‌ان‌ای و برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی


۱۹۲۱ - زادروز محمد سوهارتو دومین رئیس جمهور اندونزی
۱۹۵۵ - زادروز تیم برنرز لی دانشمند بریتانیایی علوم رایانه، ریاست کنسرسیوم وب جهان‌شمول


۱۹۸۳ - زادروز کیم کلایسترس تنیسوراهل بلژیک
۱۱۷۹ - رضاقلی‌خان هدایت ادیب، شاعر و تذکره‌نویس سدهٔ سیزدهم هجری در ایران


۱۳۶۳ - زادروز صابر ابر، بازیگر ایرانی


درگذشت‌ها

۶۳۲ - درگذشت حضرت محمد بن عبدالله (ص)، پیامبر اسلام به تاریخ میلادی
۱۸۰۹ - درگذشت توماس پین نویسنده رساله‌های سیاسی و روشنفکر انقلابی آمریکایی انگلیسی‌تبار


۱۸۴۵ - درگذشت اندرو جکسون هفتمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا
۱۳۷۵ - درگذشت غلامحسین نقشینه، بازیگر ایرانی


۱۸۷۶ - درگذشت ژرژ ساند رمان‌نویس ، نمایشنامه‌نویس، روزنامه‌نگار، اصلاح‌طلب اجتماعی و خاطره‌نگار
۱۹۷۰ - درگذشت آبراهام مزلو روانشناس و فیلسوف آمریکایی


۲۰۰۹ - درگذشت عمر بونگو سیاستمدار گابنی و رئیس‌جمهور گابن به مدت ۴۲ سال

*****
منابع:

-پايگاه نوشيروان کيهاني زاده
-ویکی پدیای فارسی
-صفحه امروز در تاریخ در توئیتر
-راسخون