۱۵ آذر - ۶ دسامبر؛ در تاریخ چه گذشت؟

برترین ها: امروز ۱۵ آذر برابر با ۶ دسامبر تقویم میلادی است. روزی که در تاریخ آبستن وقایع و اتفاقات زیادی در ایران و جهان بوده است. به مرور برخی از این وقایع می‌پردازیم.

رویداد ها:

۱۵۳۴ - افتادن بغداد به دست عثماني

سلطان سليمان امپراتور عثماني در اين روز در دسامبر ۱۵۳۴ تصرف بغداد را تکميل کرد. نيروهاي عثمامي دو روز پيش از اين وارد حصار بغداد شده بودند که برخي از مورخان آن روز را زمان تصرف بغداد ذکر کرده اند. چندى پس آز ان دولت صفويه ايران بغداد را از عثماني ها پس گرفت و در آنجا يك پايگاه نظامي ثابت به وجود آورد و نىروى نظآمى مستقر ساخت. جنگ متناوب ايران و عثماني بر سر بغداد دو قرن طول كشيد و در زمان نادرشاه مصالحه صورت گرفت؛ ايران از دعاوي خود بر بغداد دست كشيد و عثماني حاكميت ايران بر ايروان و همه قفقاز جنوبي را برسميت شناخت. در زمان شاه عباس هم عثماني ها همين نظر را داشتند و شاه عباس موقتا و تا رسيدن به هدفهاي مقدّم خود آن را رد نكرده بود.


1941 - فروغی دوباره نخست وزیر شد

محمدعلي فروغي كه در شهريور ماه 1320 (اواخر آگوست 1941) پس از ورود نيروهاي متفقين به ايران، پس از شش سال خانه نشستن و مورد بي مِهري رضاشاه بودن دوباره! نخست وزير شده بود دومين كابينه خودرا سوم دسامبر 1941 ـ دوازدهم آذرماه 1320 به مجلس معرفي كرد. در اين كابينه سرلشكر احمد نخجوان به عنوان وزير جنگ معرفي شده بود كه تعجب همگان را برانگيخت؛ زيرا نخجوان بود كه در سمت كفيل وزارت جنگ، پس از دريافت دستور آماده ساختن ارتش براي دفاع از وطن خود که با تعرض خارجي رو به رو شده بود، با كمك يكي ـ دو تن ديگر از افسران ارشد نيروها را از پادگانها مرخص كرده بود و کشوررا بدون دفاع گذارده بود كه رضاشاه پس از اطلاع از اين اقدام او، وي را در كاخ مرمر دربرابر چشم وزيران و عده اي ديگر كتك زده بود و پس از كندن پاگونهايش به زندان فرستاده بود تا به جرم خيانت به وطن در دادگاه حَرب (دادگاه نظامي زمان جنگ) محاكمه شود. در ميان اعضاي كابينه فروغي افراد ديگري هم بودند كه رضاشاه قبلا آنان را به زندان انداخته و يا بيكار كرده بود.

به باور برخي از مورخان، رضاشاه که از دهه 1310 هجري از نفوذ دولت لندن فاصله مي گرفت فروغي و چند مقام ديگر را به دليل حرف شنوي از لندن و انتقال و اجراي سياست هاي اين دولت بيکار کرده بود و کناره گيري علي منصور از نخست وزيري يک روز پس از آغاز تعرّض نظامي و برجاي او نشستن فروغي به اشاره لندن صورت گرفته بود. همزمان، دولت مسکو با «ساعد مراغه» تماس گرفته و به این بهانه که ممکن است محمدرضا پهلوی هم بمانند پدرش یک ناسیونالیست و هوادار هیتلر باشد، از او خواسته بود که نایب السلطنه شود تا بعدا، رفراندم تکلیف نظام حکومتی ایران را تعیین کند. ظاهرا ساعد که بعدا نخست وزیر شد پیشنهاد مسکورا نپذیرفته بود.


بررسي هاي تاريخي براي كشف حقايق مربوط به همين رويدادهاي نيمه سال 1320 هجري خورشيدي، نمونه هاي بارزي از خيانت به ملت ايران و مداخله بيگانه را نشان خواهد داد كه تا چند دهه، نه دولت هاي وقت مايل به اين كار (تحقيق) بودند و نه بيگانه. به باور استادان فلسفه تاریح، عباس قره باغی آخرین رئیس ستاد ارتش ایران در نظام سلطنتی هم به نوعی دیگر، در 21 بهمن ماه 1357 ارتش را از مداخله در انقلاب منع کرد و ....

1979 - استقرار نظامي آمريکا در منطقه خليج فارس

15 آذر 1358 (6 دسامبر 1979) و يك ماه و دو روز پس از تصرف ساختمان سفارت آمريكا در تهران و به گروگان گرفته شدن كاركنان آن، شوراي امنيت سازمان ملل به اتفاق آراء از جمهوري اسلامي خواست كه بي درنگ گروگانهاي آمريكايي را كه پرسنل ديپلماتيك بودند آزاد سازد و به ايشان اجازه خروج از ايران بدهد و دو كشور اختلافهاي خودرا در چارچوب منشور ملل از راههاي مسالمت آميز حل كنند.

اين مصوبه عملا پذيرفته نشد و گروگانها تا سيزده ماه و چند روز بعد آزاد نشدند. به نظر مورخان، اين گروگانگيري بهانه قرارگرفت که آمريکا به تدريج در منطقه خليج فارس مستقر شود، بويژه که همزمان با گروگانگيري پيمان دفاع و امنيت مشترک ايران و آمريکا (منعقد در سال 1959) از سوي جمهوري اسلامي لغو شد و ....

به دستور جيمي كارتر رئيس جمهور وقت آمريكا تا نيمه آذر 1358 شمار كشتي هاي نظامي آمريكا در خليج فارس به 21 فروند رسيده بود كه شوروي، قدرت رقيب، هم به همين تعداد ناو جنگي در برابر آنها مستقر ساخته بود و اين موازنه قوا باعث مي شد كه دولتهاي كوچكتر ترسي از نتايج اقدامات خود نداشته باشند، زيرا كه دو ابر قدرت وقت يكديگر را خنثي مي كردند و ديگران تا حدي زياد آسوده خاطر مي زيستند. شوروي بعدا از درون فروپاشيد، آمريکا خليج فارس را به مرکزيت بحرين يک منطقه نظامي خود کرد و سپس با استفاده از هر فرصتي به استقرار و گسترش نفوذ در منطقه ادامه داد و راه ورود قدرت هاي درحال طلوع ديگر عملا بسته شد. يک مثال: براي نخستين بار در پاييز 2011 رژيم پکن چند کشتي جنگي به خليج فارس فرستاد که از قطر هم ديدن کردند. چون اين عمل با مقالات انتقادي رسانه هاي آمريکا رو به رو شد منابع چيني وانمود کردند که آن کشتي ها در سر راه خود به شاخ آفريقا و مبارزه با دزدان دريايي سومالي از خليج فارس ديدن کرده اند و منظور ديگري نبوده است!.

1956 - ماندلا بازداشت شد

نلسون رالي هلا هلا ماندلا كه از او به عنوان يك «داور جهاني» نام برده مي شود، بزرگ مردي كه توانست بدون خونريزي به تبعيض نژادي و حكومت اقليت سفيد پوست مهاجر هلندي بر وطن خود پايان دهد و كسي هم آسيب نديد و حتي مجازات نشد ششم دسامبر سال 1956 با 156 تن ديگر از رهبران جنبش حقوق مدني سياهپوستان بازداشت شد. ششم دسامبر همچنين يادآور تغيير زندان او در سال 1988 است كه در اين روز به يك زندان «كيپ تاون» منتقل شد.

ماندلا كه تنها به دليل مبارزه براي رفع تبعيض و احقاق حقوق انساني هموطنانش 27 سال از عمر خودرا در زندان با اعمال شاقه از دست داد در دادگاهي كه او را محاكمه مي كرد گفت:

من بر ضد تبعيض گام برداشته ام، خواه اين تبعيض از سوي سياه و خواه از طرف سفيد اعمال شود. من براي ايجاد جامعه اي تلاش كرده ام كه در آن آزادي و دمكراسي وجود داشته و هر فرد در آن از حقوق يكسان و فرصت هاي برابر برخوردار باشد و مردم در كنار هم با هماهنگي و مسالمت زندگاني كنند.

هنگامي كه به او گفتند كه اگر قول دهد از مبارزه دست بردارد مجازات حبس ابد اورا به زندان كوتاه مدت تبديل خواهند كرد نپذيرفت و در زير پرونده مربوط نوشت كه سازش بر سر حقوق مردم را نخواهد پذيرفت . او در زندان جزيره «روبن» از بام تا شام چكش بر سنگ زد كه به بيماري سل و آسيب ديدگي چشم دچار شد و سرانجام فشار همان مردمي كه وي به آنان خيانت نكرد باعث رهايي او از زندان شد كه پس از آن از طريق مسالمت آميز به رژيم معروف به «آپارتيد» پايان داد، حاكميت را به اكثريت سپرد و آنان هم اورا به رياست كشور برگزيدند و بيش از يك دوره هم اين مقام را نپذيرفت.


وي با اينكه افكار سوسياليستي دارد اجازه مصادره اموال كسي را نداد و با اجراي طرح «اعتراف كن، پوزش بخواه و عفو شو» اجازه نداد كه كسي هم مجازات شود و با اعمال يك سياست مدبرانه اينك سياه و سفيد در فدراسيون آفريقاي جنوبي در كنار هم در آرامش زندگي مي كنند. ماندلا با اين کارها به پدر افريقاييان و برادر همه مردم شهرت يافته است.

ماندلا كه در 18 جولاي 1918 در يك شهرك كوچك فدراسيون آفريقاي جنوبي به دنيا آمده است اينك در همين شهرك دوران بازنشستگي خود را مي گذراند و مي گويد كه از تماشاي غروب آفتاب همراه با آهنگ چايكوفسكي لذت مي برد.

وي مي گويد سوسياليسم را كه تنها راه سعادت بشر مي داند هنوز در مرحله آرزو است. بازنشسته بودن ماندلا دليل آن نشده بود كه به ستمگري پرخاش نكند و در سالهاي نخست بازنشستگي از شركت در نشستهاي به خاطر صلح اجتناب جويد و نامه هاي پر از شكوه و شكايت مردم از سراسر جهان را نخواند. وي در سالهاي 2001 و 2002 بارها نگراني خود را از برهم خوردن نظم جهاني اعلام داشت. وي از هواداران موازنه قدرت در جهان است.

ماندلا پنجم دسامبر 2013 و در 95 سالگي و ماهها در بستر بيماري بودن درگذشت و جهانيان را ماتم زده کرد.

1240 - 23 سال پس از مرگ چنگيز خان، باتو خان Batu Khan مغول (نوه چنگیزخان و پسر جوجی = جوشی) شهر «كي اف» در اوكراين را تصرف و ويران ساخت. منطقه شرق فرارود ازجمله نواحی روس نشین و قفقاز شمالی سهم جوجی و پس از او اعقابش شده بود که 250 سال بر این منطقه حکومت کردند. اینان زماني تا اروپای مرکزی هم پیش رفته بودند.


1862 - به دستور آبراهام لينكلن (لينکن) رئيس جمهوري وقت آمريكا 39 سرخپوست (بوميان آمريکايي) از قبيله «سو» به دار آويخته شدند.

1865 - اصلاحیه سیزدهم قانون اساسی آمریکا بردگی را در این کشور ممنوع و غیر قانونی کرد. این اصلاحیه پس از پایان جنگ داخلی آمریکا تنظیم و تصویب شد.


1877 - «واشنگتن پست» نخستين شماره خودرا منتشر كرد.

1917 - فنلاند از روسيه جدا و اعلام استقلال كرد.


۱۹۲۱ - قرارداد دولت لندن با ایرلندی های استقلال طلب امضا شد و ایرلند آزاد (که ایرلند شمالی الحاق به آن را نپذیرفت و یک مسئله بوجود آمده است) تاسیس شد و ایرلند آزاد سال بعد در همین روز با تصویب قانون اساسی تازه یک جمهوری و کاملا از انگلستان جدا شد.

۱۹۵۴ - شاه ايران براي ديدار از آمريكا وارد واشنگتن شد. پنج روز پيش از اين سفر، جورج آلن معاون وزير امور خارجه آمريكا به تهران آمده بود و با شاه مداكره كرده بود. مذاکرات درباره تشديد سياست ضد شوروي ايران و سختگيري هرچه بيشتر نسبت به چپگرايان ايراني و سرکوب کردن آنان بود.


۲۰۰۵ - (۱۵ آدر ۱۳۸۴) یک هواپیمای حمل و نقل نظامی نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران از نوع «سی ـ ۱۳۰» که از تهران عازم بندر عباس بود اندکی پس از برخاستن از مهرآباد دچار نقص فنی موتور شد و در راه بازگشت اضطراری به فرودگاه به ساختمان ده طبقه مجاور فرودگاه ویژه سکونت خانواده افراد نیروی هوایی برخورد کرد و همه ۹۴ سرنشین آن کشته شدند. ۶۸ تن از سرنشینان این هواپیما از کارکنان رسانه های تهران اعم از رادیو ـ تلویزیون، خبرگزاری ها و روزنامه ها بودند که برای تهیه خبر و عکس از جریان یک مانور نیروی دریایی در خلیج فارس عازم بندر عباس بودند. در این رویداد بیش یکصد تن نیز در ساختمان و یا روی زمین کشته و ۹۰ تن دیکر مجروح شدند.


۱۳۷۵ ش - درگذشت علي حاتمي كارگردان شهير ايراني

علي حاتمي در سال ۱۳۳۳ در تهران به دنيا آمد و پس از فارغ التحصيلي از دانشكده هنرهاي دراماتيك به همكاري با تلويزيون پرداخت و به نوشتن فيلم‏نامه مشغول شد. فيلم‏هاي علي حاتمي، همگي نشان دهنده علاقه او به فرهنگ ايراني است. ستارخان، سوته‏دلان، كمال‏الملك و مادر به همراه مجموعه‏هاي تلويزيوني هزاردستان و سلطان صاحبقران از آن جمله است. حاتمي در حال ساختن مجموعه تلويزيوني جهان پهلوان تختي بود كه عمرش كفاف اتمام آن را نداد و در حالي كه از بيماري سختي رنج مي‏برد، سرانجام در آذر ماه ۱۳۷۵ درگذشت و در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.


1349 ش - ده کوهنور در شمال تهران به زیر بهمن رفتند.

1350 ش - سرهنگ معمرالقذافی رهبر لیبی تندتر از سایر دولتهای عرب به ایران تاخت و به شاه ایران هشدار کرد که بزودی انتقام گرفته خواهد شد

1193 - درگذشت وكيل الرّعايا "كريم خان زند" مؤسس و فرمانرواي سلسله‏ي زنديه

كريم خان زند، موسس خاندان پادشاهي زند، در 1119 ق در نزديكي ملاير به دنيا آمد. نادرشاه افشار براي تضعيف خاندان زند و قبايل آن‏ها، ايشان را به دره‏ي گَز كوچ داد و برخي از آن‏ها از جمله كريم خان را به خدمت سپاه خود درآورد. كريم خان رشادت فراواني در جنگ‏ها از خود نشان داد و در جنگ هند، مورد توجه نادر قرارگرفت. كار كريم خان كم كم بالا گرفت و قصد برگرداندن خاندان افشاريه را داشت. اين كار مدتي به طول نيانجاميد و جنگ‏هاي متعددي روي داد كه با پيروزي كريم به پايان رسيد. وي در 1163 ق به تخت قدرت تكيه زد و خود را وكيل الرعايا ناميد. كريم خان به سادگي زندگي مي‏كرد و به امنيت مردم و علم و دانش اهميت مي‏داد. وي سرانجام در 74 سالگي درگذشت و در شيراز به خاك سپرده شد. مسجد، بازار و حمام وكيل از جمله آثار دوره‏ي اوست.


۱۴۹۹ - کشف ونزوئلا توسط «آلونسو ده اوخدا» دریانورد و کاوشگر اسپانیایی.

۱۹۴۱ - آغاز حمله نیروهای ارتش سرخ در جنگ مسکو علیه نیروهای آلمانی.

رویدادها

روز قانون اساسی در کشور اسپانیا.
روز استقلال کشور فنلاند (از روسیه).
سالگرد تشکیل کیتو (پایتخت اکوادر) در کشور اکوادر.
روز استقلال "ايرلند" از انگلستان

زادروز ها:

۱۴۲۱ - هنری ششم، پادشاه انگلستان (درگذشت ۱۴۷۱).
1640 - کلود دو فلوری، مورخ قرن هفدهم میلادی اهل فرانسه.
۱۸۲۳ - ماکس مولر، زبان‌شناس و خاورشناس آلمانی.
1863 - چارلز مارتین هال، مهندس و شیمیدان آمریکایی و ابداع کننده روش استخراج آلومینیم که با نام فرایند هال شناخته می‌شود.
۱۸۸۶ - جویس کیلمر، روزنامه نگار، شاعر، منتقد ادبی، مدرس و ویراستار آمریکایی.
۱۸۸۶ - اوکاوا شومیو، نویسنده و سیاست‌مدار ژاپنی و یکی از مترجمان قرآن به زبان ژاپنی.


1898 - گونار میردال، اقتصاددان، جامعه‌شناس و سیاستمدار اهل سوئد که در سال ۱۹۷۴ به همراه فریدریش آوگوست فون هایک اقتصاددان اتریشی موفق به دریافت جایزه نوبل در اقتصاد شد.
۱۹۰۰ - اگنس مورهد، بازیگر آمریکایی.
1913 - النور هولم، شناگر اهل کشور ایالات متحده آمریکا.
۱۹۱۷ - کمال جنبلاط، رهبر حزب سوسیالیست ترقی خواه و یکی از برجسته ترین رهبران دروزی در لبنان.
1919 - پل دو مان، از منتقدان ادبی ساختارشکن و نظریه پرداز بلژیکی]].
۱۹۲۰ - دیو بروبک، نوازنده پیانو و آهنگساز آمریکایی موسیقی جاز و رهبر گروه چهار نفری دیوبروبک کورتت.
1920 - جرج پرتر، دانشمند شیمی‌دان انگلیسی و برنده جایزه نوبل شیمی سال ۱۹۶۷.
۱۹۳۱ - زکی مورن، بازیگر، خواننده و آهنگساز ترکیه‌ای.
1933 - هنریک گورتسکی، آهنگساز لهستانی.


1942 - پیتر هاندکه، نویسنده و نمایشنامه‌نویس پیشرو (آوانگارد) اتریشی.
۱۹۴۵ - دن نیکلز، سناتور سابق عضو حزب جمهوری‌خواه ایالات متحده آمریکا.
1951 - گری فرانسیس، بازیکن فوتبال اهل کشور انگلستان.
۱۹۵۳ - تام هالس، هنرپیشه و تهیه کننده اهل آمریکا.
1956 - رندی رودز، گیتاریست چیره‌دست آمریکایی.
۱۹۶۵ - گوردون دوری، بازیکن فوتبال اهل اسکاتلند.
1967 - جود آپاتو، فیلم‌نامه نویس و کارگردان آمریکایی.
۱۹۷۰ - جف روز، ورزشکار مرد رشتهٔ شنا اهل کشور ایالات متحده آمریکا.
1971 - رایان وایت، نوجوان اهل آمریکا بود که بعد از اخراج شدن از مدرسه به خاطر آلودگی به بیماری ایدز مورد توجه مردم آمریکا قرار گرفت.
۱۹۷۹ - تیم کیهیل، بازیکن فوتبال اهل استرالیا.
1981 - فدریکو بالزارتی، بازیکن فوتبال اهل کشور ایتالیا.


1982 - آلبرت کونتادور، دوچرخه سوار جاده‌ای حرفه‌ای اهل اسپانیا.
۱۹۸۸ - نیلس پترسن، بازیکن فوتبال آلمانی.

مرگ ها:

۱۳۷۵ ش - علی حاتمی، کارگردان و فیلم‌نامه‌نویس ایرانی
343 - نیکلاس قدیس، وی را منشا بابا نوئل می دانند.
۱۱۸۵ - آلفونسو اول پرتغال، که به عنوان آلفونسو هنریک، فاتح، موسس یا کبیر نیز شناخته می‌شود، نخستین شاه پرتغال.


1352 - کلمنت ششم، یکی از پاپ‌های کلیسای کاتولیک رم.
۱۶۱۸ - ژاک دوی دو پرون، شاعر و متخصص الهیات قرن شانزدهم میلادی اهل فرانسه.
1672 - ژان دوم کازیمیر واسا، شاه لهستان و دوک بزرگ لیتوانی در عصر مشترک‌المنافع لهستان-لیتوانی، دوک اوپوله در سیلزی علیا و مدعی سلطنت سوئد.
۱۸۸۹ - جفرسون دیویس، سیاست‌مدار آمریکایی و نخستین و واپسین رئیس دولت ایالات موتلفه آمریکا در طول جنگ داخلی آمریکا.
1892 - ارنست فون زیمنس، مهندس و کارخانه دار آلمانی و مؤسس شرکت الکتریکی و مخابراتی زیمنس.
۱۹۴۹ - لید بلی، موسیقی‌دان فولک آمریکایی.


1961 - فرانتس فانون، نویسندهٔ فرانسوی زبان اهل مارتینیک، و یک مقاله‌نویس، روانپزشک و انقلابی.
۱۹۸۸ - روی اوربیسن، خواننده،ترانه‌سرا و موسیقی‌دان، راک اند رول آمریکایی.
1990 - تونکو عبدالرحمان، از سال ۱۹۵۵ وزیر اعظم فدراسیون مالایا بود و پس از استقلال این کشور در ۱۹۵۷ اولین نخست وزیر آن لقب گرفت.
۱۹۹۱ - ریچارد استون، استاد برجسته اهل بریتانیا در علم اقتصاد.