غار سه‌بعدی تا حالا دیدی؟
بعد از آنکه ۴۵۰ متر پله‌چین شده را از کوه بالا بروید، به دهانه غاری می‌رسید که اسمش «دربند»است، غاری که سه بعدی است و زمانی مردم با رفتن به آنجا و روشن کردن مشعل و سوزاندن لاستیک آن را در بند دود و سیاهی گرفتار کرده‌اند.
ایسنا: بعد از آنکه ۴۵۰ متر پله‌چین شده را از کوه بالا بروید، به دهانه غاری می‌رسید که اسمش «دربند»است، غاری که سه بعدی است و زمانی مردم با رفتن به آنجا و روشن کردن مشعل و سوزاندن لاستیک آن را در بند دود و سیاهی گرفتار کرده‌اند.
مازیار اتوکش - عضو انجمن غار و غارشناسان در گفت‌و گو با خبرنگار بخش گردشگری ایسنا، درباره این غار اظهار می‌کند: ۵۰ درصد غار دربند سه‌بعدی است، زیرا این غار به شکل گلابی است، یک دالان و تالار اصلی دارد و انشعاب دیگری ندارد، در برخی از بخش‌ها که بایستید، می‌توانید آن را به همان شکل که هست، ببینید.
او درباره دوده گرفتن غار می‌گوید: زمانی مردم برای بازدید از غار مشعل روشن می‌کردند یا لاستیک می‌سوزاندند، راکد بودن هوای غار مانع خروج دوده‌ها از آن می‌شده و این دوده‌ها روی چکیده و چکنده‌ها نشسته است و در حال حاضر به سختی پاک می‌شود.
اتوکش با بیان اینکه در بسیاری کشورهای اروپایی چکیده‌های شکسته غارها را باسازی می‌کنند، تصریح می‌کند: درباره غار «دربند» امکان چنین حرکتی وجود ندارد، اما می‌توان دوده‌های آن را پاک کرد. با توجه به اینکه دوده‌ها جزئی از سنگ نهشته‌ها شده‌اند، پاکسازی آن نیازمند یک برنامه دقیق است. چون ماده شیمیایی آهک را می‌خورد و تا کنون نتوانسته‌ایم ماده شیمیایی که کمترین آسیب را به آن وارد کند پیدا کنیم.
دوده‌های نشسته به روی چکنده و چکیده‌ها/ عکس:کبریا حسین زاده
عضو انجمن غار و غارشناسی ادامه می‌دهد: بحث شستشوی پرفشار نیز با توجه به اینکه پرژکتورهای غیر اصولی در غار وجود دارد دشوار است و ممکن است به آهک‌ها آسیب برساند و نمی‌توان با پمپاژ آب هم آن را بشوییم بنابراین همچنان در حال بررسی هستیم تا ببینیم چطور می‌توان این غار را پاک کرد.
او اضافه می‌کند: حدود دو سال پیش موفق شدیم با انرژی بسیار بخش کوچکی از غار را دوده زدایی کنیم. تعدادی آدم دستمال به دست دو روز تمام شروع به ساییدن غار کردند و توانستیم نیم درصد از غار را دوده‌زدایی کنیم اما به دلیل اتلاف انرژی و زمان و سرعت پایین، این کار مقرون به صرفه نبود.
تقریبا روند زایش غار متوقف شده
اتوکش همچنین درباره روند تشکیل استلاگتیت و استلاگمیت‌های غار «دربند» توضیح می‌دهد: روش تشکیل غار نهشته‌ها به چند دلیل به کندی صورت می‌گیرد. ما در این‌باره از سال 85 بارها تذکر داده‌ایم که کسی به آن توجه نکرده است. هرچند اهمیت غارها در سال‌های اخیر مشخص شده است اما خشکسالی به وجود آمده هر چه بیشتر استمرار پیدا می‌کند موجب می‌شود که آب آهک را در خودش حل کند.
این عضو انجمن غار و غارشناسی مشکل دیگر غار را وجود پرژکتور و تهویه آن می‌داند و می‌گوید: دهانه غار «دربند» به این وسعت نبوده است و به نظر می‌رسد که ایجاد شده است زیرا در گذشته غارنوردان باید به شکل نشسته وارد آن می‌شدند. گرمای پرژکتور هم خشکی داخل غار را تشدید می‌کند و در واقع می‌توان گفت تقریبا روند زایش غار متوقف شده است و اگر به آن توجه نشود روند نابودی آن ادامه پیدا می‌کند.
غار دربند/ عکس: کبریا حسین‌زاده
دربند جزو کم نظیرترین غارهای ایران
او با بیان اینکه غار «دربند» از نظر نوع چکیده و چکنده‌ها جزو کم نظیرترین غارهای ایران است و بازدید از آن راحت است، تصریح می‌کند: در واقع در این منطقه سه دهانه غار وجود دارد و اگر از زاویه جنوب شرقی به دهانه اصلی غار نگاه کنیم، سه حفره بالای هم دیده می‌شود که به فاصله 35 متری از هم ایجاد شده‌اند. دهانه وسطی غار نشان می‌دهد که عمقی ندارد اما غار بالایی حدود 75 متر عمق دارد وچکیده و چکنده‌های آن در حال شکل‌گیری است و تنها با سنگ‌نوردی قابل دسترس است.
اتوکش بیان می‌کند: زمانی 49 پرژکتور در غار روشن بود اما خوشبختانه در حال حاضر تنها 12 پرژکتور روشن است. همچنین خوشبختانه با توجه به مقاومت انجمن غارنوردان و سازمان میراث فرهنگی این غار سنگفرش نشد.
این عضو انجمن غارشناسانی با اشاره به اینکه بازدید از غارها در ایران غیراستاندارد است، اظهار می‌کند: یک روز تعداد زیادی به یکباره از غار دیدن می‌کنند و در یک روز حتی یک نفر هم از آنجا دیدن نمی‌کند و این اتفاق کاملا بر خلاف اصول بازدید از غارهاست. متاسفانه در ایران غارها بدون هیچ ضابطه‌ای توریستی می‌شوند و می‌توان نمونه‌ی آن را در غارهای «علی‌صدر»، « قوری قلعه» و «کتله خور» دید.
توریستی کردن غارها کلیدی برای مرگ غارهاست
او می‌افزاید: شاید بتوان بخشی از غارها را نجات داد، تا زمانی که ضوابطی برای بازدید غارها تدوین نکنیم، توریستی کردن غارها کلیدی برای مرگ غارهاست. با وضعیتی که در بحث بازدید از غارها و جذب گردشگر و درآمد وجود دارد، هر چیزی را فدا می‌کنند.
اتوکش می‌گوید: منطقه دربند جزو مناطق نمونه گردشگری مصوبه هیات دولت است. هتلی هم در نزدیکی محل غار وجود دارد که محلی برای اقامت سنگ نوردانی است که از شهرها و حتی کشورهای دیگر برای سنگ نوردی از دیواره «سنگسرسٌل» به این منطقه می‌آیند. جشنواره بین المللی هم در سال 1388 برگزار شد و تیم‌هایی از کشورهای آمریکا، سوئیس از این دیواره صعود کردند. عموما سنگ‌نوردان ایران دیواره سنگسر سل را به خوبی می‌شناسند.
منظره پایین غار و هتلی که در نزدیکی آن است/عکس:کبریا حسین زاده
انسانها با خودشان آلودگی را به غار می‌برند
جواد نظام دوست - رییس انجمن غار و غارشناسی ایران نیز درباره راهی برای دوده زدایی غار «دربند» بیان می‌کند: گرچه به دنبال راه حلی برای دوده زدایی این غار هستیم اما هنوز اطلاعات خوبی بدست نیاورده‌ایم زیرا اکثر مواد شیمیایی که این دوده‌ها را از بین می‌برند، خودشان موجب صدمه زدن به تشکیلات آهکی حساس و شکننده غار می‌شوند.
او ادامه می‌دهد:مسئولان میراث فرهنگی استان سمنان نیز طی مکاتباتی از انجمن خواستند تا برای دوده زدایی آن راهکاری را پیشنهاد بدهیم. مقاله‌ای هم تحت عنوان حفاظت از غارها با رویکرد چگونگی پاک کردن دوده‌های غار «دربند» ارائه شده. دانشجویان زمین شناسی نیز در حال بررسی هستند که آیا می‌توان ماده حلالی پیدا کرد تا بدون آسیب، دوده‌های آن از بین برود.
رییس انجمن غارشناسی می‌افزاید: حتی در این زمینه فراخوانی به دانشجویان زمین‌شناسی و شیمی داده‌ایم تا اگر بتوانند اطلاعاتی علمی که منجر به تولید ماده‌ای که کمترین صدمه را به غار وارد کند، در اختیار ما بگذارند، جایزه‌ای به آنها تعلق بگیرد اما تا کنون چنین اتفاقی نیفتاده است.
او با بیان اینکه مدتهاست از غار بازدید نکرده است، اضافه می‌کند: دوده موجب از بین رفتن سنگ نهشته‌های غار می‌شود، به خصوص اینکه چربی مختصر انگشتان دست ما حاصل از دست زدن به دوده‌ها موجب می‌شود که رشد استالاگتیت و استالاگمیت‌ها مختل شود و گاها از بین برود. به همین دلیل می‌گویند غارنوردان باید حتما با دستکش وارد غار شوند.
نظام دوست می‌گوید: برداشت شنونده‌ها این است که غار آلوده است و دست آنها آلوده می‌شود در حالی که خلاف این موضوع است و انسانها با خودشان آلودگی‌های بسیاری را به داخل غارها می‌برند، غارها اکوسیستم بسته و حساسی دارند که ما با داخل شدن در این مکان‌ها موجب برهم ریختگی آن می‌شویم، اگر هم سنگ نهشته‌های آهکی را لمس کنیم، فرآیند تشکیل آن را مختل می‌کنیم یعنی رسوب‌گذاری آنها که به روی الکترون‌های بارهای منفی و مثبت صورت می‌گیرد دچار اختلال می‌شود و فرآیند آن تغییر می‌کند.
غار دربند در 20 کیلومتری شمال سمنان و دو کیلومتری شمال غربی شهرستان مهدیشهر(سنگسر) قرار گرفته است.
غار دربند/عکس:کبریا حسین‌زاده
مازیار اتوکش - عضو انجمن غار و غارشناسان در گفت‌و گو با خبرنگار بخش گردشگری ایسنا، درباره این غار اظهار می‌کند: ۵۰ درصد غار دربند سه‌بعدی است، زیرا این غار به شکل گلابی است، یک دالان و تالار اصلی دارد و انشعاب دیگری ندارد، در برخی از بخش‌ها که بایستید، می‌توانید آن را به همان شکل که هست، ببینید.
او درباره دوده گرفتن غار می‌گوید: زمانی مردم برای بازدید از غار مشعل روشن می‌کردند یا لاستیک می‌سوزاندند، راکد بودن هوای غار مانع خروج دوده‌ها از آن می‌شده و این دوده‌ها روی چکیده و چکنده‌ها نشسته است و در حال حاضر به سختی پاک می‌شود.
اتوکش با بیان اینکه در بسیاری کشورهای اروپایی چکیده‌های شکسته غارها را باسازی می‌کنند، تصریح می‌کند: درباره غار «دربند» امکان چنین حرکتی وجود ندارد، اما می‌توان دوده‌های آن را پاک کرد. با توجه به اینکه دوده‌ها جزئی از سنگ نهشته‌ها شده‌اند، پاکسازی آن نیازمند یک برنامه دقیق است. چون ماده شیمیایی آهک را می‌خورد و تا کنون نتوانسته‌ایم ماده شیمیایی که کمترین آسیب را به آن وارد کند پیدا کنیم.
دوده‌های نشسته به روی چکنده و چکیده‌ها/ عکس:کبریا حسین زاده
عضو انجمن غار و غارشناسی ادامه می‌دهد: بحث شستشوی پرفشار نیز با توجه به اینکه پرژکتورهای غیر اصولی در غار وجود دارد دشوار است و ممکن است به آهک‌ها آسیب برساند و نمی‌توان با پمپاژ آب هم آن را بشوییم بنابراین همچنان در حال بررسی هستیم تا ببینیم چطور می‌توان این غار را پاک کرد.
او اضافه می‌کند: حدود دو سال پیش موفق شدیم با انرژی بسیار بخش کوچکی از غار را دوده زدایی کنیم. تعدادی آدم دستمال به دست دو روز تمام شروع به ساییدن غار کردند و توانستیم نیم درصد از غار را دوده‌زدایی کنیم اما به دلیل اتلاف انرژی و زمان و سرعت پایین، این کار مقرون به صرفه نبود.
تقریبا روند زایش غار متوقف شده
اتوکش همچنین درباره روند تشکیل استلاگتیت و استلاگمیت‌های غار «دربند» توضیح می‌دهد: روش تشکیل غار نهشته‌ها به چند دلیل به کندی صورت می‌گیرد. ما در این‌باره از سال 85 بارها تذکر داده‌ایم که کسی به آن توجه نکرده است. هرچند اهمیت غارها در سال‌های اخیر مشخص شده است اما خشکسالی به وجود آمده هر چه بیشتر استمرار پیدا می‌کند موجب می‌شود که آب آهک را در خودش حل کند.
این عضو انجمن غار و غارشناسی مشکل دیگر غار را وجود پرژکتور و تهویه آن می‌داند و می‌گوید: دهانه غار «دربند» به این وسعت نبوده است و به نظر می‌رسد که ایجاد شده است زیرا در گذشته غارنوردان باید به شکل نشسته وارد آن می‌شدند. گرمای پرژکتور هم خشکی داخل غار را تشدید می‌کند و در واقع می‌توان گفت تقریبا روند زایش غار متوقف شده است و اگر به آن توجه نشود روند نابودی آن ادامه پیدا می‌کند.
غار دربند/ عکس: کبریا حسین‌زاده
دربند جزو کم نظیرترین غارهای ایران
او با بیان اینکه غار «دربند» از نظر نوع چکیده و چکنده‌ها جزو کم نظیرترین غارهای ایران است و بازدید از آن راحت است، تصریح می‌کند: در واقع در این منطقه سه دهانه غار وجود دارد و اگر از زاویه جنوب شرقی به دهانه اصلی غار نگاه کنیم، سه حفره بالای هم دیده می‌شود که به فاصله 35 متری از هم ایجاد شده‌اند. دهانه وسطی غار نشان می‌دهد که عمقی ندارد اما غار بالایی حدود 75 متر عمق دارد وچکیده و چکنده‌های آن در حال شکل‌گیری است و تنها با سنگ‌نوردی قابل دسترس است.
اتوکش بیان می‌کند: زمانی 49 پرژکتور در غار روشن بود اما خوشبختانه در حال حاضر تنها 12 پرژکتور روشن است. همچنین خوشبختانه با توجه به مقاومت انجمن غارنوردان و سازمان میراث فرهنگی این غار سنگفرش نشد.
این عضو انجمن غارشناسانی با اشاره به اینکه بازدید از غارها در ایران غیراستاندارد است، اظهار می‌کند: یک روز تعداد زیادی به یکباره از غار دیدن می‌کنند و در یک روز حتی یک نفر هم از آنجا دیدن نمی‌کند و این اتفاق کاملا بر خلاف اصول بازدید از غارهاست. متاسفانه در ایران غارها بدون هیچ ضابطه‌ای توریستی می‌شوند و می‌توان نمونه‌ی آن را در غارهای «علی‌صدر»، « قوری قلعه» و «کتله خور» دید.
توریستی کردن غارها کلیدی برای مرگ غارهاست
او می‌افزاید: شاید بتوان بخشی از غارها را نجات داد، تا زمانی که ضوابطی برای بازدید غارها تدوین نکنیم، توریستی کردن غارها کلیدی برای مرگ غارهاست. با وضعیتی که در بحث بازدید از غارها و جذب گردشگر و درآمد وجود دارد، هر چیزی را فدا می‌کنند.
اتوکش می‌گوید: منطقه دربند جزو مناطق نمونه گردشگری مصوبه هیات دولت است. هتلی هم در نزدیکی محل غار وجود دارد که محلی برای اقامت سنگ نوردانی است که از شهرها و حتی کشورهای دیگر برای سنگ نوردی از دیواره «سنگسرسٌل» به این منطقه می‌آیند. جشنواره بین المللی هم در سال 1388 برگزار شد و تیم‌هایی از کشورهای آمریکا، سوئیس از این دیواره صعود کردند. عموما سنگ‌نوردان ایران دیواره سنگسر سل را به خوبی می‌شناسند.
منظره پایین غار و هتلی که در نزدیکی آن است/عکس:کبریا حسین زاده
انسانها با خودشان آلودگی را به غار می‌برند
جواد نظام دوست - رییس انجمن غار و غارشناسی ایران نیز درباره راهی برای دوده زدایی غار «دربند» بیان می‌کند: گرچه به دنبال راه حلی برای دوده زدایی این غار هستیم اما هنوز اطلاعات خوبی بدست نیاورده‌ایم زیرا اکثر مواد شیمیایی که این دوده‌ها را از بین می‌برند، خودشان موجب صدمه زدن به تشکیلات آهکی حساس و شکننده غار می‌شوند.
او ادامه می‌دهد:مسئولان میراث فرهنگی استان سمنان نیز طی مکاتباتی از انجمن خواستند تا برای دوده زدایی آن راهکاری را پیشنهاد بدهیم. مقاله‌ای هم تحت عنوان حفاظت از غارها با رویکرد چگونگی پاک کردن دوده‌های غار «دربند» ارائه شده. دانشجویان زمین شناسی نیز در حال بررسی هستند که آیا می‌توان ماده حلالی پیدا کرد تا بدون آسیب، دوده‌های آن از بین برود.
رییس انجمن غارشناسی می‌افزاید: حتی در این زمینه فراخوانی به دانشجویان زمین‌شناسی و شیمی داده‌ایم تا اگر بتوانند اطلاعاتی علمی که منجر به تولید ماده‌ای که کمترین صدمه را به غار وارد کند، در اختیار ما بگذارند، جایزه‌ای به آنها تعلق بگیرد اما تا کنون چنین اتفاقی نیفتاده است.
او با بیان اینکه مدتهاست از غار بازدید نکرده است، اضافه می‌کند: دوده موجب از بین رفتن سنگ نهشته‌های غار می‌شود، به خصوص اینکه چربی مختصر انگشتان دست ما حاصل از دست زدن به دوده‌ها موجب می‌شود که رشد استالاگتیت و استالاگمیت‌ها مختل شود و گاها از بین برود. به همین دلیل می‌گویند غارنوردان باید حتما با دستکش وارد غار شوند.
نظام دوست می‌گوید: برداشت شنونده‌ها این است که غار آلوده است و دست آنها آلوده می‌شود در حالی که خلاف این موضوع است و انسانها با خودشان آلودگی‌های بسیاری را به داخل غارها می‌برند، غارها اکوسیستم بسته و حساسی دارند که ما با داخل شدن در این مکان‌ها موجب برهم ریختگی آن می‌شویم، اگر هم سنگ نهشته‌های آهکی را لمس کنیم، فرآیند تشکیل آن را مختل می‌کنیم یعنی رسوب‌گذاری آنها که به روی الکترون‌های بارهای منفی و مثبت صورت می‌گیرد دچار اختلال می‌شود و فرآیند آن تغییر می‌کند.
غار دربند در 20 کیلومتری شمال سمنان و دو کیلومتری شمال غربی شهرستان مهدیشهر(سنگسر) قرار گرفته است.
غار دربند/عکس:کبریا حسین‌زاده
پ
برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان
اپلیکیشن برترین ها
را نصب کنید.
نظر کاربران
ببخشید کبریا اسم خانمه یا آقا؟!!!