تمام سوالات یارانه‌ای که ذهن «ایران» را درگیر کرده!

برترین‌ها: بنابر اظهارات رییس جمهور، قرار شد تا یارانه ۳۰۰ و ۴۰۰هزار تومانی برای مردم واریز شود. مسلما کسی در ضرورت حذف ارز ترجیحی با همه مشکلات آن تردید ندارد، اما طرح اعلام شده ابهامات و مشکلاتی دارد.

ماجرا از کجا شروع شد؟

سیده زهرا محمودی در اقتصادآنلاین می‌نویسد: هفته گذشته بود که داستان ماکارونی ورد زبان همه در فضای مجازی و واقعی شده بود؛ همه چیز به قیمت آرد برمی‌گشت؛ قرار شده بود آرد صنف و صنعت با تایید سازمان حمایت با قیمت جدید یعنی ۱۶هزار و ۹۰۰تومان به فروش برسد؛ چراکه سال‌های زیادی بود که قیمت آرد با قیمت‌های جهانی هم‌خوانی نداشت؛ به همین خاطر فاصله قیمتی زیادی بین نرخ آرد در ایران و جهان به وجود آمده بود و در نتیجه شاهد قاچاق آرد بودیم.

در واقع با وجود اینکه آرد ارزان با هدف حمایت از مصرف‌کننده در نظر گرفته شده بود، اما در نهایت این اتفاق نیفتاد و شاهد بودیم که دلالان سود کلانی می‌کردند و چیزی عاید مصرف‌کننده نهایی نمی‌شد.

اما داستان به اینجا ختم نشد و خبر افزایش قیمت آرد به دلیل عدم اطلاع‌رسانی درست توسط تیم اقتصادی دولت، حواشی بسیار زیادی را به دنبال داشت. شایعات و اخبار اشتباه زیادی منتشر شد که متاسفانه بخش زیادی از آن نیز توسط خود مسئولین و... بود؛ برخی می‌گفتند قرار است قیمت نان افزایش یابد؛ برخی می‌گفتند اینطور نیست قیمت نان افزایش نمی‌یابد؛ کارت نان می‌دهیم؛ برخی می‌گفتند نان سهمیه‌ای می‌شود، برخی می گفتند هیچ تغییری اعمال نمی شود و خلاصه هرکس روایتی را تعریف کرد.

ابهامات بی‌شمار سخنان رئیسی؛ تکلیف مردم چیست؟

بالاخره دو شب گذشته تکلیف ماجرا مشخص شد وبا اعلام رئیس جمهور، سرانجام آغاز تدریجی «طرح هدفمندسازی یارانه کالاهای اساسی» یا همان جایگزینی ارز 4200 با یارانه کلید خورد. با این حال ابهامات و سوالات متعددی درباره جزئیات این طرح برای مردم به وجود آمد.

در همین رابطه روزنامه خراسان در گزارشی مفصل به ابهامات اساسی ابعاد این طرح پرداخته و به برخی از سوالات پاسخ می‌دهد:

۱- واریز یک جای دو مرحله یارانه با مقادیر متفاوت

پس از گفت وگوی تلویزیونی رئیس جمهور، دو مرحله یارانه کمک معیشتی مربوط به ماه های اردیبهشت و خرداد به حساب بیش از 23 میلیون و 600 هزار سرپرست خانوار شامل حدود 72 میلیون ایرانی واریز شد. مبلغ واریزی برای هر نفر از سه دهک کم درآمد جامعه به ازای هر ماه 400 هزار تومان و برای 6 دهک پردرآمد به ازای هر نفر ماهانه 300 هزار تومان بوده است. طبق اعلام مدیر اداره نظام پرداخت بانک مرکزی، این مبالغ تا زمان اعلام دولت در حساب افراد مسدود باقی می ماند. البته شنیده های باشگاه خبرنگاران حاکی از آن است که احتمالاً ابتدای خرداد و با اجرای طرح اصلاح روش تخصیص یارانه به اقلام اساسی، امکان برداشت این رقم مهیا می شود.

۲- یارانه ها یک مرحله‌ای شد

گزارش تسنیم نشان می دهد با واریز یارانه اخیر که از آن به «یارانه کمک معیشتی» نام برده شده، یارانه هایی که در دهم و بیستم هر ماه به حساب سرپرستان واریز می شد، دیگر پرداخت نمی شود. به گزارش ایرنا، وزیر اقتصاد هم گفته است: مبلغ واریزی مجموع یارانه قدیم و جدید است و تا زمان فراهم شدن زیرساخت های کالابرگ الکترونیک پرداخت نقدی مستمر (ماهانه) خواهد بود. البته در سخنان رئیسی دو شب قبل نیز این نکته وجود داشت که این کمک معیشتی یک تا دو ماه به صورت نقدی است و پس از آن، پرداخت ها به صورت کالابرگ الکترونیک انجام می شود.

۳- یارانه نان جداست

طبق طرح دولت یارانه کمک معیشتی اخیر مربوط به جایگزین یارانه های ارز 4200 تومانی است. یعنی یارانه ای که قبلاً به ارز 4200 برای واردات کالاهای اساسی داده می شد، قرار است به افراد داده شود. پیشتر ارز 4200 به طیف گسترده ای از کالاها داده می شد، اما به مرور زمان این لیست کوتاه تر شد تا این که به گزارش ایسنا در مهر سال گذشته، به هفت کالای گندم، جو، دانه های روغنی، روغن خام، ذرت، کنجاله سویا و بخشی از دارو و تجهیزات پزشکی محدود شد. طبق آمارها، سال قبل 8 میلیارد و امسال 9 میلیارد دلار ارز ترجیحی برای واردات این کالاها در نظر گرفته شده بود که هم اینک معادل ریالی یارانه این ارز برای خرید کالاهای مبتنی بر این نهاده ها به مردم اختصاص می یابد. با این حال، یارانه های نان جداست. پیشتر نیز یارانه نان به صورت مجزا در بودجه قید می شد. به گفته رئیسی، کمک معیشتی نان یا همان یارانه نان در مبلغ پرداختی اخیر دیده نشده است. طبق طرح اعلام شده دولت نیز قرار است یارانه نان هنگام پرداخت هزینه نان، بدون افزایش قیمت نان و به طور مستقیم به نانوا پرداخت شود.

۴- تا اطلاع ثانوی قیمت کالاهای مرتبط با ارز ۴۲۰۰ افزایش نمی یابد

انتظار می رود همزمان با تخصیص مستقیم یارانه کالاهای اساسی به تک تک آحاد جامعه، قیمت کالاهای مرتبط با ارز 4200 مانند شیر، لبنیات، مرغ، تخم مرغ، گوشت و ... در بازار آزاد افزایش یابد و تاکید شده که این افزایش قیمت مشمول نان سنتی، بنزین و دارو نمی شود. زمان دقیق این افزایش قیمت نیز که به اجرای کالابرگ الکترونیک (برای خرید یارانه ای مردم مطابق سهمیه تعلق گرفته به آنان) وابسته است، هنوز اعلام نشده است. به ویژه دیروز وزیر دادگستری در نشست رئیس سازمان تعزیرات حکومتی با مدیران ستادی و اجرایی این سازمان تاکید کرده است که هیچ واحد صنفی یا تولیدی بدون دریافت مجوز از سازمان حمایت حق افزایش قیمت کالاها و خدمات را ندارد. جریمه درج نکردن قیمت نیز که تا به امروز زیر 100 هزار تومان بوده، به 10 میلیون تومان افزایش یافته است. به گزارش ایرنا، وزیر صمت نیز در حاشیه نشست تنظیم بازار، ضمن توضیح درباره برنامه‌های این وزارتخانه درخصوص نظارت بر بازار، از آغاز نصب یک کد دوبعدی (QR Code) و یک شماره شناسه صنفی در مغازه‌ها برای گزارش مستقیم تخلفات از سوی مردم از هفته آینده خبر داد.

۵- دلیل کمتر بودن دریافتی برخی افراد از مبالغ اعلام شده

گزارش ایسنا از سازمان هدفمندی یارانه ها نشان می دهد افراد دریافت کننده یارانه جدید ممکن است در حساب‌ها با مبلغی کمتر از ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان مواجه باشند که دلیل آن به کسر  قسط وام یک میلیونی مربوط به دوران کرونا که به یارانه بگیران پرداخت و هر ماه از حساب یارانه آن ها کسر می‌شد، بر می‌گردد. بر این اساس با توجه به این‌که دیگر یارانه ۴۵ هزار تومانی پرداخت نمی‌شود و این رقم ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان جایگزین آن شده است بنابراین قسط وام کرونا از همین رقم کسر شده که تقریبا کمتر از ۵۰ هزار تومان است. با این حال مدیر کل روابط عمومی بانک مرکزی از این مسئله به ناهماهنگی تعبیر کرد و گفت: سخنگوی دولت هم به سازمان هدفمندی یارانه تذکر داد تا این اتفاقی که برای برخی شهروندان پیش آمده بود، هر چه سریع‌تر مرتفع شود.

۶- مبنای دهک بندی

بررسی مستندات پایگاه رفاهی ایرانیان نشان می دهد که اطلاعات رفاهی هر فرد در قالب شاخص های متعدد در این پایگاه جمع آوری شده و به نظر می رسد در دهک بندی ها، این موارد مورد توجه قرار گرفته است. با این حال، پیگیری‌ها نشان می دهد که در این میان، داشتن منزل و خودروی شخصی از مهم ترین مولفه های تعیین دهک بندی به شمار می رود.

۷- دلایل پرداخت نشدن یارانه کمک معیشتی

اظهارات معاون رفاه اجتماعی وزارت تعاون نشان می دهد که افراد به دو دلیل قرار داشتن در دهک دهم یا قرار داشتن در لیست 7 میلیون نفری جامانده از یارانه ها، یارانه کمک معیشتی را دریافت نکرده اند. وی درخصوص گروه دوم توضیح داد: به عنوان مثال ممکن است سال ۹۳ پدر خانواده به علت تمکن مالی از دریافت یارانه انصراف داده باشد، اما سال‌های گذشته  فرزندانش ازدواج کرده و زندگی شان جدا شده ولی تمکن مالی ندارند و مشمول یارانه می‌شوند. این افراد حق دارند که یارانه دریافت کنند و به طور کلی با عنوان جاماندگان یارانه تلقی می‌شوند.

۸- فرایند اعتراض گروه‌هایی که یارانه نمی گیرند

طبق اظهارات مسئولان وزارت رفاه، جاماندگان از یارانه، یعنی آن هایی که ممکن است جزو دهک های مشمول باشند، اما در لیست سازمان هدفمندی برای دریافت یارانه قرار ندارند، باید به سامانه هدفمندی یارانه ها مراجعه کنند که در روزهای آینده اعلام می شود اما افرادی که قبلاً یارانه دریافت کرده ، اما الان حذف شده اند و احساس می کنند که به اشتباه در دهک 10 یا دیگر دهک ها قرار داده شده اند، باید به سامانه حمایت زیر مجموعه وزارت کار (hemayat.mcls.gov.ir) مراجعه کنند. در عین حال خبرگزاری تسنیم به نقل از خاندوزی سخنگوی اقتصادی دولت گفته است: برای اعتراض به دریافت نکردن یارانه، عجله ای در کار نیست چرا که طبق دستور رئیس جمهور، حتی اگر دو ماه دیگر، افرادی مستحق دریافت یارانه تشخیص داده شوند، یارانه و کمک معیشتی آن ها دقیقاً از همین روز شروع طرح، محاسبه و به حساب شان واریز خواهد شد.