فناوری؛ قهرمان پنهان نبرد با کرونا

روزنامه همشهری - عمادالدین قاسمی‌پناه: همانگونه که پژوهشگران رشته پزشکی برای مقابله با ویروس جدید کرونا در حال تلاش برای دستیابی به دارو یا واکسن هستند، دانشمندان و مهندسان هم مدتی است برای یافتن سلاحی دیگر که بتواند از میدان نبرد با بیماری همه‌گیر COVID-۱۹ سربلند بیرون بیاید، با یکدیگر همکاری می‌کنند. گجت‌ها و شبکه جهانی اینترنت باعث شد تا خیلی‌ها بتوانند تحصیل و کار خود را به‌صورت دورکاری و با ماندن در خانه انجام دهند.

فناوری‌های مختلفی هستند که اکنون در بحران شیوع کرونا به داد انسان رسیده‌اند. بسیاری از کار‌های روزمره ما اکنون با استفاده از گوشی‌های هوشمند و بدون نیاز به خروج از خانه انجام می‌شود. در کنار این موارد و در این کارزار تاریخی و بی‌سابقه که حضور انسان‌ها بسیار پرمخاطره است، روبات‌ها می‌توانند نقشی بی‌بدیل ایفا کنند. همچنین این دستگاه‌های خستگی‌ناپذیر در زمانی که طرح‌هایی، چون فاصله‌گذاری اجتماعی اجرا می‌شود و مردم نمی‌توانند از محل اسکان خود خارج شوند، مثل یک دوست باوفا بسیاری از نیاز‌های ما را رفع می‌کنند. روبات‌ها که مدت‌هاست به‌عنوان سارقان شغل‌های انسانی معروف شده‌اند، اکنون به‌طور فزاینده‌ای به‌عنوان قهرمانان چابک و کارآمد، برای ضد‌عفونی کردن مکان‌ها در جنگ علیه ویروس مرگبار کرونا مورد اعتماد قرار گرفته‌اند.

مدتی پیش، گروهی از روبات‌ها به‌طور موقت در یک بیمارستان مجهز در شهر ووهان از بیماران مراقبت می‌کردند. ووهان همان شهری است که شیوع بیماری COVID-۱۹ از آنجا آغاز شد. یکی از این روبات‌ها که از سوی سازنده آن (شرکت CloudMinds) به اسم «Cloud Ginger» نامگذاری شده، کارهایی، چون سرو وعده‌های غذایی و تب‌سنجی را انجام می‌داد که اکنون هم در پکن و کالیفرنیا در حال فعالیت است.

فاصله ایمن برای درمان

یک تیم پزشکی کوچک روبات‌های یک بیمارستان صحرایی را از راه دور کنترل می‌کردند. به مچ دست بیماران این بیمارستان دستبند‌هایی وصل شده بود که فشار خون و سایر علائم حیاتی آن‌ها را ثبت می‌کرد. اگرچه این بیمارستان هوشمند فقط به‌مدت چند روز به بیماران خدمات‌رسانی کرد، اما آینده‌ای را می‌توان پیش‌بینی کرد که در آن روبات‌ها به بیماران مبتلا به بیماری‌های مسری خدمت کرده و کارمندان نظام سلامت از یک فاصله ایمن و بدون خطر، آن‌ها را هدایت می‌کنند.

یکی از مسائل عمده در مورد شیوع بیماری‌های عفونی، به حداقل رساندن انواع خطرات برای پزشکان، پرستاران و سایر کارکنان مراقبت‌های بهداشتی است که در تماس مستقیم با بیماران قرار دارند. اگر کادر درمانی هم بیمار شود، به این معناست که روند درمان برای بیماران با مشکل مواجه خواهد شد. تدروس آدانوم، مدیرکل سازمان بهداشت جهانی می‌گوید: وقتی کادر درمانی در معرض خطر هستند، یعنی همه در معرض خطر هستیم.

گوانگ ژونگ یانگ، رئیس انستیتوی روباتیک پزشکی در دانشگاه جیائو تانگ شانگ‌های می‌گوید: روبات‌ها می‌توانند در شرایط خاص، مانند انجام آزمایش‌ها، جای پرسنل مراقبت‌های بهداشتی را بگیرند تا ببینند که آیا افراد به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند یا نه. این موضوع بسیار مهمی است؛ زیرا افرادی که به‌نظر می‌رسد کاملاً سالم هستند، ممکن است در واقع آلوده باشند و این بیماری را به دیگران منتقل کنند. او می‌گوید: عفونت خاموش بزرگ‌ترین مشکل است.

راسل تیلور، متخصص رشته روباتیک در دانشگاه جان هاپکینز که یکی از نخستین روبات‌های جراحی را تولید کرده است، می‌گوید: روبات‌های پزشکی در بخش مراقبت‌های ویژه که خطر انتقال آلودگی در آن‌ها بسیار نگران‌کننده است، می‌توانند مفید باشند.

به‌عنوان مثال، کادر درمانی که لازم است با یک بیمار مبتلا به ابولا در ارتباط باشند، پیش از ورود به یک بخش پرخطر مانند ICU، باید از وسایل محافظت شخصی استفاده کنند و سپس در انتهای شیفت خود، آن تجهیزات را ضدعفونی، پاکسازی یا امحا کنند. اما این کار بسیار وقت‌گیر، خسته‌کننده و بالقوه خطرناک است.

تیلور می‌گوید: برای ارتباط با بیمار، وجود یک روبات که از راه دور هدایت می‌شود، می‌تواند به طرز چشمگیری به کاهش این خطرات کمک کند. از این گذشته، روبات‌ها از عوامل بیماری‌زای بیولوژیکی مصون هستند و می‌توانند با مواد شیمیایی قوی ضد‌عفونی شوند.

مقرون به صرفه‌بودن روبات‌ها

لزلی روهرباف، مدیر تحقیقات انجمن تکنولوژی مصرف‌کنندگان آمریکا می‌گوید: همه‌گیری ویروس کرونا باعث شده است که نوآوری در صنعت روباتیک سرعت بیشتری به‌خود بگیرد. ما در دوره‌ای قرار داریم که به بعضی از این تکنولوژی‌ها نیاز داریم؛ از این رو، به‌نظر می‌رسد مزایای آن‌ها از هزینه‌هایشان بیشتر است. او می‌گوید: هوش مصنوعی، سنسور‌ها و سایر امکانات تعبیه شده در روبات‌ها می‌تواند قیمت این دستگاه‌ها را افزایش دهد، همانطور که در اغلب دستگاه‌هایی که به آن‌ها وابسته هستیم، نیاز به افزایش سرعت و کیفیت اینترنت داریم. امروز، سرمایه‌گذاری در توسعه صنعت روباتیک مانند سرمایه‌گذاری برای یک برف‌روب بزرگ است؛ اگرچه گران است و در بیشتر سال استفاده نمی‌شود، اما وقتی با یک بارش سهمگین مواجه می‌شویم، ارزش آن مشخص می‌شود.

معاینه و مشاوره

در گروهی از بیمارستان‌های جهان ازجمله چند بیمارستان در تایلند، روبات‌ها برای مشاوره‌های پزشکی که از سوی پزشکان و از طریق ویدئوکنفرانس انجام می‌شود، با بیماران ملاقات می‌کنند. بعضی از روبات‌های مشاور حتی می‌توانند کار‌های معمولی چک‌آپ مانند گوش کردن به صدای ریه بیماران را نیز انجام دهند. بیمارستان الکساندرا در سنگاپور از روباتی به نام BeamPro برای تحویل دارو و غذا به بیماران مبتلا به COVID-۱۹ و آن دسته از افرادی که مشکوک به آلودگی به ویروس کرونا هستند و در اتاق‌های ایزوله قرار دارند، استفاده می‌کند. پزشکان و پرستاران می‌توانند این روبات را با استفاده از یک کامپیوتر که خارج از اتاق بیمار است کنترل کنند و همچنین می‌توانند از طریق یک صفحه نمایش و دوربین با بیماران گفتگو کنند. الکساندر ییپ، مدیر نوآوری سلامت این بیمارستان می‌گوید: از آنجا که این روبات باعث کاهش تماس با بیماران می‌شود می‌تواند خطر ابتلای کارکنان ما را کاهش دهد.

بررسی و ضد عفونی مکان‌ها

به گفته مرکز کنترل بیماری‌های آمریکا، دستگاه‌های روباتیک می‌توانند برای اسکن مکان‌هایی که احتمال وجود ویروس در آن‌ها هست، اعزام شوند؛ مانند زمانی که کابین‌های کشتی کروز Diamond Princess پس از ابتلای مسافران به بیماری بررسی شد. بیمارستان‌ها برای ضدعفونی از این دستگاه‌ها استفاده می‌کنند. ملیندا هارت، مدیر ارتباطات رسانه Xenex می‌گوید: «با افزایش تقاضا برای خرید روبات‌های ضدعفونی‌کننده اتاق روبه‌رو هستیم. روبات‌های LightStrike در بیش از ۵۰۰ مرکز مراقبت‌های بهداشتی مورد استفاده قرار گرفته‌اند، اما تعداد روبات‌هایی که دائم مشغول فعالیت هستند رو به افزایش است. تقاضا‌های بسیاری برای روبات‌ها از سراسر دنیا داریم. علاوه بر بیمارستان‌ها، مراکز مراقبت‌های فوری، هتل‌ها، سازمان‌های دولتی و شرکت‌های داروسازی هم برای تهیه آن با ما تماس می‌گیرند. به گفته بنیانگذار Cyril Kabbara، گروه Shark Robotics در فرانسه حدود یک‌ماه پیش آزمایش یک دستگاه ضد‌عفونی را آغاز کرد و اکنون نیز ثبت سفارش آن آغاز شده است.

چشم انداز پیش رو

افق پیش رو برای استفاده از این نوآوری‌ها می‌تواند شامل هواپیما‌های بدون سرنشین مجهز به سنسور و دوربین باشد که برای اسکن اجتماعاتی که احتمالا به ویروس کرونا مبتلا هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. ویروس کرونا باعث شده تا شرکت‌ها و محققان بیشتری به فکر ایده‌های نو و جدید برای انجام‌دادن کار‌ها از راه دور بیفتند. گروهی از دانشگاه South Australia با همکاری یک شرکت سازنده هواپیما‌های بدون سرنشین به نام Draganfly مشغول کار روی این پروژه هستند. جاوان سینگ شال، استاد دانشگاه می‌گوید: از هواپیما‌های بدون سرنشین برای مشاهده مردم و شناسایی افراد مبتلا به ویروس استفاده می‌شود. این کار می‌تواند بخشی از یک سیستم هشدار اولیه باشد یا اینکه تشخیص داده شود که چه تعداد در یک منطقه به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند. گروه پژوهشی سینگ شال در حال کار روی الگوریتم‌های رایانه‌ای است که می‌توانند عطسه یا سرفه را تشخیص دهند و در ترمینال یک فرودگاه آن را اعلام کنند. همچنین با این الگوریتم‌ها می‌توان نبض و دمای بدن افراد را از فاصله دور اندازه‌گیری کرد.

روبات تحویل غذا

یک سرویس دلیوری روباتیک در شهر میلتون کینز انگلیس می‌تواند در زمان متوقف شدن فعالیت‌ها در این کشور، با یک وسیله نقلیه کوچک خودران به ساکنان این شهر ۲۰۰ هزار نفری برای تحویل غذا نقش‌آفرینی کند. یک استارتاپ تحویل خودران به نام
Starship Technologies در سال ۲۰۱۴ از سوی ۲ بنیانگذار اسکایپ راه‌اندازی شد و این استارتاپ از سال ۲۰۱۵ اقدام به آزمایش روبات‌های خود کرد. این وسایل نقلیه کوچک، سفیدرنگ و ۶ چرخ که در پیاده رو‌ها حرکت می‌کنند، بدون نیاز به راننده و فرد تحویل دهنده، محموله‌های کوچک را به ساکنان و کارکنانی که در شهر فعالیت می‌کنند تحویل می‌دهند. این ایده به‌عنوان نخستین اقدام تجاری در اواسط ماه مارس و در زمانی که طرح فاصله‌گذاری اجتماعی به‌علت شیوع ویروس کرونا آغاز شده بود، اجرا شد. ساکنان این شهر می‌توانند اپلیکیشن Deliveroo-style Starship Deliveries را دانلود کنند تا مواد غذایی پخته شده و سفارش‌های کوچک از سوپرمارکت‌ها را که داخل این روبات‌ها قرار داده می‌شود، خریداری کنند و در محل مورد نظر تحویل بگیرند. سام کروکس، شهردار میلتون کینز می‌گوید: مردم دستورالعمل‌های مربوط به خارج نشدن از محل اسکان خود را جدی گرفته‌اند؛ بنابراین موضوع تحویل روباتیک کاملاً بجا و لازم بود؛ زیرا مردم می‌توانند بدون حضور در خیابان ملزومات خود را سفارش بدهند.

اندی کرتیس، رئیس بخش عملیات Starship می‌گوید: ما از ۲ سال پیش که فعالیت خود را در میلتون کینز آغاز کردیم، شاهد تقاضا‌های بسیاری بودیم. ما خوشحالیم که هم ساکنان و هم افراد شاغل می‌توانند با هزینه‌ای مختصر از مزایای این ایده بهره‌مند شوند. مدیران این شرکت روباتیک می‌گویند: تقاضا در روز‌های گذشته زیاد بوده است و قصد داریم این سرویس را در آمریکا و سراسر انگلستان توسعه دهیم. سخنگوی این شرکت می‌گوید: ما با فروشگاه‌های مواد غذایی، رستوران‌ها و سایر شرکت‌های تحویل کالا در تماس بوده‌ایم تا از روبات‌های ما استفاده کنند. تا به امروز این روبات‌ها در سراسر دنیا بیش از ۱۰۰ هزار مورد را تحویل مشتریان داده‌اند و بیش از ۸۰۰ هزار کیلومتر را طی کرده‌اند. او می‌گوید: ما برای حفظ امنیت مشتریان و کارکنان خود، هر کاری را انجام می‌دهیم. همه فرایند‌های ضد‌عفونی از سوی کارشناسان بررسی شده است و ما برای اطمینان از یک خدمات رسانی ایمن و آسان به همه مردم، تمامی پروتکل‌های بهداشتی را رعایت کرده‌ایم. بدون روبات‌ها، به تعداد بیشتری از مردم در زنجیره تأمین ملزومات نیاز داریم و از آنجا که انسان منبع اصلی انتقال ویروس است، استفاده از روبات‌ها این خطر را کاهش می‌دهد.

رقبا و انتقادات از روبات دلیوری

Starship تنها یکی از استارتاپ‌هایی است که اقدام به این کار کرده است. شرکت‌های بزرگ‌تری مانند آمازون هم وارد این عرصه شده‌اند. این غول خرده‌فروشی در حال راه‌اندازی روبات‌های Scout در ایالت واشنگتن است. اما به کارگیری این روبات‌ها بدون بحث و جدل هم نبوده است. مشخص شده است که برخی از رقبا از سیستم‌های اتوماتیک کمتری نسبت به آنچه به‌نظر می‌رسد، برخوردارند. همچنین افزایش روبات‌ها منجر به درگیری‌هایی در مورد حق استفاده از پیاده‌رو‌ها شده است؛ به‌طوری که منتقدان آن را «خصوصی‌سازی پیاده رو» توصیف کرده‌اند.