آینده تاریک تجارت گوشی های هوشمند در ایران

روزنامه هفت صبح: در مورد فروش گوشی های هوشمند در کشور خیلی آمار دقیقی وجود ندارد اما طبق آمارهای میدانی حدود 75 درصد گوشی های فروش رفته از ابتدای سال جاری از این دسته بوده است. اگر در اطرافیان خود هم جستجو کنیم به وضوح فراگیر شدن گوشی های هوشمند را مشاهده می کنیم. میل خرید تلفن های همراه گرانقیمت دیگر فقط مختص جوانان نیست، گروه های سنی بالاتر هم با این موج همراه شده اند.

گوشی های هوشمند مرور صفحات اینترنت را دلپذیرتر می کند و امکان استفاده از ابزارها و نرم افزارهای جالبی را فراهم می سازد. حالا تصور کنید قرار باشد دسترسی به خیلی از این نرم افزارها در کشور مسدود شود چنانچه در چند هفته اخیر همین اتفاق رخ داده و دسترسی به وی چت، کوکو، اینستاگرام، وایبر و ... محدود شده است.

حالا سوال اینجاست اگر قرار باشد همه این نرم افزارها فیلتر شود، واردات گوشی های هوشمند به کشور چه توجیهی دارد؟ اگر امکان استفاده از این نرم افزارها فراهم نباشد یک گوشی مثلا آی فون سه میلیونی با نوکیا 1100 چه فرقی دارد؟ آیا خریداران باید با انگیزه استفاده از نور صفحه این گوشی های بزرگ به عنوان چراغ قوه، چند میلیون خرج کنند؟ البته همان 1100 هم چراغ قوه مستقل زیبایی داشت. در گزارش امروز مروری خواهیم داشت به همه نرم افزارهای مکالمه متنی، صوتی و تصویری و امکانات آنها که این روزها به نوبت از دسترسی کاربران ایرانی خارج می شوند.


آیا فروش گوشی های هوشمند کم شده؟

برای اطلاع از اینکه آیا فیلترینگ چند هفته اخیر نرم افزارهای موبایلی در کاهش فروش گوشی های هوشمند تاثیر داشته است یا خیر با رئیس انجمن فروشندگان سیم کارت و گوشی گفتگو کردیم. «در چند هفته اخیر اتفاق غیرعادی در میزان فروش گوشی های هوشمند رخ نداده است. به نظر من این دسته گوشی ها همیشه مشتریان خاص خود را خواهند داشت چون اکثر افرادی که دنبال این گوشی ها می آیند راهکارهای لازم را هم پیدا می کنند. بخش دیگری از جامعه هم که بر حسب مُد و عقب نماندن از بازار سراغ این قبیل گوشی ها می روند برایشان فیلتر شدن نرم افزارها فرقی نمی کند.»

افشار فروتن لاریجانی در ادامه می گوید: «البته چون بیشتر نیاز ما در بازار از راه قاچاق تامین می شود میزان دقیق ورود و فروش گوشی ها به بازار جایی ثبت نمی شود که این روند هم تا زمانی که تعرفه واردات گوشی اصلاح نشود ادامه خواهد یافت.»

او در مورد تعرفه ها توضیح می دهد: «تعرفه واردات گوشی تلفن همراه در سال ۸۴ از ۴ درصد ناگهان به ۶۰ درصد رسید. سپس دو مرحله کاهش داشت که ابتدا به ۲۵ و بعد به ۱۰ درصد رسید. البته ۱۰ درصد الان اسمی است و با اضافه شدن ارزش افزوده، گمرک و هزینه های جانبی به همان حدود ۲۰ درصد می رسد.»

انقلاب نرم افزارهای موبایلی علیه اپراتورها


۱-وایبر

وایبر یکی از اولین نرم افزارهای عرضه شده برای تلفن های هوشمند و تبلت ها بود که امکان مکالمه صوتی و متنی و تبادل رایگان فایل را فراهم کرد. این نرم افزار به وضوح تهدیدی برای اپراتورهای تلفن همراه محسوب می شودکه سود سرشارشان از مکالمه و ارسال پیامک در معرض تهدید قرار گرفته است.

وایبر در دسامبر سال ۲۰۱۰ برای اولین بار برای رقابت با نرم افزار مکالمه تصویری اسکایپ عرضه شد اما کم کم با انتشار نسخه قابل نصب روی اندروید توانست بیش از ۱۰۰ میلیون کاربر جذب کند. برای ثبت نام در این برنامه باید شماره تلفن همراه شخص به آن اعلام شود و توسط یک پیام کوتاه، کد ورود به برنامه به کاربر اعلام می شود. همچنین کاربران می توانند توسط همان تلفن همراه برنامه را روی کامپیوتر شخصی و یا تبلت خود نصب کنند و به صورت اشتراکی از این برنامه در همگی آنها استفاده کنند وایبر با استفاده از دفترچه تلفن موجود در تلفن همراه سایر افرادی که نرم افزار فوق را نصب کردند، شناسایی کرده و آنها را در لیست دوستان قرار می دهد.


۲- تانگو

تانگو یکی از اولین نرم افزارهایی بود که امکان مکالمه ویدئویی رایگان را هم علاوه بر مکالمه متنی و صوتی فراهم کرد. این نرم افزار که در سال ۲۰۰۹ نسخه اولیه آن عرضه شد قابلیت نصب روی سیستم عامل های اندروید، ویندوز فون و IOS را دارد. طبق آنچه روی سایت این شرکت آمده تا مارس ۲۰۱۳ بیش از ۱۳۰ میلیون کاربر در جهان آن را نصب کرده اند و دوازدهمین نرم افزار پرطرفدار اندرویدی ها محسوب می شود.

تانگو از ۱۴ زبان از جمله عربی، ترکی و چینی پشتیبانی می کند و بازی های آنلاین آن هم مورد توجه قرار گرفته است. اخیرا همه این نرم افزار با اضافه کردن امکاناتی جدید در عین حال که یک ابزار پیام رسان است ظاهری شبیه شبکه های اجتماعی هم پیدا کرده است.

۳- پیر

پیر یا کوپل هم نام یک نرم افزار پیام رسان است که در فوریه سال ۲۰۱۳ معرفی شد. طبق ادعای سازندگان آن این نرم افزار رایگان فقط در طول یک هفته توانست بیش از ۱۰۰ هزار کاربر پیدا کند. پیر برای دو سیستم عامل اندروید و IOS عرضه شده است که فضای نیمه عمومی آن را ظاهرا خیلی از کاربرها پسندیده اند.

وجه ممتاز این نرم افزار با سایرین همانطور که از نامش پیداست امکان ارتباط مستقیم فقط با یک کاربر است؛ به این معنا که فقط دو کاربر می توانند با هم گفتگو کنند و با هم فایل به اشتراک بگذارند یا حتی مشترکا روی یک صفحه سفید نقاشی بکشند.

سه برنامه محبوب

لاین، وی چت و کوکو، سه نرم افزاری هستند که تقریبا کارکردهای مشابه یکدیگر دارند. اگر بخواهیم به زبان ساده توضیح دهیم، برای استفاده از این برنامه نیاز به یک گوشی تلفن همراه دارید و قابلیت استفاده از اینترنت. این برنامه از طریق خطوط اینترنت کارهای ارتباطی را انجام می دهد و هزینه ای بابت تماس و ارسال پیامک از مشترکان کسر نمی شود. برای استفاده از این برنامه ها هر دوی فردی که خواهان ارتباط با یکدیگر هستند باید آنها را روی گوشی های خود نصب کنند.

کارکرد اصلی این برنامه ها برقراری ارتباط تلفنی، تصویری و ارسال پیام به سایر کسانی است که از این برنامه ها استفاده می کنندو هر دو فرد استفاده کننده از این دست برامه ها باید به اینترنت متصل باشند.

روش کار هم ساده است و زمانی که از طریق گوشی و یا تبلت های خود به اینترنت متصل هستید، وارد این برنامه ها می شود و با انتخاب فرد مورد نظرتان با او تماس می گیرید و یا پیام می دهید. این تماس ها و پیام ها از طریق خطوط اینترنت به آن فرد ارسال می گردد.

سه نرم افزار لاین، وی چت و کوکو البته یک نقطه تمایز مهم با سایر برنامه های ارتباطی دارند که در واقعقابلیت شبکه های اجتماعی را نیز در درون خود قرار داده اند و همین عامل موجب استقبال گسترده از آنها شده است. نحوه کار این به این صورت است که هر فرد در این برنامه ها می تواند یک پروفایل برای خودش درست کند و همانند فیس بوک عکس و نوشته های خودش را به اشتراک بگذارد. سایر افراد هم می توانند برای آنها کامنت بگذارند. این سه برنامه البته تفاوت ها و ویژگی های مخصوص به خود را نیز دارند که به صورت جداگانه آنها را می آوریم.

۱- لاین

نرم افزار لاین اولین نسخه خود را در سال ۲۰۱۲ عرضه کرد. دو شرکت ژاپنی با یکدیگر ادغام شدند و با تاسیس یک کمپانی تحت عنوان NHN نرم افزار لاین را عرضه کردند. این برنامه تاکنون ۷ نسخه خود را منتشر کرده و در همان سال ۲۰۱۲ تلاش های زیادی برای ارتقای برنامه خود انجام داد و در این راه هم بسیار موفق بود.کیفیت بالای تماس های تلفنی جزو نقطه قوت این برنامه محسوب می شود که از سایر برنامه های مشابه بالاتر است.

۲- وی چت

برنامه وی چت توسط شرکت تنسنت در چین ساخته شده و اولین انتشار آن در ژانویه ۲۰۱۱ بوده است. این برنامه بیش از ۳۰۰ میلیون کاربر در سراسر جهان دارد و صاحب این شرکت در حال حاضر دومین فرد ثروتمند کشور چین است.

علاوه بر ویژگی های ذکر شده، کاربران وی چت می توانند با امکانات این برنامه افرادی که در مجاورت آنها از وی چت استفاده می کنند را پیدا و با آنها در ارتباط باشند. این قابلیت وی چت تا شعاع حدودا دو کیلومتر فعال است و کلیه کاربرانی که در این محدوده وجود داشتند را نشان می داد. «people near» نام این قابلیت بود که به همین دلیل برنامه وی چت فیلتر شد.

کمیته تعیین مصادیق مجرمانه معتقد بود که این ویژگی مصداق ورود به حریم خصوصی است. همچنین «شیک کردن» یا «تکان دادن» از دیگر قابلیت های این برنامه بود که کاربران با تکان دادن گوشی خود سایر کاربرانی که در سرتاسر دنیا به صورت هم زمان گوشی خود را تکان داده بودند نشان می داد. همین پدیده باعث شده بود بسیاری از جوانان در زمان های مختلف مشغول تکان دادن گوشی خود باشند.

3- کوکو

کوکو نرم افزاری بسیار شبیه وی چت است که پس از فیلتر شدن وی چت استقبال ها به سمت آن به شدت افزایش یافت. این برنامه نخستین بار در سال 2011 توسط گروهی از دانشجویان هاروارد طراحی شد. ایده طراحی این برنامه هم از آنجا شکل گرفت که دانشجویان این دانشگاه تصمیم گرفتند برنامه ای طراحی کنند که بتوانند با استفاده از آن با خانواده های خود در نقاط دور افتاده در ارتباط باشند.

آنها به دنبال برنامه ای بودند که چیزی فراتر از ایمیل و متن باشد تا خانواده هایشان بتوانند با آن کار کنند و صدایشان را بشنوند و البته این ارتباط از طریق خطوط اینترنت برقرار شود تا در هزینه های بالای تماس از طریق خطوط مخابراتی صرفه جویی شود. این برنامه تقریبا تمامی قابلیت های وی چت را یکجا در درون خود دارد و البته قابلیت «people near» آن با تغییراتی روبرو بوده و به شکل جزیی تر و تخصصی تر افراد نزدیک را مشخص می کند.

آینده مبهم اینستاگرام

این برنامه در حال حاضر به یکی از پرطرفدارترین برنامه های جوانان تبدیل شده و بسیاری معتقد هستند اگر همین روند را ادامه دهد حتی از فیس بوک نیز جلو می افتد. تفاوت این برنامه با برنامه های دیگر آن است که اینستاگرام صرفا یک شبکه اجتماعی به اشتراک گذاری عکس است و قابلیت تماس و ارسال پیام در آن وجود ندارد. (البته در نسخه جدید خود برخی از این امکانات را راه اندازی کرده است.)

تفاوت این شبکه اجتماعی با فیس بوک چیست؟ نکته اصلی تفاوت این برنامه آن است که این شبکه اجتماعی مختص تلفن همراه است و روی آنها نصب می شود و باید از طریق اینترنت تلفن همراه خود به این برنامه متصل شود. (نسخه وب سایت اینستاگرام هم البته وجود دارد که قابلیت های آن بسیار محدود است.)

نکته تفاوت دوم آن با فیس بوک در اشتراک گذاری عکس است. اینستاگرام برخلاف فیس بوک تنها مختص به گذاشتن عکس است و قابلیت دیگری در آن وجود ندارد. فلسفه تاسیس این شبکه اجتماعی در واقع آن بود که هر فرد در هر نقطه ای از دنیا از تصاویر مورد علاقه اش در همان لحظه با گوشی خود عکاسی کند و آن را فورا به اشتراک بگذارد. همین ماجرا سبب شد تا اینستاگرام به محبوبیت فوق العاده ای دست پیدا کند و فیس بوک در آوریل 2012، اینستاگرام را به مبلغ یک میلیارد دلار خریداری کرد.

آیا نرم افزار جایگزین وجود دارد؟

ابتدای دی ماه که خبر فیلترینگ وی چت رسما منتشر شد، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در بیانیه ای اعلام کرد: «کاربران از نرم افزارهای جایگزین داخلی استفاده کنند.» اما گفته نشد آیا تاکنون برنامه مشابه داخلی معرفی شده است یا نه.

چند روز بعد یکی از نمایندگان مجلس در جایی گفت: «از زمانی هم که وی چت فیلتر شد نرم افزارت کوکو «coco» جایگزین آن شده و مردم این نرم افزار را دانلود کرده اند. من خودم همین امروز کوکو را دانلود کردم و به مردم هم توصیه می کنم تا رفع فیلترینگ وی چت از کوکو استفاده کنند.»

البته چند روز بعد coco هم به همان سرنوشت وی چتد دچار شد. این سردرگمی کاربران ادامه داشت تا اینکه عبدالصمد خرم آبادی، دبیر کارگروه فیلترینگ در جایی گفت: «به خاطر دارم که در سال های گذشته در نمایشگاه مرکز رسانه های دیجیتال وزارت ارشاد نرم افزاری با عنوان «سیم کارت مجازی» معرفی شد که دقیقا همه امکانات وی چت را داشت و در آن زمان این نرم افزار به عنوان نرم افزار نمونه معرفی شد.»

سیم کارت مجازی برنامه ای است که وقتی دو طرف آن را نصب می کنند داخل محیط برنامه می توانند برای یکدیگر پیامک رایگان بفرستند. این برنامه محدود به دو نفر نیست و تمامی کسانی که مشترک باشند می توانند به صورت رایگان برای هم پیامک بفرستند. البته از این نکتهنگذریم که برای ثبت نام اولیه این برنامه باید مبلغ 15 هزار تومان بپردازید. همین مشکل می تواند به پاشنه آشیل این برنامه داخلی تبدیل شود. طبعا کاربران قید نرم افزارهای رایگان را نمی زنند و یک نرم افزار پولی که نیاز به اشتراک ماهانه و هزینه فعال سازی اولیه دارد را نصب کنند.

در روزهای بعد از فیلترینگ وی چت هم بعضی پیشنهاد کردند کاربران از نرم افزار فارسی «دیالوگ» استفاده کنند که بعدا معلوم شد آن هم توسط برنامه نویسان ایرانی ساخته نشده و یک نرم افزار چینی است که زبان فارسی به آن افزوده اند و البته ضعف بزرگی دارد؛ این نرم افزار در سرویسی مشابه people nearby وی چت محل دقیق استقرار شما را مشخص می کند که نقض آشکار حریم خصوصی محسوب می شود و حتی ممکن است برای کاربران دردسرساز شود.