سرنوشت سیم‌کارت از گذشته تا آینده

روزنامه آسمان آبی - میلاد بابانژاد: یکی از اتفاقات امسال دست‌به‌دست‌هم‌دادن شرکت‌های گوگل، اپل و هوآوی برای معرفی گوشی و ساعت‌های هوشمندشان با فناوری ای‌سیم بود. گوگل در گوشی پیکسل دو و پیکسل دو ایکس‌ال، اپل در ساعت‌های اپل‌واچ نسل سوم و هوآوی در ساعت هوشمند هوآوی‌واچ دو پرو از این فناوری رونمایی کردند.

وقتی به مشخصات فنی هریک از این ساعت‌ها یا گوشی‌ها نگاه می‌کنید ممکن است قابلیت ای‌سیم (ESIM)آن‌ها آخرین چیزی باشد که توجه شما را به خود جلب می‌کند یا حتی از کنارش به‌سادگی عبور کرده و فکر کنید این هم یکی از آن چیزهای دهان‌پرکنی است که در مشخصات این‌گونه وسایل می‌نویسند، اما مطمئن باشید چند سال دیگر به‌راحتی از کنار آن عبور نخواهید کرد. در ادامه چرایی‌اش را با شما در میان می‌گذاریم.

ای‌سیم امنیت بالاتری به شما می‌دهد، طراحی دستگاه‌ها را زیباتر می‌کند و موقعیت بازاریابی بهتری را در اختیار اپراتورها قرار می‌دهد، ولی قبل از آن‌که وارد جزئیات بیشتری از این کودک تازه‌متولدشده دنیای فناوری شویم، بد نیست کمی به عقب برگردیم و ببینیم چگونه از سیم‌کارت‌های فیزیکی به این نقطه رسیدیم.

سیمِ سیم‌کارت‌هایی که همه ما در گوشی‌های‌مان داریم و زیاد هم از آنها استفاده می‌کنیم به‌معنای ماژول شناساننده هوشمند (Subscriber Identity Module) است. اگر بخواهیم فارسی‌ صحبت کنیم باید به‌جای سیم‌کارت بگوییم شناس‌کارت.

در این کارت‌ها، اطلاعات مربوط به شبکه و شناسایی دستگاه مورداستفاده در شبکه ذخیره شده است و با استفاده از این ماژول، می‌توانید گوشی‌تان را به شبکه تلفن‌همراه معرفی و بالطبع از آن استفاده کنید. در 27سال گذشته وظیفه این معرفی و سلام و علیک بین دستگاه شما و شبکه به‌عهده سیم‌کارت‌هایی بود که به‌صورت فیزیکی وارد دستگاه یا تلفن همراه شما می‌شد و می‌شود.

اگر هم‌سن و سال ما باشید که هیچ، اما اگر کمی جوان‌تر و نسل سومی‌تر باشید، حتما تعجب می‌کنید که بدانید در سال‌های اولیه دهه ۹۰ میلادی و اواخر دهه ۶۰ خودمان سیم‌کارت‌ها به‌اندازه کارت‌های بانکی امروز شما بودند! طی این سال‌ها سیم‌کارت‌های بیچاره کوچک و کوچک‌تر شدند، از مینی‌سیم‌کارت که نخستین سیم‌کارتی بود که پایش به ایران باز شد، به میکروسیم‌کارت و حالا نانوسیم‌کارت رسیدند.

با توجه به این‌که تولیدکنندگان به سمت تولید دستگاه‌ها و گوشی‌های کوچک‌تر، نازک‌تر و ظریف‌تر می‌روند، فضا نقش حیاتی‌تری در طراحی آن‌ها ایفا می‌کند و به اصطلاح خودشان فضا طلاست، حتی در برخی موارد فضا آن‌قدر برای طراحان کوچک شد که نوت 7 سامسونگ به تنگ آمد و منفجر شد. یادتان که نرفته فاجعه سامسونگ را، همین یک سال پیش بود که انفجارهای پیاپی نوت ۷ کار را به جایی رساند که حتی دارندگان این مدل گوشی حق سوارشدن به هواپیما را نداشتند، هرچند مدل جدید‌تر این برند اکنون دیگر منفجر نمی‌شود، اما خب اگر از دست‌تان ول شود و به زمین بیفتد، صفحه آن راحت به یک اثر کوبیسم تبدیل می‌شود؛ البته موضوع بحث امروز ما سامسونگ نیست، پس بگذریم و به همان ای‌سیم برسیم.

داشتیم می‌گفتیم باریک‌شدن گوشی‌ها کار را به جایی رساند که حالا دیگر در طراحی‌ها بحث میلی‌متر و میلی‌مترها مطرح است و حتی جایی برای جک 3.5 میلی‌متری مظلوم روی گوشی‌ها نمانده که هدفون‌مان را مستقیم به آن وصل کنیم و از موسیقی لذت ببریم، با این اوصاف به نظرتان جایی برای نانوسیم‌کارت‌هایی می‌ماند که تازه بعد از سال‌ها آب رفتن به ابعاد 12 میلی‌متر در 9 میلی‌متر رسیده‌اند؟

حقیقت این است که فقط بحث سیم‌کارت مطرح نیست، بقیه سخت‌افزارهایی که باید با سیم‌کارت همراه شوند هم مطرح است؛ برای مثال بُردی که سیم‌کارت را به برد اصلی متصل می‌کند یا سینی سیم‌کارت، همه این‌ها جاگیر هستند و بلای جان طراحان، مخصوصا حالا که پای ضدآب و گردوغبار بودن و استاندارد IP در بین گوشی‌های بالارده و میان‌رده مطرح است.
اما امسال قرار است نقطه‌عطفی باشد که همه‌چیز با ای‌سیم تغییر می‌کند. حداقل گوگل، اپل و هوآوی می‌خواهند مطمئن شوند که این‌گونه است.

ای‌سیم چیست؟

ای‌سیم برخلاف چیزی که برخی دوستان و همکاران متخصص معتقدند و در مقالات‌شان می‌آورند به‌معنی سیم‌کارت الکترونیکی نیست، بلکه به‌معنای سیم‌کارت جاسازی‌شده (Embedded SIM) است، فراتر از این از کلمه اختصاری eUICC به‌معنای کارت مدار جاسازی‌شده یکپارچه (embedded Universal Integrated Circuit Card) می‌آید. ابعاد این سیم‌کارت فعلا ۶ میلی‌متر در پنج میلی‌متر است و داخل برد مادر دستگاه جاسازی شده است و دقیقا همان کارایی سیم‌کارت‌های قدیمی را دارد، ولی با مزایایی که ذکر کردیم؛ البته نسل بعدی این سیم‌کارت ابعاد یک میلی‌متر در نیم میلی‌متر را دارد. با توجه به استانداردهای نوین شبکه طولی نخواهد کشید که باقی شرکت‌ها راه گوگل، اپل و هوآوی را دنبال و در برد مادر گوشی‌های خود از ای‌سیم استفاده کرده و بالکل سیم‌کارت‌های فیزیکی را از رده خارج کنند.

از طریق ای‌سیم به‌راحتی قادر خواهید بود به بخش تنظیمات گوشی بروید و اپراتور خود را با امنیت بیشتر و به‌راحتی هرچه تمام‌تر انتخاب کنید.

در نمایشگاه MWC امسال (2017) در سمینار GSMA، توماس هاینتز، مدیر برنامه ای‌سیم در دویچه تلکوم، نحوه فعال‌سازی ای‌سیم، تنها با اسکن‌کردن یک کد از طریق یک نامه کاغذی را که از طرف اپراتور آمده بود به همه نشان داد. در نمایشی دیگر نشان داده شده با یک کد فعال‌سازی یونیورسال می‌توانیم چندین دستگاه را همزمان فعال کنیم.

با توجه به این منطق، تصور این‌که هنگام سفر به یک کشور خارجی بتوانید در همان لحظه ورود و روشن‌کردن تلفن همراه‌تان، اپراتور جدید و تعرفه‌های ارزان‌تر و بهتر را انتخاب کنید زیاد دور از دسترس نخواهد بود.
یکی دیگر از مزایای مهم ای‌سیم این است که تولید ارزان‌قیمت‌تر گوشی‌ها و دستگاه‌های مختلف را در پی داشته و منفعت آن به مصرف‌کنندگان نهایی می‌رسد. بعد از نوآوری‌های نه‌چندان سودمند و گران‌قیمت تولیدکنندگان گوشی همراه (کسی درباره تعداد زیاد دوربین‌ها یا رزولوشن وحشتناک نمایشگرهای گوشی‌ها چیزی گفت؟) که قیمت گوشی‌ها را تا سقفی باورنکردنی افزایش داده، مطمئنا مصرف‌کنندگان از یکی دو ابداع و اتفاقی که هزینه‌ها را کاهش دهد استقبال خواهند کرد.

جدا از این مزایا می‌توان به بحث ترابردپذیری هم اشاره کرد؛ یعنی همان کوچ از یک اپراتور به اپراتور دیگر. با ای‌سیم دیگر به صرف زمان برای دریافت سیم‌کارت جدید از اپراتور میزبان نیازی نیست و تنها با یک کد و در مدت زمان سه سوت می‌توانید اپراتور خود را عوض کنید. علاوه بر این، با این نوع از سیم‌کارت‌ها کاربران از شر دفاتر ثبت سیم‌کارت و سند و هزار و یک قر و فر این‌چنینی و پرداخت هزینه‌های اضافی راحت می‌شوند؛ چراکه دیگر همه این موارد تنها با یک کد چند رقمی و ازسوی اپراتور صورت می‌گیرد. در کنار این مسائل می‌توان به همین بحث تاریخ‌گذشته رجیسترکردن گوشی در شبکه‌های مخابراتی به‌بهانه مبارزه با گوشی‌های قاچاق نیز اشاره کرد. با ای‌سیم دیگر به رجیسترشدن گوشی در شبکه مخابراتی نیازی نیست و به‌راحتی می‌توان گوشی‌هایی را که به‌شکل غیرقانونی و بدون پرداخت عوارض گمرکی وارد یک شبکه مخابراتی شده‌اند مسدود کرد.

اینترنت اشیا

ممکن است در نگاه اول مزایایی که گوشی‌های تلفن‌همراه از آن منتفع می‌شوند انگشت‌شمار و برای بعضی کم‌اهمیت جلوه کند، اما مطمئنا بزرگ‌ترین سود را از ای‌سیم در این بین اینترنت اشیا خواهد برد؛ به‌ویژه اگر گوشی‌های تلفن همراه را هسته مرکزی فعال‌کننده بقیه دستگاه‌ها در نظر بگیریم.

بدون شک تا چند سال آینده، اینترنت اشیا به بزرگ‌ترین چرخه دستگاه‌های به هم پیوسته تبدیل خواهد شد و مثل آب‌خوردن جای گوشی‌ها را در این زمینه خواهد گرفت. با این اوصاف، ای‌سیم نه‌تنها به این چرخه کمک خواهد کرد، بلکه چندین دنیای جدید را هم به روی آن‌ها خواهد گشود. تصور کنید هر لحظه‌ای که خواستید بتوانید سیم‌کارت گوشی‌تان را غیرفعال و همان سیم‌کارت را عینا روی ساعت هوشمندتان فعال کنید، حالا اگر ای‌سیم وجود نداشته باشد، ساعت اپل‌واچ یا هوآوی‌واچ دو پرو شما باید سیم‌کارت‌خور و بالطبع بزرگ‌تر و سنگین‌تر باشند و خب مصرف باتری‌شان هم بالاتر خواهد رفت و باید از دو سیم‌کارت مختلف روی ساعت و گوشی‌تان استفاده کنید.

ابزارآلات پوشیدنی تنها یکی از هزاران محصولی هستند که می‌توانند از ای‌سیم سود ببرند. شرکت‌های سازنده خودرو با تعبیه ای‌سیم به‌راحتی می‌توانند ماشین شما را به شبکه تلفن‌همراه متصل کنند یا لپ‌تاپ‌ها می‌توانند با ای‌سیم هر لحظه با هر شماره‌ای به شبکه تلفن‌همراه وصل شوند و از مزایای آن استفاده کنند و بسیاری موارد دیگر.

آینده از آن ای‌سیم است

بدون‌شک، ای‌سیم آینده سیم‌کارت‌های امروزی است، اما باید به یاد داشت که هیچ تغییری یک‌شبه اتفاق نمی‌افتد، برای این‌که حرف‌مان را باور کنید کافی است نگاهی به گوشی فعلی خودتان بیندازید تا مطمئن شوید هنوز هم که هنوز است گوشی‌ها با سیم‌کارت کار می‌کنند و مدت‌ها طول خواهد کشید این گوشی‌ها از چرخه استفاده مردم خارج شوند. گوگل حتی در پیکسل دو و پیکسل دو ایکس‌ال که ای‌سیم دارند جای سیم‌کارت‌های امروزی را تعبیه کرده، دلیلش هم ساده است چون خوب می‌داند که هنوز برای چنین تغییری زود است.

هرچند مطمئنا آینده از آن ای‌سیم است و به‌زودی همه تولیدکنندگان گوشی تلفن‌همراه و بسیاری از دستگاه‌های دیگر ای‌سیم را داخل محصولات خود کار خواهند گذاشت، اما سیم‌کارت‌ها به‌شکل امروزی‌شان فردا و پس‌فردا از چرخه استفاده مردم خارج نخواهند شد. از طرف دیگر، درست است که ۲۷ سال طول کشیده تا به امروز برسیم، اما قطعا برای فراگیرشدن ای‌سیم ۲۷ سال دیگر زمان لازم نیست و خیلی زودتر از آن ای‌سیم‌ها به خانه‌ها، ماشین‌ها و گوشی‌های تلفن همراه شما خواهند رسید.