«شینجی میکامی»، پدر وحشت دنیای بازی

او در زمان ساخت «رزیدنت ایول» که بزرگ ترین بازی عمرش محسوب می شود، بیش از سه ماه زمان صرف مطالعه روانشناسی ترس کرد تا بتواند تعریف جدیدی از وحشت را در جهان بازی ارائه دهد. او طی نزدیک به سه دهه حضورش درت صنعت بازی روی عناوین مختلفی کار کرده که بیشتر آنها آثاری موفق بودند. هر چند گیمرها و منتقدان هنوز هم او را با لقب «پدر وحشت» می شناسند. The Evil Within 2 جدیدترین عنوانی است که میکامی در آن به عنوان تهیه کننده ایفای نقش کرده؛ بازی که همین چند هفته پیش روانه بازار شد و استقبال دوستداران ژانر وحشت را به همراه داشت؛ موضوعی که ما را ترغیب کرد پرونده ای مختص میکامی تهیه کنیم؛ پرونده ای درباره بازیسازی که روزهای سختی را سپری کرد تا امروز در فهرست بهترین بازیسازان تاریخ جای بگیرد.

رویای راننده فرمول وان بودن برای فردی که به عنوان پدر ژانر وحشت در صنعت بازی شناخته می شود کمی عجیب اما واقعی است. «وقتی نوجوان بودم اصلا گیم بازی نمی کردم! حتی به فکرم هم نرسیده بود که در آینده طراح بازی می شوم.» شینجی میکامی نخستین بار مجذوب بازی های کشتی کج شد و در مواقع بیکاری وقت خود را پشت دستگاه های آرکیدی که بازی کشتی کج داشتند، می گذراند. بیست و پنج ساله بود که از دانشگاه دوشیشا در رشته بازرگانی فارغ التحصیل شد و گمان می کرد در آینده به یک بیزنس من موفق تبدیل می شود، اما سرنوشت او را روانه شرکت کپکام کرد. «در آن هنگام رسم این بود که شرکت های بزرگ و کوچک برای استخدام فارغ التحصیلان مراسم و مهمانی های کوچکی برگزار کنند. از این طریق بود که وارد کپکام شدم.»

استخدام در کپکام دست کمی از معجزه برای میکامی نداشت. ابتدا به او گفته شد که نمی تواند در کپکام کار کند اما یک هفته بعد طی تماسی مطلع شد که در شرکت استخدام شده است. او یکی از معدود طراحان (Game designer) جوانی بود که در سال 1990 به استخدام کپکام در آمد. به محض ورودش به کپکام سه ماه روی عنوان Capcom Quiz Hatena? no Daiboken برای کنسول همراه گیم بوی کار کرد و از این مقطع به بعد بود که مسیری صعودی را طی کرد.

استاد سختگیر

زمانی که میکامی به استخدام کپکام در آمد، فوجی وارا از مشهورترین چهره های این کمپانی به حساب می آمد. «توکوروفوجی وارا» (Tokuro Fujiwara) قواعد و اصول کاری خودش را داشت. او با خلق دو بازی مشهور Ghosts'n Goblins و Bionic Commando جزء بزرگ ترین بازی سازان عصر خودش بود. در دهه 90 او علاوه بر تهیه کنندگی وظیفه تربیت نیروهای جوان را بر عهده داشت و از قضا میکامی هم یکی از این افراد بود.

با این که فوجی وارا از استعداد بالای نیروی تازه نفس اش مطلع بود اما این باعث نشد از اصول مخصوص خودش پیروی نکند. «فوجی وارا بسیار سختگیر بود. وقتی با او کار می کردم تنها هفته ای دو روز می توانستم به خانه سر بزنم.»

تحت نظارت او میکامی توانست روی پروژه های بزرگ تری کار کند. «چه کسی برای راجر رابیت پاپوش درست کرد» (Who Framed Roger Rabbit) دومین پروژه او برای کپکام و برای کنسول همراه گیم بوی بود؛ اقتباسی از ساخته مشهور رابرت زمکیس که سه سال پس از اکران نسخه سینمایی روانه بازار شد. کپکام در آن هنگام یکی از معدود کمپانی های ژاپنی بود که لایسنس تعدادی از انیمیشن و فیلم های سینمایی مشهور آمریکایی را در اختیار داشت. در نتیجه سومین کار میکامی هم یک بازی اقتباسی بود؛ هر چند این بار او وظیفه داشت بر اساس یکی از محبوب ترین انیمیشن های تاریخ دیزنی، بازی بسازد. انیمیشن علاءالدین با فروش ۵۰۰ میلیون دلاری پرفروش ترین انیمیشن در سال ۱۹۹۲ نام گرفت و همین موفقیت باعث شد جنگی بر سر ساخت بازی آن شکل بگیرد. دیزنی امتیاز ساخت نسخه سگا جنسیس را در اختیار Virgin Games قرار داد و کپکام هم موفق شد امتیاز ساخت نسخه SNES را بگیرد؛ عنوانی که میکامی را به عنوان کارگردان و طراح اصلی بالای سر خود می دید. با این که بعدها نسخه جنسیس این عنوان (ساخته دیوید پری) به شهرت رسید و به عنوان یکی از بهترین بازی های اقتباسی تاریخ نام گرفت اما نسخه SNES به اثری سودآور برای کپکام تبدیل شد.

از گوفی تا زامبی

نسخه SNES علاءالدین بیشتر یک پلتفرم دو بعدی بود اما نسخه جنسیس بخش اکشن هم داشت و علاءالدین با شمشیر به استقبال دشمنانش می رفت؛ ویژگی که نسخه SNES از آن محروم بود. با این حال بازی که میکامی وظیفه طراحی اش را داشت نزدیک به دو میلیون نسخه فروش کرد تا این بازی ساز ژاپنی شش ماه بعد را مشغول ساخت Goof Troop شود که آن هم اثری اقتباسی از شخصیت محبوب گوفی بود.

پس از عرضه این بازی در اواسط سال ۱۹۹۳ بود که میکامی کار روی یک بازی ترسناک را آغاز کرد. فوجی وارا بازی های مشهور زیادی را طراحی کرده اما یکی از متفاوت ترین عناوینش (Sweet Home) SH بود؛ اثری ترسناک و منحصر به فرد که درباره گروهی جوان بود که در خانه ای روح زده به دام می افتادند. SH از شاهکارهای طراحی طی دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی بود و نخستین اثر ترسناکی به حساب می آمد که در آن هر کدام از شخصیت ها دارای یک ویژگی منحصر به فرد بودند؛ ویژگی که می توانست در به پایان رساندن بازی و فرار از عمارت نفرین شده به کاربر کمک کند.

این بازی روی طراحی نسخه نهایی Resident Evil بسیار تاثیرگذار بود، مخصوصا این که در ابتدا قرار بود میکامی روی دنباله SH کار کند و نه یک بازی جدید. البته مراحل ساخت به شکلی پیش رفت که این بازی هویتی مجزا به خود گرفت و در نهایت به یکی از عناوینی تبدیل شد که برد پلی استیشن را در طول نسل ششم کنسول ها رقم زد.

پدرخوانده وارد می شود

وقتی «رزیدنت ایول» برای پلی استیشن عرضه شد، کپکام هنوز شرکتی کوچک با ساختاری سنتی بود. تهیه کنندگان می توانستند با تنها دو جلسه چراغ سبز ساخت یک بازی را دریافت کنند. این ساختار شمشیری دو لبه بود چون بر اساس ساختار سنتی کمپانی های ژاپنی، کارمندان مراحل دشواری را برای رسیدن به مقام های بالاتر طی می کردند. به همین دلیل حتی «رزیدنت ایول» هم نتوانست گشایشی در وضع مالی نه چندان خوب میکامی در آن دوران ایجاد کند. میکامی در این باره می گوید: «وقتی مشغول ساخت رزیدنت ایول 1 بودم، به سختی از پس هزینه ها بر می آمدم. حتی توانایی گرفتن عروسی را هم نداشتم.»

با این حال موفقیت «رزیدنت ایول» سبب شد او هم همچون فوجی وارا از طراح به تهیه کننده ارتقا پیدا کند. جالب این که میکامی هم مانند استادش وظیفه پیدا کرد با تعدادی از طراح0ان جوان کار کند و این گونه بود که «هیدکی کامیا» به شهرت رسید.

«رزیدنت ایول 2» اولین عنوانی بود که میکامی در آن نقش تهیه کننده را داشت و کارگردانی آن را به کامیا سپرد؛ بازی سازی که به لطف میکامی بعدها به یکی از بزرگ ترین طراحان صنعت بازی بدل شد و عناوینی مثل «Devil May Cry» و «Okami» را ساخت. «رزیدنت ایول 2» در سال 1998 عرضه شد و به لطف فروش 4.5 میلیون نسخه ای آن بالاخره میکامی توانست اوضاع مالی خود را بهبود بخشیده و سرمایه لازم برای ازدواجش را فراهم کند. «حقوق من در زمان ساخت رزیدنت ایول از حقوق کارمندان تازه کار امروز کمتر بود؛ هر چند با موفقیت رزیدنت ایول در اواخر دهه 90 سهام من هم در کمپانی افزایش یافت.»

از این نقطه بود که شینجی میکامی به بازی بزرگان پیوست، طی دو دهه اخیر روی بازی های زیادی کار کرد، چه به عنوان کارگردان و چه به عنوان تهیه کننده. او با الهام از متد استادش توجه بیشتری به بازی سازان جوان کرد و سازندگان مشهوری در طول تاریخ کپکام با او کار کردند؛ سازندگانی مثل هیدکی کامیا، «هیروکی کاتو» و «شوتاکامی».

تغییرات بزرگ

با این که سبک کاری فوجی وارا بسیار سخت و گاهی اوقات غیر قابل تحمل بود، اما میکامی معتقد است که به دلیل همین سختی ها او به جایگاه فعلی اش رسیده. میکامی بر این باور است که این متد بسیار موثرتر از شیوه های بازی سازی امروز بوده و با سختکوشی، بازی سازان بزرگ متولد می شوند. «من نسبت به فوجی وارا اصلا سختگیر نیستم و این موضوعی نیست که به آن افتخار کنم.»

میکامی برای چند سال مدیر استودیوی بازی سازی Capeom Production Studio 4 بود اما وقتی بازی P.N.03 (از عناوین انحصاری کنسول گیم کیوب) با شکست مواجه شد، از پست خود استعفا داد؛ هر چند برای مدتی به عنوان یکی از تهیه کنندگان ارشد این استودیو فعالیت می کرد.

او در سال ۲۰۰۴ استودیو Clover، زیرمجموعه جدید کپکام را تاسیس کرد و در آنجا با بهترین سازندگان کپکام از جمله «آتسوشی اینابا» و «میکامی» همکار شد؛ همکاری که ماحصل آن ساخت تعدادی از بهترین بازی های کپکام از جمله God Hand، Viewtiful Joe و «اوکامی» بود. با این حال به قول میکامی، کپکام در آن دوران مشغول تغییر ساختار سنتی اش بود و کپکام در اواخر دوران حضور او بیشتر به EA شباهت داشت تا یک شرکت شرقی. میکامی پس از جدایی از کپکام روی عناوین فراوانی کار کرد، هر چند بعضی از دوستدارانش معتقدند کارهای او دیگر خلاقیت سابق را ندارند؛ ادعایی که البته بسیار شخصی است.

با معروف ترین ساخته های شینجی میکامی آشنا شوید

زامبی، دایناسور و چند هیولای دیگر

شینجی میکامی یکی از فعال ترین بازی سازان تاریخ است که در کارنامه اش بیش از 30 عنوان دیده می شوند. او از زمان حضورش تا به امروز پست های مختلفی را در صنعت بازی تجربه کرده؛ پست هایی مثل طراح بازی، کارگردان، تهیه کننده، نویسنده و حتی مشاور. ماحصل این تجربه ها همکاری و ساخت بازی های با کیفیت فراوانی بوده که در کارنامه کمتر بازی سازی یافت می شود. با این حال در قامت کارگردان او روی شش بازی بسیار مهم کار کرده که هر کدام طی مقاطع مختلف نام او را بر سر زبان ها انداخته است.

از این شش بازی سه عنوان در ژانر وحشت طبقه بندی می شوند و مابقی دارای سبک های دیگر هستند. البته در بین این بازی ها جای خالی Killer 7 به شدت احساس می شود، یکی از متفاوت ترین بازی های اکشن تاریخ که میکامی در آن وظیفه نویسندگی و تهیه کنندگی را بر عهده داشت؛ هر چند گویچی سودا (معروف به سودا 51) طراح اصلی و کارگردان بازی بود.

Resident Evil

سال عرضه: 1996
پلتفرم: پلی استیشن، کامپیوترهای شخصی، سگاسترن
متوسط نمره: 91 از 100

«رزیدنت ایول» قطعا مشهورترین ساخته زندگی شینجی میکامی است؛ عنوانی که برای همیشه ساختار ژانر وحشت در صنعت بازی را تغییر داد و عناوین زیادی بر اساس همین ساختار روانه بازار شدند. با این حال جالب است بدانید که بسیاری از المان های موجود در «رزیدنت ایول» پیش از آن در بازی Sweet Home استفاده شده بودند. المان هایی مثل عمارت نفرین شده، حضور چند شخصیت، پازل های محیطی، کمبود مهمات، تمرکز روی بقا و نه اکشن، استفاده از نوت و نوشته به عنوان ابزاری برای روایت داستان، چند پایان و بازگشت به محیط هایی قدیمی (Bactracking) برای حل پازل.

به لطف استفاده از محیط از پیش رندر شده به همراه شخصیت های سه بعدی و دوربین ثابت، گرافیک بازی در زمان خودش شهره خاص و عام شده بود. البته شخص میکامی ترجیح می داد دوربین بازی اول شخص باشد اما محدودیت گرافیکی باعث شد او به پیروی از سیستم دوربین بازی ترسناک «تنها در تاریکی» (Alone in The Dark) از دوربین ثابت استفاده کند. کپکام انتظار نداشت این بازی به چنین موفقیتی برسد اما وقتی «رزیدنت ایول» روانه بازار شد، کاربران استقبال بسیار گرمی از آن به عمل آوردند، طوری که سه نسخه متفاوت از آن برای پلی استیشن عرضه شدت و مجموع فروش این بازی روی پلت فرم های اصلی به پنج میلیون رسید؛ فروشی که بعدها با احتساب نسخه بازسازی شده به ۸.۵ میلیون رسید.

Dino Crisis

سال عرضه: ۱۹۹۹
پلتفرم: پلی استیشن، کامپیوترهای شخصی، دریم کست
متوسط نمره: ۸۴ از ۱۰۰

پس از موفقیت «رزیدنت ایول» میکامی روی ساخت قسمت دوم این مجموعه متمرکز شد اما وقتی از بابت قسمت دوم، میکامی خیالش تخت شد، ساخت عنوان دیگری را آغاز کرد. او می خواست یک بازی ترسناک بسازد که دشمنانش برخلاف زامبی های کند و سبک مغز، سریع و بی رحم باشند؛ این گونه بود که کار ساخت «داینو کرایسیس» شروع شد؛ بازی که به گفته میکامی از منابعی همچون پارک ژوراسیک و «بیگانه» الهام گرفته بود.

ساختار بازی به شدت یادآور «رزیدنت ایول» بود و به نوعی امضای میکامی پای آن دیده می شد. هر دو بازی از دوربین ثابت و شخصیت های سه بعدی استفاده می کردند. هر چند اکشن این بازی با توجه به سرعت دشمنانش سریع تر از رزیدنت ایول بود. بازی در محیط خیالی به نام جزیره «آیبس» رخ می داد که در آن پروفسوری دیوانه مشغول کار روی ژن دایناسورها و بازگرداندن آنها به دنیا بود. سازندگان که چندان از رفتار و حرکت دایناسورها مطلع نبودند، از الگوهای حیوانات درنده ای مثل شیر و پلنگ استفاده کردند؛ حیواناتی که از انسان ها نمی ترسند و سریعا حمله ور می شوند. «داینو کرایسیس» دو ماه پیش از عرضه «رزیدنت ایول 3» روانه بازار شد و با فروش 2.4 میلیون نسخه در فهرست پرفروش ترین عناوین تاریخ پلی استیشن 1 قرار گرفت.

Resident Evil 4

سال عرضه: 2005
پلتفرم: گیم کیوب، پلی استیشن ۲، کامپیوترهای شخصی
متوسط نمره: 96 از 100

میکامی حدفاصل شش ساله بین «داینو کرایسیس» و «رزیدنت ایول ۴» روی بازی های زیادی به عنوان تهیه کننده، نویسنده و حتی مشاور کار کرد اما در قامت کارگردان تنها دو بازی ساخت. نخست بازسازی «رزیدنت ایول ۱» برای گیم کیوب بود و دوم عنوانی به نام P.N.۰۳ یک بازی شوتر انحصاری برای گیم کیوب که به هیچ وجه در سطح ساخته های میکامی نبود و می توان از آن به عنوان بدترین ساخته این بازی ساز مشهور ژاپنی یاد کرد. در همین حال مدیران کپکام در اندیشه ساخته و عرضه «رزیدنت ایول ۴» بودند. جاه طلبانه ترین نسخه سری که قرار بود برای کنسول های نسل ششم عرضه شود و تا پیش از میکامی چندین و چند کارگردان عوض کرد. با این حال وقتی میکامی بر سر کار آمد، بسیاری از بخش ها تغییر کردند.

با این که نسخه نهایی به هیچ وجه ترسناک نبود اما دلهره در آن موج می زد. این بازی نخستین عنوان بزرگی بود که از دوربین روی شانه استفاده می کرد؛ مکانیکی که بعدها به استاندارد شوتر سوم شخص مبدل شد و بازی های زیادی از جمله Gears of War از آن الهام گرفتند.

دیگر تغییر بزرگ بازی دشمنانش بودند. این بار خبری از زامبی ها نبود و دشمنان جدیدی با نام «گانادس» که می توانستند با سرعت به لئون شخصیت اصلی بازی حمله کنند و در مقابل تیرهای او جاخالی دهند. این بازی در سال ۲۰۰۵ عرضه و به عنوان بهترین بازی سال معرفی شد و در نهایت بیش از شش میلیون نسخه از آن فروخته شد تا به عنوان یکی از سودآورترین بازی های تاریخ کپکام شناخته شود.

God Hand

سال عرضه: ۲۰۰۵
پلتفرم: پلی استیشن 2
متوسط نمره: ۷۳ از ۱۰۰

وقتی به گذشته می نگریم و کارنامه آثار میکامی را مرور می کنیم، فهرستی از عناوین ریز و درشت - البته عموما درشت - را می بینیم که در ژانرهای مختلف طبقه بندی می شوند. از ژانر وحشت و شوتر گرفته تا حتی beat'em up. بله درست خواندید beat'em up یا همان بزن برو جلو خودمان که در ایران تا مدت ها به لطف سری بازی «Street of Rage» (شورش در شهر) محبوب بود. God Hand آخرین بازی میکامی به عنوان کارمند کپکام بود که مدتی پس از عرضه به واسطه تعطیل شدن استودیوی خوشنام Clover Studio آن را ترک کرد.

میکامی با GH دست به ریسکی بزرگ زد و آن هم بازگشت به ژانری فراموش شده بود. با سه بعدی شدن صنعت بازی، ژانر beat'em up هم به دست فراموشی سپرده شد و بیشتر عناوین سه بعدی این ژانر با شکست مواجه شدند. GH اما اثری جذاب و متفاوت بود که گیم پلی درگیر کننده ای داشت و کاربران می توانستند با انتخاب از فهرست 100 فن مختلف به نبرد حریفان بروند. استفاده از سیستم آپگرید به سبک بازی های نقش آفرینی از دیگر ویژگی های جذاب GH بود که کاربر را ملزم به پیشروی در بازی می کرد. با این حال GH از آن دست بازی هایی بود که یا کاربران عاشق می شدند یا از آن متنفر. به همین دلیل بود که گیم اسپات به آن نمره 8 داد و IGN نمره 2 !

Vanquish

سال عرضه: 2010
پلتفرم: پلی استیشن ۳، ایکس باکس ۳۶۰، کامپیوترهای شخصی
متوسط نمره: 84 از 100

«ونکویش» اولین بازی شینجی میکامی پس از جدایی از کپکام بود و تنها عنوانی که او به عنوان عضوی از استودیوی پلاتینیوم گیمز روی آن کار کرد. میکامی که با رزیدنت ایول ۴ ناخواسته باعث تحول عناوین شوتر شد، می خواست با «ونکویش» این تحول را تکمیل کند. اولین تجربه او به عنوان کارگردان شوتر سوم شخص به اثر ناموفق P.N.۰۳ تبدیل شد؛ اثری که به دلیل کمبود وقت بسیاری از ویژگی هایش از جمله اسلحه و سیستم کاورگیری آن حذف شد.

«ونکویش» فرصتی بود که میکامی تبحرش در ساخت عناوین شوتر را به کاربران نشان دهد. «ونکویش» تفاوت بزرگی با شوترهای هم نسل اش داشت. در حالی که بیشتر سازندگان به تبعیت از Gear of War به کاورگیری و گیم پلی سنگین و در عین حال کند روی آورده بودند، گیم پلی «ونکویش» سراسر هیجان و سرعت بود.

شخصیت اصلی بازی «سم گیدین» به لطف لباس مخصوصی که به تن داشت، می توانست دشمنان خود را در کمترین زمان ممکن از پا در آورد. سرعت بالا، کاورگیری، Boost mode (مد سرعت)، جا خالی دادن و از همه مهم تر بولت تایم. میکامی ناباورانه تمامی این مکانیک ها را گرد هم آورد و شوتری را عرضه کرد که ثابت کرد برای ساخت اثری جذاب نیاز به تمرکز ویژه روی کاورگیری نیست. افسوس که نبود بخش چند نفره و کوتاهی بازی باعث شد فروش این بازی طی چند سال و با عرضه نسخه کامپیوترهای شخصی نهایتا به یک میلیون نسخه برسد.

The Evil Within

سال عرضه: ۲۰۱۴
پلتفرم: پلی استیشن 4، ایکس باکس وان، پلی استیشن 3، ایکس باکس 360، کامپیوترهای شخصی
متوسط نمره: ۷۵ از ۱۰۰

پس از جدایی از پلاتینیوم، میکامی استودیوی شخصی خود به نام «تنگو» را تاسیس کرد و تمرکزش را روی ساخت عنوان ترسناک جدیدی گذاشت؛ عنوانی که در ابتدا با نام Zwei شناخته می شد. مدتی پس از شروع ساخت، تیم سازنده با مشکلات مالی روبرو شد تا این که مدتی بعد کمپانی «بتسدا» استودیوی شخصی میکامی را به زیرمجموعه های خودش اضافه کرد. هدف میکامی از ساخت این بازی، بازگشت به دوران «رزیدنت ایول 1» بود. بازی پر از لحظه های ترس آنی «jump scare) و دنیایی بود که مدام حالت خود را تغییر می داد.

بازی همچنین دشمنی داشت به نام لارا که به شخصت بد فیلم «حلقه» شباهت داشت و با حضورش نفس بازیگر را در سینه حبس می کرد. داستان (EW) The Evil Within درباره کارآگاهی به نام سباستین بود که به دلیل گزارش مشکوکی که از بیمارستانی روانی مخابره شده بود، وارد آنجا می شد.

گیم پلی بازی کم و بیش به «رزیدنت ایول 4» شباهت داشت، هر چند تمرکز اصلی آن روی نگهداری از منابع و فرار از تله ها خلاصه می شد. میکامی پیش از عرضه بازی اعلام کرد که EW آخرین عنوانی بود که او در مقام کارگردان آن را می سازد. به مانند «رزیدنت ایول» بازی در ژاپن با نام PsychoBreak منتشر شد و در دیگر نقاط جهان با نام The Evil Within. با این که EW نتوانست نمرات چندان درخشانی دریافت کند اما فروش بسیار خوبی داشت و به لطف همین موضوع نسخه دوم آن به تازگی روانه بازار شده؛ دنباله ای که با وجود مشکلاتش، بسیاری از نقاط ضعف شماره نخست را رفع کرده است.