۶ فاجعه کیهانی که می‌توانند به حیات زمین پایان دهند

وب‌سایت گجت نیوز - دانیال حجاری: اگرچه برخی افراد شدیدا به روزمرگی خود مشغول شده و به جز کارهای شخصی به هیچ چیز دیگری فکر نمی‌کنند، اما هنوز افرادی هستند که گهگاه به مسائلی همچون سرنوشت کره زمین و زمان پایان حیات آن می‌اندیشند. این دسته از افراد احتمالا پایان عمر این تمدن و یا حتی کره زمین را با انفجار چند بمب اتمی قدرتمند، گرم شدن کره زمین و یا شیوع بیما‌ری‌های خطرناک واگیردار مرتبط می‌دانند، در حالی که این موارد در مقابل یک فاجعه کیهانی آن‌چنان جدی تصور نمی‌شوند.

در نظر داشته باشید اگرچه احتمال به وقع پیوستن عوامل مخرب در داخل کره زمین نسبت به یک فاجعه کیهانی بیشتر است، اما در صورت وقوع فجایع کیهانی شاید به سختی بتوان در مقابل آن‌ها حرکتی برای حفظ جان کره زمین انجام داد.

زندگی بر روی کره زمین کاملا ایمن و بدون خطر پیش رفته و هیچ نگرانی بابت سلامت آن وجود ندارد، مگر اینکه با کمی مطالعه با ساختار کائنات و دنیای درتکاپوی آن آشنا شوید. احتمال به وقوع پیوستن یک فاجعه کیهانی همچون 6 موردی که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم در برخی مواقع بسیار بسیار پایین است، اما در صورت تحقق بدون شک تمدن کنونی و یا حتی کل حیات کره زمین را از بین خواهد برد. پیشنهاد می‌کنیم اگر به اتفاقات تهدیدکننده سلامت کره زمین اهمیت می‌دهید، مطلب زیر را نیز به هیچ عنوان از دست ندهید.

1- جرقه خورشیدی دارای انرژی زیاد

ستاره منظومه ما که همه سیارات حول محور آن می‌گردند، آن طور که برخی از افراد تصور می‌کنند آرام و ساکن نیست. خورشید میدان‌های مغناطیسى بسیار قدرتمندی را ایجاد کرده و در نتیجه آن لکه‌های خورشید قابل توجهی به وجود می‌آیند، لکه‌هایی که برخی از آن‌ها چندین برابر از کره زمین بزرگتر هستند. خورشید همچنین جریانی از ذرات و تشعشات را به سمت بیرون از خود رها می‌کند که با عنوان بادهای خورشیدی شناخته می‌شوند. اگر میدان مغناطیسی زمین به قوت خود باقی بماند، این بادها نه تنها مشکلی به وجود نمی‌آورند، بلکه سبب ایجاد شفق‌های قطبی زیبایی نیز می‌شوند. اما اگر قدرت بادهای خورشیدی بیشتر و بیشتر شوند، ممکن است بر روی ارتباطات رادیویی بر روی کره زمین تاثیر گذاشته و حتی در برخی مواقع سبب قطعی برق در برخی مناطق شوند.

قدرتمندترین طوفان خورشیدی مغناطیسی بر روی کره زمین که به صورت رسمی به ثبت رسیده، به سال ۱۸۵۹ میلادی برمی‌گردد. در این حادثه که رویداد کارینگتون (Carrington Event) نام گرفت، تجهیزات الکترونیکی تقریبا کوچک با مشکل مواجه شده و عملکردشان به میزان قابل توجهی مختل شد. بدون شک امثال این اتفاق که البته نمی‌توان آن را یک فاجعه کیهانی نابودکننده نامید، بارها و بارها در طول تاریخ تکرار شده و انسان‌ها به دلیل جدی نبودن آن‌ها جان سالم به در برده‌اند.

در نظر داشته باشید میزان وابستگی امروز زندگی انسان‌ها به وسایل و تجهیزات برقی ریز و درشت، غیر قابل مقایسه با سال 1859 است. در صورت دست کم گرفتن خطرات احتمالی ناشی از یک رویداد کارینگتون و یا حتی اتفاقی قدرتمندتر از آن، کل تمدن امروزی شدیدا با مشکل مواجه خواهد شد. البته این اتفاقی نیست که همانند یک فاجعه کیهانی جدی، نسل بشر را به طور کامل منقرض کند، اما در هر صورت چالش بسیار بزرگی را در برابر بشر قرار خواهد داد. در صورت برخورد یک جبهه باد خورشیدی بسیار قدرتمند به کره زمین، برای مدتی طولانی خبری از انرژی الکتریکی، دستگاه‌های گرمایشی و تهویه هوا، چی پی اس (GPS) و اینترنت و دیگر موارد وابسته به برق نخواهد بود. در این شرایط بعید نیست تا تامین غذا و دارو نیز با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو شوند.

۲- برخورد یک سیارک

اکنون اخترشناسان و همچنین بیشتر افرادی که حتی اطلاعات نجومی کمی دارند، از خطر سیارک‌‎های سرگردان در کهکشان و تهدید جدی آن‌ها برای سلامت کل کره زمین برای به وجود آوردن یک فاجعه کیهانی باخبرند. نباید فراموش کرد یکی از مهمترین پیش‌بینی‌ها درباره نحوه انقراض دایناسورها در میلیون‌ها سال قبل، برخورد یک سیارک دارای حجم قابل توجه با زمین است. متاسفانه مشکل، تنها سیارک‌های سرگردان در پهنای وسیع کهکشان راه شیری نیست، چرا که تحقیقات اخیر نشان داده‌اند منظومه شمسی میزبان تعداد زیادی از سنگ های فضایی است که تهدیدی جدی برای زمین محسوب می‌شوند.

در نظر داشته باشید بشر دست روی دست نگذاشته و برای جلوگیری از وقوع یک فاجعه کیهانی، مدت‌ها است با توسعه سیستم‌های حفاظتی مختلف خود را برای رویارویی با سیارک‌های کوچک پیش از برخوردشان به زمین آماده می‌کند. متاسفانه این سیستم‌ها همیشه جوابگو نبوده و در صورت نزدیک شدن یک سیارک بزرگ و نادر به زمین، بشر برای از بین بردن آن احساس درماندگی خواهد کرد. فراموش نکنید یک فاجعه کیهانی همچون برخورد یک سیارک، قرار نیست تا همیشه به نابودی کل سیاره زمین و یا غیر قابل سکونت‌شدن آن ختم شود، اما از بین رفتن تمدن و انسان‌های روی آن شدیدا محتمل خواهد بود. به وجود آمدن سونامی‌های بسیار بزرگ، آتش‌سوزی در مقیاس گسترده و بالا رفتن شدید دما و دیگر بلایای طبیعی در اثر برخورد یک سیارک، نسل انسان‌ها را منقرض خواهند کرد.

۳- انبساط خورشید

در حالی که درباره یک فاجعه کیهانی همچون وزش بادهای شدید خورشیدی و یا برخورد یک سیارک با عدم قطعیت صحبت می‌کنیم، درباره یک وقوع یک فاجعه کیهانی دیگر در آینده‌ای بسیار دور کاملا مطمئن هستیم. اخترشناسان بر این عقیده‌اند که عمر خورشید طی ۷.۷۲ میلیارد سال به پایان خواهد رسید. در این زمان، خورشید جو بیرونی خود را برای شکل دادن یک سحابی سیاره‌ای به بیرون پرتاب می‌کند. در پایان، از باقی مانده ستاره‌ای خورشید، چیزی با نام کوتوله سفید باقی خواهد ماند. همانطور که از نام آن مشخص است، خورشید دیگه سرخ و سوزان نبوده و در این زمان کاملا خاموش شده است.

متاسفانه بشر مراحل پایانی این فاجعه کیهانی را تجربه نخواهد کرد. همانطور که سن خورشید بیشتر می‌شود، اندازه آن بزرگتر شده و از درجه حرارتش کاسته می‌شود. پیش از اینکه خورشید به یک غول ستاره‌ای کامل تبدیل شود، اندازه آن به قدری خواهد رسید تا سیاره‌های زهره و عطارد را در خود فرو برده و آن‌ها را ببلعد. ممکن است وضعیت زمین ایمن به نظر برسد، اما فراموش نکنید در این زمان خوشید طوفان‌های شدیدی را ایجاد می‌کند که در نتیجه آن سرعت حرکت زمین کم می‌شود. در ادامه این اتفاق، کره زمین به لایه‌های بیرونی ستاره در حال مرگ خورشید که اکنون بسیار بزرگ شده پرتاب می‌شود و با از دست دادن ستاره خود، در کهکشان سرگردان خواهد شد.

۴- انفجار پرتوی گاما در نزدیکی زمین

فوران‌های انرژی فوق‌العاده قدرتمند که با عنوان انفجارهای پرتوی گاما شناخته می‌شوند، می‌توانند توسط سیستم‌های ستارگان دوتایی (دو ستاره حول یک مرکز مشترک می‌گردند) و سوپرنوا یا همان ابر نواختر (ستاره‌های در حال انفجار) ایجاد شوند. این دسته از انفجارهای انرژی به میزان غیر قابل تصوری قدرتمند هستند، چرا که انرژی خود را طی مدت زمانی در حد چند ثانیه در قالب یک اشعه باریک متمرکز می‌کنند. تشعشعات ناشی از این فاجعه کیهانی بر اثر تنها یک انفجار گاما در نزدیکی زمین، می‌توان به لایه اوزون آسیب زده و یا آن را به طور کامل نابود کند. با این اتفاق تک تک موجودات زنده بر روی زمین در مقابل اشعه یو وی (UV) خورشید شدیدا آسیب‌پذیر خواهند شد.

ستاره‌شناسان یک سیستم ستاره‌ای با نام WR 104 را کشف کرده‌اند که می‌تواند میزبان چنین رویدادی باشد. سیستم WR 104 تقریبا بین پنج هزار و دویست تا هفت هزار و پانصد سال نوری از ما دورتر است، فاصله‌ای که از نظر ستاره‌شناسان برای ایمن نگه داشتن زمین از یک فاجعه کیهانی آن‌چنان دور نیست. متاسفانه امکان پیش‌بینی این اتفاق وجود ندارد و انسان‌ها بعد از به وقوع پیوستن آن متوجه خواهند شد. خوشبختانه این امکان وجود دارد که حتی در صورت بروز این فاجعه کیهانی ، پرتو ساطع شده با فاصله زیاد از کنار زمین رد شده و به آن برخورد نکند.

۵- ابر نواخترهای نزدیک

انفجار ابرنواختری که در زمان نزدیک‌شدن یک ستاره به پایان عمر خود رخ می‌دهد، به طور متوسط یک یا دو بار در هر صد سال در کهکشان راه شیری مشاهده می‌شود. احتمال وقوع انفجارهای ابرنواختری در مرکز متراکم کهکشان راه شیری بیشتر است. از آنجایی که منظومه شمسی، از مسیر ترسیم شده از مرکز کهکشان حدود دو سوم آن طرف‌تر قرار دارد، می‌توان کمی درباره ایمن‌بودن از این فاجعه کیهانی خوش‌بین بود.

در هر صورت آیا باید انتظار یک انفجار ابرنواختری در نزدیکی زمین را به همین زودی داشته باشیم؟ ستاره ابط‌ الجوزا (Betelgeuse)، یک ستاره قرمز بسیار غول‌پیکر که به پایان عمر خود نزدیک است، در صورت فلکی شکارچی قرار داشته و فاصله آن با ما تنها 460 تا 650 سال نوری است. احتمال تبدیل شدن این ستاره به سوپرنوا در هر لحظه وجود دارد، هر چند ستاره‌شناسان معتقدند رخداد این فرآیند ممکن است تا چند میلیون سال دیگر نیز طول بکشد. از قرار معلوم پایان عمر این ستاره نیز یک فاجعه کیهانی آن‌چنان جدی برای ما محسوب نخواهد شد، چرا که به عقیده ستاره‌شناسان، تشعشات یک سوپرنوا و یا همان انفجار ابرنواختری، برای آسیب‌زدن به لایه اوزون زمین می‌بایست حداقل 50 سال نوری با آن فاصله داشته باشند.

۶- ستاره‌های سرگردان

در کنار تمامی فجایع کیهانی یاد شده، ممکن است یک ستاره سرگردان در مسیر خود از میان کهکشان راه شیریT به اندازه کافی به خورشید نزدیک شده و فعل و انفعالd را با ابر اورت سنگی در لبه منظومه شمسی داشته باشد، محلی که منبع ستاره‌های دنباله‌دار ما است. در واقع ابر اورت (Oort cloud) به مکانی اطلاق می‌شود که بسیاری از دنباله‌دار‌ها از آنجا سرچشمه گرفته و بر اساس یک فرضیه حدود یک سال نوری از خورشید فاصله دارند. بر اثر وقوع این رویداد، حجم عظیمی از دنباله‌دارها به سمت کره زمین سرازیر می‌شوند. البته احتمال بروز این فاجعه کیهانی از دیگر موارد یاد شده کمتر است.

خورشید یک مسیر را در میان کهکشان راه شیری دنبال کرده و در این مسیر، ما را از میان تکه‌های کم و بیش متراکم از گاز میان ستاره‌ای، عبور می‌دهد. در حال حاضر ما در یک حباب دارای تراکم پایین که پیشتر توسط یک سوپرنوا ایجاد شده قرار داریم. میدان مغناطیسی خورشید و بادهای ایجاد شده از سوی این ستاره به ایجاد یک منطقه شبیه به حباب که اطراف منظومه شمسی را در احاطه خود درمی‌آورد، کمک می‌کنند.

این پهنه حباب مانند، که بادهای خورشیدی را دربرمی‌گیرند، هلیوسفر (Heliosphere) نام داشته و ما را از فعل و انفعال با محیط میان‌ ستاره‌ای (خلا بین ستاره‌ها) محفوظ نگه می‌دارد. بسته به فاکتورهای مختلف، طی بیست الی پنجاه هزار سال دیگر کارایی هلیوسفر کاهش پیدا کرده و زمین از داشتن یک دیوار محافظ قدرتمند محروم می‌شود. در اثر این فاجعه کیهانی تغییرات آب و هوایی فوق‌العاده شدیدی در زمین رخ داده و زندگی برای موجودات زنده مخصوصا انسان‌ها با چالش مواجه می‌شود.