XBOX؛ میراث «بیل گیتس» در دنیای پیکسل ها

مجله همشهری دانستنیها - کسری کریمی طار: ایکس باکس در حالی پانزده ساله می شود که اگر شور و علاقه مدیرعامل سابق مایکروسافت نبود، این برند هیچ گاه متولد نمی شد.

«اد فرایز» (Ed Frise) و «شیموس بلکلی» (Seamus Blackle) موظف بودند موضوع مهمی را با بیل گیتس در میان بگذارند. ایده اولیه آن ها برای ساخت ایکس باکس همراه با سیستم عامل ویندوز شکست خورده بود و این موضوع می توانست حسابی کام مالک مایکروسافت را تلخ کند. فرایز و بلکلی- که بعدها خالقان ایکس باکس نام گرفتند- و گیتس دور یک میز در حیاط خانگی مدیرعامل مایکروسافت نشسته بودند، بلکلی گفت: «ما نمی توانیم کنسول خود را همراه با ویندوز عرضه کنیم.»

همین جمله کافی بود تا گیتس حسابی از کوره در برود و تلاش تیم آن ها را زیر سوال ببرد. گیتس می خواست ایکس باکس یک PC جمع و جور باشد که از ویندوز استفاده می کند، اما این ایده می توانست باعث مرگ اولین کنسول خانگی مایکروسافت شود. وقتی فرایز و بلکلی متوجه شدند که امکان اجرای ویندوز به عنوان سیستم عامل بک گراند ممکن نیست، در حقیقت توفیقی اجباری را به گیتس اهدا کردند.

این کنسول 15 نوامبر سال 2001 (24 آبان سال 1380) روانه بازار شد و با وجود ضررهای فراوان در نهایت موفق شد در سال 2008 (1387) به سوددهی برسد تا برند ایکس باکس، بتواند 15 سال عمر کند. حالا مایکروسافت با سومین کنسولش (ایکس باکس وان) در حال گذراندن دوران خوبی است، اما نباید فراموش کرد که این خانواده کنسولی بارها تا مرز بازنشستگی رفت و برگشت. به طور مثال، مایکروسافت در پایان نسل ششم با ضرر چهار میلیارد دلاری رو به رو شد. اما آن ها همچنان به فعالیت خود در دنیای کنسول ها ادامه دادند. فعالیتی که می توانید در ادامه گوشه هایی از آن را مرور کنید.

* ساخت کنسول نخستین فعالیت مایکروسافت در زمینه بازی نبود، زیرا آن ها قبل از شروع ساخت ایکس باکس، همکاری نزدیکی با «سگا» داشتند و حتی نسخه مخصوص ویندوز CE را برای دریم کست (آخرین کنسول بازی سگا) توسعه دادند.

زمانی که بیل گیتس می خواست وارد عرصه کنسول ها شود، تمیش به دو گروه تقسیم شد. گروه اول، تیم دایرکت ایکس که محصول مدنظرشان «Direct X Box» نام داشت که از ویندوز (به صورت بک گراند) و دایرکت ایکس استفاده می کرد و در حقیقت یک PC کوچک شده بود. گروه دوم افرادی بودند که به تیم دریم کست کمک می کردند و خواستار ساختار کاملا کنسولی شبیه به ساخته سگا یا پلی استیشن بودند. در نهایت پس از کش و قوس های فراوان، گیست ایده Direct X Box را برگزید، هر چند مشکلات این سیستم عامل باعث شد تا در نهایت بیل گیتس و تیم اول، راهی به جز قبول شکست و ساخت یک کنسول تمام عیار نداشته باشند.

* از نظر بسیاری از تحلیلگران این «هیلو» (Halo) بود که برند ایکس باکس را نجات داد. قسمت نخست این بازی، همزمان با عرضه کنسول ایکس باکس در سال ۲۰۰۱ (۱۳۸۰) روانه بازار شد و بیش از شش میلیون نسخه از آن به فروش رفت. جالب این که «هیلو» اولین بار در سال ۱۹۹۹ (۱۳۷۸) توسط «استیو جابز» و به عنوان یک اثر استراتژیک برای کامپیوترهای مک معرفی شد. مدتی بعد، بازی به اثری سوم شخص تغییر پیدا کرد و در نهایت مایکروسافت که به دنبال یک اثر متفاوت برای لانچ کنسول خود می گشت، استودیوی «بانجی» و جواهر آن یعنی «هیلو» را یک جا خرید.

* فروش ایکس باکس در آمریکا چندان بد نبود، اما در اروپا مردم به پلی استیشن و نینتندو اعتماد داشتند. در ژاپن حتی اوضاع بدتر بود و کمتر کسی حاضر می شد به جای خرید یک کنسول وطنی، محصولی آمریکایی تهیه کند. ژاپنی ها برای این کار چند دلیل داشتند. نخست استفاده از واژه X و رنگ سیاه که در ژاپن بدیمن و به معنای مرگ هستند، در وهله دوم کنترلرهای عظیم الجثه ایکس باکس، مناسب دستان کوچک ژاپنی ها نبودند. همین موضوع باعث شد مایکروسافت کنترلرهای کوچک تری با نام S را در ژاپن عرضه کند.

علاوه بر این دو، ایکس باکس بازی JRPG- محبوب ترین سبک برای کاربران ژاپنی- مهمی نداشت. همین شد که ایکس باکس عملکرد بسیار بدی از خود در سرزمین آفتاب به جا گذاشت. بعدها اد فرایز طی مصاحبه ای، ژاپنی ها را به خاطر روحیه میهن پرستی شان ستود، هر چند گفت که پلی استیشن 2 هم، سیاه رنگ بود، اما کاربران ژاپنی مشکلی با آن نداشتند.

* یکی دیگر از تغییرات مایکروسافت از قبل ایکس باکس 360، رابطه بهتر با سازندگان بود. آن ها قراردادی انحصاری با اپیک (Epic) به امضا رساندند تا این استودیو سه گانه «Gears of War» را برای کنسول جدید مایکروسافت بسازد. در آن هنگام، مسئولان اپیک که رابطه حسنه ای با ناشر خود داشتند، اصرار داشتند که رم 256 برای ایکس باکس 360 کافی نیست. آن ها نمونه ای از بازی را با رم 512 برای مسئولان مایکروسافت نمایش دادند، نمونه ای که تفاوت های فراوانی با ورژنی داشت که از رم 256 استفاده می کرد. در نهایت مایکروسافت که شاهد تفاوت فراوان بین دو نسخ بود، رم ایکس باکس 360 را به 512 ارتقا داد.

* یکی از مشکلات بزرگ مایکروسافت، راضی کردن بازی سازان بزرگ ژاپنی بود. بازی سازان ژاپنی هیچ علاقه ای به ایکس باکس نداشتند. مایکروسافت برای مدتی تلاش کرد تا بسیاری از بازی های مهم ژاپن را همچون «Resident» برای ایکس باکس ساخته و عرضه شوند، اما مسئولان این شرکت هیچ ایده ای در مورد سنت ها و رفتارهای شرقی نداشتند. وقتی تیمی از طرف مایکروسافت برای راضی کردن «شینجی میکامی» راهی ژاپن شدند، خالق RE از آن ها پرسید که هدف و فلسفه کنسول ایکس باکس چیست؟ مسئولان مایکروسافت که جا خورده بودند جوابی برای میکامی نداشتند و در نهایت RE4 در انحصار گیم کیوب و پلی استیشن 2 باقی ماند.

* در حالی که انتظار می رفت ایکس باکس ۳۶۰ به راحتی نسل هفتم را آغازکند، اما مشکل سخت افزاری این کنسول و گرم شدن آن، کار دست مایکروسافت داد. سه چراغ قرمز مشکلی بود که کاربران پرشماری با آن دست و پنجه نرم کردند. مایکروسافت برای حل این مشکل مجبور شد تمامی کنسول هایش را با گارانتی سه ساله عرضه کند که این راه حل در نهایت ۱.۵ میلیارد دلار خرج روی دست آن ها گذاشت. در سال ۲۰۰۹ (۱۳۸۸) گزارشی منتشر شد که نشان می داد ۲۳ درصد کل ایکس باکس ۳۶۰های به فروش رفته، خراب شده اند؛ یعنی یک چهارم کل کنسول ها آن هم طی مدت چهار سال، چندی پیش این آمار به ۵۴ درصد رسید، هر چند مایکروسافت هیچ گاه به صورت رسمی آن را تایید نکرد.

* ایکس باکس اواخر سال ۲۰۰۱ (۱۳۸۰) عرضه شد و در نهایت سال ۲۰۰۸ (۱۳۷۸) با عرضه «NFL ۲۰۰۹» به پایان رسید. در این مدت بیش از ۲۴ میلیون نسخه از این کنسول به فروش رفت تا اولین کنسول مایکروسافت پس از پلی استیشن ۲- که با ۱۵۰ میلیون نسخه پرفروش ترین کسنول خانگی تاریخ تبدیل شد- و بالاتر از گیم کیوب (۲۰ میلیون نسخه) به کار خود پایان دهد. «هیلو ۲» با فروش ۸.۵ میلیون نسخه به پرفروش ترین بازی این کنسول تبدیل شد. بد نیست بدانید که بیش از شش میلیون نسخه از این بازی تنها در آمریکا به فروش رفت.

* مایکروسافت طی نسل هفتم، دستگاه کینکت را عرضه کرد که در حقیقت دنباله روی کنسول های حرکتی همچون «Wii» بود. این محصول جدگانه بسیار موفق بود و ۲۴ میلیون نسخه آن تا اوساط سال ۲۰۱۳ (۱۳۹۲) به فروش رفت. بازی «Kinect Adventures» که به صورت رایگان روی تمامی باندل های کینکت بود هم، به پرفروش ترین بازی تاریخ ایکس باکس ۳۶۰ تبدیل شد. پس از «Kinect Adventures»، بازی «Grand Theft Auto V» با فروش ۱۷.۹ میلیون در رتبه دوم قرار دارد و «هیلو ۳» هم با نزدیک به ۱۵ میلیون نسخه پرفروش در رتبه سوم (پرفروش ترین نسخه تاریخ هیلو) است.

* ورود به دنیای کنسول های بازی، آرزوی بیل گیتس بود؛ آرزویی که مدیر مایکروسافت حاضر بود برای رسیدن به آن دست به هر کاری بزند. پیش از عرضه ایکس باکس، مایکروسافت طی دو برهه به فکر خرید سگا و نینتندو افتاد. سگا برای بهبود وضعیتش حاضر شد به مایکروسافت بپیوندد، اما سران شرکت ردموندی در پایان به یک قرارداد برای عرضه چندین بازی همچون «شنمو» (Shenmue) بسنده کردند.

مایکروسافت که در آن برهه گمان می کرد سگا نمی تواند در رقابت با سونی به آن ها کمک کند، به سراغ نینتندو رفت، هر چند مدیران مایکروسافت با واکنش به شدت منفی مدیرعامل نینتندو، «هیروشییا مائچی» رو به رو شودند تا در نهایت بزرگ ترین شرکت نر افزاری جهانی با دستان خالی وارد جنگ کنسول ها شود. ایکس باکس برای بقا به چندین استودیو نیاز داشت و مایکروسافت هم برای رفع این نیاز بزرگش دست به چندین خرید بزرگ زد.

آن ها در اواسط سال 200 (1379) بانجی را با مبغلی نامشخص خریدند. در سال 2001 (1380) استودیوی «Turn 10» (سازنده سری فورزا) را تاسیس کردند و در سال 2002 (1381) هم نوبت به استودیوی «Rare» رسید که با پرداخت 375 میلیون دلار، زیرمجموعه مایکروسافت شد. Rare یکی از مهم ترین شرکای نینتندو بود که 49 درصد سهامش هم در اختیار کمپانی ای ژاپنی بود.

زمزمه هایی مبنی بر خرید نینتندو هم توسط مایکروسافت به گوش می رسید، اما در نهایت Rare تنها تکه پازل نینتندو بود که به ردموندی ها رسید. این استودیو تا مدت ها رکورددار خریدهای مایکروسافت در بخش بازی بود تا این که مایکروسافت دو سال پیش، استودیوی «مویانگ» را با مبلغ 2.5 میلیارد خرید.