چرخی در دنیای مخوف و تاریک «اینترنت»

دوهفته نامه جامعه پویا - محسن حسینی: سالی که وودی آلن فیلم «ویکی کریستینا بارسلونا» را ساخت بسیاری از بینندگان مسحور زیبایی این شهر اسپانیایی شده بودند و هوای سفر به آنجا به سرشان زده بود اما همان روزها، تقریبا همزمان با این فیلم، آلخاندرو ایتاریتو، کارگردان مطرح سینما، فیلمی با نام «زیبا» (Beautiful) ساخت که اتفاقا حوادث آن نیز در بارسلونا می گذشت اما این شهر با لوکیشن های فیلم آلن، زمین تا آسمان فرق داشت؛ انگار از دو سیاره متفاوت بودند و نه از یک شهر مشترک. اولی باغ های محلی و زمین های حاصل خیز در کنار اتوبان های زیبا و مجهز را نشان می داد، در حالی که در دومی شاهد محله های بدنام، کثیف و نابسامان بودیم.

این حکایتِ بیشتر شهرهای بزرگ است که زاغه ها در سایه ساختمان های بلند و مجلل رشد می کنند و مجموع این دو، شهرهای بزرگ را می سازد. هر شهری روی تاریک و مخوف خود را در محله های بدنام پنهان می کند؛ جایی که خلافکاران شهر در آن خانه دارند. یافتن این محله های بدنام که پایتخت شرارت هستند، کار دشواری نیست. وقتی وارد شهری می شوی کافی است دقت کنی که مردم به کدام سو نگاه نمی کنند. این محله ها ناخودآگاه شهرهای تمیز و متمدن هستند.

زاغه اینترنت کجاست

پهنه عظیم اینترنت مانند متروپلیسی است که از هر سو رشد کرده و سره و ناسره را یکجا و در هم در خود دارد. از زمانی که مرورگر را باز می کنی و نام گوگل را در جایگاه نشانی می نویسی، هر آنچه بشود جستجو کرد و بتوانی در این جایگاه آن را پیدا کنی، فقط درصد کمی از حجم کل اینترنت را تشکیل می دهد؛ می گویند چیزی حدود ۱۵ درصد و باقی مانند شخصیت انسان که چون کوه یخ بیشترش زیر آب است، در شبکه عمیق (DeepNet) جا گرفته اند.

درست است که شبکه عمیق را جایی خطرناک و مخوف می دانند؛ اما به اعتقاد کارشناسان فناوری، زیربنا و تاسیسات سیستم ها و رژیم های سیاه، همین فضای عجیب است. اینکه نام این بخش از فضای مجازی را تاکنون نشنیده اید، یعنی تاکنون گذرتان به آنجا نیفتاده و این اتفاقی خوب است؛ اما واقعیت اینکه فضای اینترنت عمیق، هر روز بزرگ و بزرگ تر می شود و خود را برای استفاده های خوب و بد آماده می کند.

گزارش های جدید مراکز امنیتی در اینترنت این فضا را این گونه تعریف می کند: دیتای مجازی که به صورت عادی و از سوی موتورهای جستجوی مرسوم فهرست نمی شوند و دسترسی به این اطلاعات از مسیرهای استاندارد ممکن نیست. برای دسترسی به نیمه مبهم اینترنت، کاربران باید به صورت ناشناس حضور یابند و برای این کار نیز به ابزارهای مخفی کننده هویت احتیاج دارند. نیمه عمیق اینترنت در ماه های اخیر، هم زمان با محاکمه «راس اوبریخت» (Ross Ulbricht) یکی از فعالان این زمینه، سر زبان ها افتاد، اما با وجود این خبر، هنوز ماهیت این فضای مبهم کاملا مشخص نشده است.

حجم اینترنت عمیق چقدر است

هرگز نمی توان ابعاد و اندازه های محتوای اینترنت عمیق را درک کرد. هرگز نمی توان تصویر جامع و کاملی از آنچه در این فضای تاریک در جریان است ارائه داد. یکی از دلایل این ابهام ماهیت غیرقانونی اطلاعات در این فضای تاریک است. برای همین نمی توان آمار و ارقام تازه ای از آن به دست آورد. همچنین گزارش ها حاکی از آن است که این فضا مدام در حال تغییر است. شبکه های موجود که در چنین فضایی تنفس می کنند، بر اساس اتفاق های تازه محتوای خود را تغییر می دهند. همچنین بازارهای فعال در این عرصه بر رشد نیمه عمیق تاثیر فراوانی می گذارند.

آدم های خوب هم از اینترنت عمیق استفاده می کنند

بسیاری افراد از این محیط برای خرید دارو و دیگر چیزهای غیرقانونی استفاده می کنند؛ اما این مسئله به افرادی با مقاصد غیرقانونی محدود نمی شود؛ برخی افراد به دلایل مختلف دوست دارند هویت خود را در محیط های مجازی به صورت مخفی حفظ کنند. آنها سعی می کنند با استفاده از «اینترنت عمیق» هویت خود را از دولت ها و سازمان های گوناگون مخفی نگه دارند.

برخی از این افراد برای مقاصد مورد نظر خود و برای تامین امنیت شان لازم است هویت خود را مخفی نگه دارند. از این دست افراد می تواند به افشاگران - که در سال های اخیر تعدادشان زیاد شده - و روزنامه نگاران که در پی تهیه گزارش باید به اطلاعات محرمانه دست پیدا کنند، اشاره کرد.

بازار فروشندگان و خریداران مواد مخدر

یکی از ۱۵ بازار اصلی فروشندگان مواد مخدر در دنیا در اینترنت عمیق است؛ از فروشندگان و خریداران خرده پا تا کسانی که با اعداد و ارقام بالا سر و کار دارند.

مهم ترین مکان برای افرادی که به دنبال مواد خاصی هستند، این فضای وهم آلود است، البته خرید و فروش مواد مخدر در این فضا رقابت سنگینی با دیگر اقلام غیرقانونی دارد، از جمله حساب های به سرقت رفته اینترنتی مانند بازی های کامپیوتری و دیگر سرویس ها در اینجا به فروش می رسد.

عکس بده، تحویل بگیر

درخواست و دریافت مدارک تقلبی که به افراد برای گرفتن تابعیت کشورهای دیگر کمک می کند، در این فضا رد و بدل می شود. از سوی دیگر دریافت شناسنامه، گذرنامه و دیگر مدارک به صورت غیرقانونی از این محیط مهیا می شود. در اینترنت عمیق و فعالیت های غیرقانونی اش کار به همین جا ختم نمی شود. استخدام کارآگاه شخصی و حتی قاتل از فعالیت های ممکن در این محیط عجیب است.

میزبان بدافزارهای خطرناک

وقتی صحبت از آشوب و بی قانونی باشد، نمی توانیم بر یکی از مهم ترین خرابکاری ها در عصر جدید چشم ببندیم. خرابکاری های اینترنتی که عموما از بدافزارها و نرم افزارهای مخرب استفاده می کنند، برای انجام عملیات خود به میزبان نیاز دارند. اینترنت عمیق یکی از بهترین و مخفیانه ترین میزبان های ممکن است. «Cryptolocker» یکی از مرعوف ترین ابزارها برای قربانی گرفتن در محیط اینترنتی است که پایگاه اصلی آن در اینترنت عمیق است.

اینترنت تاریک

اینترنت تاریک به مجموعه ای از وب سایت ها گفته می شود که به صورت عمومی می توان آنها را مشاهده کرد اما «آی پی» و آدرس آنها به صورت ناشناس است و از این رو به آنها وب سایت های مخفی گفته می شود. درباره این وب سایت ها باید گفت می توان آنها را مشاهده کرد اما پی بردن به کارکرد و پشت پرده آنها بسیار دشوار است. نکته دیگر اینکه این سایت ها را نمی توان از طریق موتورهای جستجوی مرسوم یافت.

بیشتر وب سایت ها در اینترنت تاریک رمزگذاری برای مخفی سازی را با استفاده از فناوری «ثور» انجام می دهند؛ این ابزار برای مخفی سازی «آی پی» شخصی و مکان های یوزرهای عادی نیز استفاده می شوند و استفاده گسترده از آن به ابزاری برای جستجو در اینترنت تاریک تبدیل شده است. برای همین کاربرانی که در جستجوی دستیابی به وب سایتی در محیط مخوف و غیررسمی اینترنت هستند، مجبورند از ابزار کدگذاری شده «ثور» استفاده کنند.

در برخی جوامع بسته که استفاده از اینترنت به صورت معمول ممنوع است، استفاده از این روش ها برای ارتباط با دنیا به کار گرفته می شود اما استفاده مرسوم از نیمه تاریک اینترنت برای خرید و تهیه مواد مخدر و حتی اسلحه انجام می گیرد.

شبکه عمیق یا شبکه تاریک

این دو واژه گاهی به جای یکدیگر استفاده می شوند؛ اما باید به این نکته توجه کرد که این دو مفهوم با هم تفاوت دارند. «شبکه عمیق» تمام محتوای اینترنتی را دربر می گیرد که بیرون از دایره موتورهای جستجو قرار دارد. از این رو می توان این طور در نظر گرفت که «شبکه تاریک» زیرمجموعه ای از شبکه عمیق است؛ بنابراین در شبکه عمیق با صفحه هایی در ارتباط هستیم که دلایل خرابکارانه و مجرمانه ندارند؛ اما این شرایط در شبکه یا اینترنت تاریک فرق می کند. این دالان های تاریک و عمیق عجایب فراوانی در خود نهفته دارند. همان طور که نمی توان ماهیت این شبکه ها را در فضای عادی ردیابی و مشاهده کرد، این دالان ها نیز هر کدام به ماجرای منحصر به خود را دارند.

سکه رایج دنیای مخوف

در اعماق تاریک اینترنت، داد و ستد کاری مرسوم است و برای هر داد و ستدی به پول نیاز است اما استفاده از پول عادی در چنین فضایی برای خلافکارانی که همواره در پی نقض قوانین هستند، کاری دردسرساز است؛ برای همین استفاده از «بیت کوین» در این فضا رایج است.

آمار و ارقام نشان می دهد فقط در آمریکا سالانه صد میلیون دلار صرف خرید و فروش مواد مخدر می شود و همه این تبادلات مادی از طریق بیت کوین، پول دنیای مجازی انجام می شود. بیت کوین را به دلیل آمیختگی در شبکه های مختلف و شرایط خاص، کمتر می توان پیگیری کرد و برای همین فعالان در حوزه های مخفی نت از آن استقبال کرده اند.

دولت ها در برابر سایه ها

پلیس بین الملل بارها از شبکه های بزرگ اینترنتی مانند گوگل، فیس بوک و دیگر شبکه ها درخواست کرده برای دستگیری مجرمان بین المللی به آنها کمک کند. درخواستی که هر بار از سوی این غول های اینترنتی پذیرفته نشده است. حتی اگر شبکه های بزرگ مجازی درخواست دولتمردان برای افشای اطلاعات کاربران را می پذیرفتند، کمک چندانی به آنها نمی شد، چرا که لانه اصلی تبهکاران، تروریست ها و خرابکاران، همان دالان های تاریک و مخوف اینترنتی است.

«طالبان» در دورانی که «بن لادن» هنوز زنده بود، برای جابجایی و تهیه برخی تسلیحات نظامی و برای انجام هماهنگی ها میان افراد خود از شبکه های تاریک اینترنت استفاده می کردند. در عصر حاضر نیز داعش، به عنوان گروه تروریستی که با ابزار مدرن ناآشنا نیست، برای یورش به مرزهای آرامش، صلح و ثبات از امکانات دنیای مخفی و مخوف استفاده می کنند. بارگذاری ویدئوهای تبلیغاتی توأم با خشونت که قرار است در فضای عمومی منتشر شود، از طریق اینترنت مخفیانه و تاریک دست به دست می شود.

پلیس و ماموران امنیتی، به ویژه آنها که به دنبال ایجاد آرامش مجازی هستند، برای رودررویی با مجرمانی که در سایه زندگی می کنند، کاری دشوار پیش رو دارند؛ چرا که ناشناس ماندن در این دنیا اصل اول و اساسی به حساب می آید. دنبال کردن محتوا و در نتیجه به دام انداختن تولیدکنندگان از آن رو دشوار و تقریبا غیرممکن است که انواع محتواها در این شبکه ناشناس بودن و مخفی ماندن را اولویت در نظر می گیرد.

محتوای متنی، شبکه های شخصی، نرم افزارها و آرشیوها از جمله محتواهای موجود در این دنیای ناشناخته هستند. از سوی دیگر با محتوای غیرپیوندی (Unlinked Content) روبرو هستیم.

درباره این دنیای مبهم و تاریک همه چیز را می توان باور کرد. غیر از اینکه بیشتر محتواهای موجود در این شبکه، نتیجه و تولید آدمیزاد باشد. هرزه نگاری و سوءاستفاده از دیگر انسان ها و کودکان، تصاویر زننده و ناخوشایند آزار حیوانات و معامله کالاهای ممنوعه موجب می شود اگر متعلق به این دنیا نباشی، دقایق کوتاه حضورت در این فضا به کابوس شب های متعدد تبدیل شود.