ماجراجویی مریخی

مجله همشهری دانستنیها: تا پیش از عرضه نسخه جدید، دووم در بین گیمرهای تازه نفس محبوب نبود. سوای گیم پلی متفاوت، یکی از نقدهایی که همیشه به دووم وارد می شد، شخصیت اصلی آن بود؛ کاراکتری که حتی یک اسم ساده هم ندارد و با نام «دووم گای» (Doomguy) شناخته می شود و در تمام نسخه های بازی، او را با القابی همچون «marine» صدا می کنند. فقدان داستان موجه نیز انتقاد دیگری است که منتقدان به بازی وارد می کنند ولی حقیقت ماجرا ۱۸۰ درجه با آنچه که عده ای از کاربران می گویند، متفاوت است.

در زمان ساخت نسخه اول هدف سازندگان تولید اثری بود که علاوه بر گیم پلی متفاوت، داستانی قابل احترام نیز داشته باشد. بر خلاف بازی های امروزی که با استفاده از تمهیداتی همچون میان پرده و دیالوگ های در میان بازی، داستان را تعریف می کنند، روایت دووم به شدت ساده بود. در خلال هر بخش پیام های کوتاهی دیده می شد که وظیفه روایت داستان را به عهده داشتند. شخصیت اصلی نیز به این دلیل ساکت بود تا کاربر بتواند خودش را به سادگی جای آن قرار دهد.

طراح اصلی بازی یعنی جان رومرو عمدا دست به چنین کاری زده بود؛ شخصیت اصلی نامی واقعی ندارد، چهره اش در طول بازی دیده نمی شود (تنها یک بار در سکانس پایانی «The Ultimate Doom» چهره او را می بینیم) و هیچ دیالوگی از او نمی شنوید. دلیلش واضح است؛ رومرو اعتقاد داشت که دووم گای نه یک شخصیت در بازی، بلکه خود کاربر است. با وجود اینکه داستان بازی، آخرین ویژگی دووم است که مورد توجه بازیکن قرار می گیرد اما بازی به قدری در فضاسازی و رعایت برخی قوانین روایی خوب عمل کرده که شما بی توجه به داستان، خود را بخشی از آن می دانید. در ادامه با خلاصه ای از داستان سری دووم آشنا خواهیم شد.

۱۹۹۳ (DOOM)

ناشر: GT Interactive

پلت فرم: کامپیوترهای شخصی (داس)


دووم گای پس از سرپیچی از دستور مافوقش، وارد مریخ می شود تا با سازمانی سری به نام «UAC» کار کند. وظیفه این سازمان انجام ماموریتی خطیر در قالب تله پورت کردن انسان است اما وقتی آزمایش ها شکست می خورد بسیاری از موجودات جهنمی وارد مریخ می شوند. در حالی که تمامی افسران مرده اند، شخصیت اصلی مامور می شود تا طی عملیاتی انتحاری به نبرد با شیاطین برود.

این بازی سه بخش و نه مرحله داشت و در پایگاه UAC در مریخ، «دیموس» (قمر کوچک مریخ) و جهنم دنبال می شد. گیم پلی بازی بسیار سرراست بود و مخاطب وظیفه داشت تمام دشمنانش را با سلاح هایی که در اختیار دارد نابود کند. این بازی برای نخستین بار شوترهای «Run&Gun» اول شخص را معرفی کرد که با استفاده از آنها، کاربر می باید در سریع ترین زمان ممکن و بدون کاورگیری دشمنانش را از میان بر می داشت. به لطف سرویس «shareware» (عرضه رایگان بخشی از بازی)، بسیاری از مخاطبان توانستند یک سوم بازی را مجانی انجام دهند و آنهایی که بازی را دوست داشتند، نسخه کاملش را خریدند. با بهره گیری از این قابلیت ۱۵ الی ۲۰ میلیون نفر دووم را بازی کردند و این اثر، خیلی زود بر سر زبان ها افتاد. بسته الحاقی این بازی به نام «The Climatic Doom»، دو سال بعد از عرضه نسخه اصلی در اختیار مخاطبان قرار گرفت که یک بخش اضافه (بخش چهارم) در آن وجود داشت.


1994 (Doom II Hell of Earth 3)

ناشر: FT Interactive

پلتفرم: کامپیوترهای شخصی (داس)


داستان بازی دقیقا پس از پایان قسمت اول آغاز می شود؛ وقتی موجوداتی جهنمی به زمین هجوم آورده و باعث کشته شدن میلیاردها انسان شده اند. آنها که از این حمله جان سالم به در برده اند، سفینه فضایی عظیمی ساخته اند تا انسان ها را سوار آن کنند و به کهکشان بفرستند. با این حال تنها فرودگاه سالم روی زمین مورد هجوم شیاطین قرار گرفته و در این شرایط تنها «دووم گای» می تواند نسل بشر را نجات دهد. دووم ۲ تفاوت چندانی با نسخه اولش نداشت. موتور گرافیکی سلاح ها - به جز سوپرشات گان - و دشمنان تغییر نکرده بودند. در عوض شاهد محیط های عظیم تر و طراحی مراحل متفاوتی بودیم که قسمت دوم دووم را به کلاس درسی برای طراحان مراحل بازی ها تبدیل می کرد.

تمام مراحل همزمان با رسیدن به در خروجی با آسانسور پایان می یافتند. به بیان ساده تر تنها هدف در طول بازی پیش روی بود. بسته الحاقی این نسخه در اواخر سال ۹۵ با عنوان Master levels for Doom II عرضه شد.


1996 (Final Doom)

ناشر: GT Interactive

پلت فرم: کامپیوترهای شخصی (داس، ویندوز 95)، پلی استیشن


این بسته بندی الحاقی به صورت جداگانه از بازی عرضه شد و اجرای آن نیازی به «دووم»، نداشت. این نسخه را تعدادی از بازی سازان مستقل با استفاده از داده های دو نسخه اول ساخته بودند. عنوانی که به شدت دشوارتر از دووم، دووم ۲ و بسته های الحاقی آنها بود. «Final Doom» دو قسمت کاملا مجزا داشت. در ابتدای قسمت نخست (با نام «INT:Evilution») مشخص می شد که UAC در حال کار روی فناوری است که به انسان ها اجازه می دهد از بعدی به بعد دیگر بروند.

این آزمایش ها که در سیاره مشتری دنبال می شد، بعدها عوامل هجوم موجودات فضایی و رو در رویی آنها با شخصیت اصلی را فراهم کرد. ماجرای قسمت دیگر بازی (با نام «The Plutonia Experiment») بعد از حمله جهنمی ها به زمین به وقوع می پیوست. متعاقب حمله شیاطین، انسان ها به فکر ساخت تجهیزات جدیدی افتادند که بتواند پورتال های جهنم را ببندد. آنها دستگاهی به نام شتاب دهنده کوآنتومی درست کردند اما حتی این دستگاه هم نتوانست جلوی تهاجم آن جانوران کریه را بگیرد. در کنار کامپیوترهای شخصی، این بازی برای پلی استیشن هم عرضه شد. با این تفاوت که بسیاری از مراحل آن حذف شده بود. مراحل دشواری که انجام دادن شان با کنترلر پلی استیشن عملا غیرممکن بود.


1997 (Doom 64)

ناشر: Midway Games

پلتفرم: نینتندو 64


نیتندو ۶۴ اولین کنسولی بود که ریسک ساخت و تهیه بازی های اول شخص شوتر را به جان خرید، ریسکی که ماحصلش ساخت تعدادی از بهترین شوترهای تاریخ از جمله Golden Eye ۰۰۷ و Perfect Dark و Turok Dinosaur Hunter (یک کپی برداری موفق از دووم با همان دووم کلون) بود. دووم ۶۴، همین گونه متولد شد. شرکت «اکلیم» (Acclaim) توانست نظر اید را برای ساخت نسخه کنسولی دووم جلب کند. این نخستین بازی از سری دووم بود که در استودیویی خارج از اید ساخته می شد و شعبه «سن دیگو»ی کلیم وظیفه ساختش را به عهده داشت.

بازی دارای ۳۲ مرحله بود که کم و بیش به نسخه اصلی شباهت داشتند. .یکی دو اسلحه نیز به آن اضافه شده بود اما در نبود مولتی پلیر و قابلیت پرش و نشستن و بالا و پایین کردن دوربین دووم ۶۴ نتوانست نماینده ای شایسته برای بهترین شوتر آن سال ها روی کنسول های خانگی باشد.

داستان بازی بعد از بازگشت دووم گای از جهنم به زمین آغاز می شد. دولت های جهان تصمیم می گیرند تا برای نابودی مابقی موجودات شیطانی، در دو قمر مریخ یعنی فووس و دیه وس بمب گذاری کنند. با این حال موجودی مرموز تمامی شیاطین را زنده می کند و به این ترتیب نبرد دووم گای با نابودکنندگان انسان ها آغاز می شود.


2004 (Doom 2)

ناشر: Activision

پلت فرم: کامپیوترهای شخصی و ایکس باکس


«دووم ۳»، ۹ سال بعد از عرضه نخستین قسمت سری روانه بازار شد. این نسخه که جان کارمک آن را یک بازسازی کامل خوانده بود، تفاوت های فراوانی با دیگر قسمت ها داشت. در وهله اول، دووم ۳ یک شوتر سریع نبود بلکه باید آن را اثری در ژانر وحشت دانست. بازی قسمت اصلی سری را در ذهن تداعی می کرد. شخصیت اصلی آن به گفته سازندگانش، همچنان دووم گای بود و داستان بازی مثل دووم دنبال می شد. در این عنوان CAC بزرگترین شرکت فناوری و پیشتاز جهان در این زمینه است که آزمایش های جدیدی را در مریخ به راه انداخته ولی این بار هم آزمایش های تله پورت کردن انسان ها با شکست روبرو می شوند و موجودات جهنمی به مریخ یورش می برند. با وجود این اما این بازی بیش از آنکه شبیه دووم باشد، به بیگانه ریدلی اسکات شباهت داشت.

محیط های تاریک و وحشتناک، دشمنانی که یکباره بر سر راه شما هجوم می آورند و البته تعداد اندک تیرها. مشکل دیگر بازی نبود سوپر شات گان در آن بود. داستان بازی از طریق میان پرده، ایمیل های موجود در کامپیوترها، فایل های ویدیویی و دیالوگ ها روایت می شد. با اینکه گیم پلی بازی شباهتی به نسخه های اصلی اش نداشت، اما اتمسفر متفاوت و گرافیک بازی از دووم ۳ اثری به شدت پرفروش ساخت.


2005 (Metal Gear Solid Portable Ops)

پلت فرم: کامپیوترهای شخصی، ایکس باکس

ناشر: Activation


یک سال بعد از عرضه دووم ۳، اولین و تنها بسته الحاقی این بازی روانه بازار شد اما بر خلاف دووم ۳ این بار استودیو Nerve Software» (از زیر مجموعه های اکتیویژن) بود که وظیفه ساخت این بسته را به عهده گرفت. این استودیو را «برندان جیمز» کارمند سابق اید تاسیس و پیش از آن روی بخش چند نفره بازگشت به قلعه ولفنشتاین کار کرده بود. «ressurection of evil»، همان چیزی بود که دوم ۳ باید می بود. یک شوتر سریع و پر از دشمن که باید تک تک شان را به جهنم می فرستادید. بازی ۱۲ مرحله، شش نوع دشمن، چهار نقشه چند نفره و سه سلاح جدید داشت. حتی سوپرشات گان هم برگشته بود و با استفاده از آن می توانستید سخت ترین دشمنان دووم ۳ را به راحتی از پای درآورید. حوادث بازی دو سال بعد از پایان دووم ۳ آغاز می شد. اعضای UAC سیگنال مشکوکی از یکی از ستل لایت های مریخ دریافت می کردند و در نهایت متوجه لوحی باستانی می شدند که وجودش هجوم شیاطین را به دنبال داشت.

شخصیت اصلی سربازی بی نام بود. هر چند از همان ابتدا می شد فهمید که با دووم گای سروکار نداریم. علاوه بر سوپرشات گان، اسلحه جدیدی به نام «The grabber» هم در این بازی معرفی می شد که شما را به شدت به یاد اسلحه بازی «Half Life ۲» می انداخت. این بازی همچنین به ویژگی «بولت تایم» مجهز شده بود و کاربران می توانستند با آهسته کردن زمان، دشمنان را یکی یکی نابود کنند.

عمده مشکل «Ressurection Of Evil» وابستگی آن به دووم ۳ و موتور «idTech۴» بود. محیط ها بسیار کوچک و تاریک بودند و بعضی اوقات عملا مشخص نبود که به چه چیزی تیراندازی می کنید. متاسفانه این موتور گرافیکی برای بازی با محیط های عظیم و منابع زیاد نوری طراحی نشده بود، هر چند مرهمی بود بر دل کاربران دووم.


2005 (Doom RPG)

ناشر: JAMDAT Mobile

پلت فرم: جاوا


این شاید عجیب ترین نسخه سری بازی دووم باشد. ایده ای که جان کارمک برای سال ها در ذهنش داشت و در نهایت با نوشتن موتور گرافیکی مخصوص این بازی آن را به واقعیت تبدیل کرد. همچون دووم ۶۴، این بازی هم در استودیوی دیگری ساخته شد. استودیویی به نام «fountain head». محیط و گرافیک بازی کاملا شبیه نسخه های کلاسیک دووم بود اما این بار تمرکز سازندگان تنها روی داستان ارتقای شخصیت و صحبت با دیگر کاراکترها قرار داشت. مبارزات در این بازی به شکل نوبتی انجام می گرفت. چیزی شبیه عناوین نقش آفرینی ژاپنی، یعنی در ابتدا شما فرصت حمله داشتید. سپس دشمنان تان به شما حمله می کردند و این روند مدام تکرار می شد. شخصیت اصلی مثل دووم گای بود و بازی در مریخ و یکی از ایستگاه های UAC دنبال می شد. این بازی با استقبال خوبی روبرو شد و علاوه بر دووم ولفنشتاین را هم صاحب یک بازی RPG مشابه کرد.


2005 (Doom Ressurection)

ناشر: idSoftware

پلت فرم: آی او اس


این بازی در حقیقت نمونه مخصوص موبایل دووم ۳ بود و اتفاقات آن همزمان با قسمت سوم برای یکی دیگر از اعضای تیم براوو به وقوع می پیوست. مدل سلاح ها دقیقا همان مدل اسلحه های دووم ۳ بود و حتی سوپرشات گان هم در آن حضور داشت. این بار استودیو «Escalation Studios» - که بعدها بخش «SnapMap» دووم جدید را طراحی کرد - وظیفه ساخت این عنوان را به عهده گرفته بود. گرافیک بازی به شدت بهتر از Doom II RPG بود. گیم پلی هم مانند بازی شوتر موبایلی «on_rail» بود که شما تاثیری در حرکات شخصیت ندارید و تنها وظیفه تیراندازی و جا خالی دادن را انجام می دهید. این بازی منحصرا برای محصولات اپل و سیستم عامل آی او اس طراحی شد. کارمک علت این کار را «سخت افزار یکپارچه و مناسب اپل» دانست.


2009 (Doom II RPG)

ناشر: JAMDAT Mobile

پلتفرم: ویندوز، موبایل، جاوا، بلک بری، آی او اس


به دنبال موفقیت قسمت نخست Fountain head مسئولیت این نسخه را هم به عهده گرفت. طی چهار سالی که از عرضه قسمت قبلی می گذشت، تلفن های هوشمند بازار را قبضه کرده بودند. موضوعی که باعث شد تا تغییراتی در کنترلر بازی ایجاد شود. گرافیک بازی نسبت به نسخه اصلی بهتر شده و مدل سلاح ها از دووم ۳ الهام گرفته شده بود. البته که Doom II RPG نمی توانست به لحاظ گرافیکی با عناوین بزرگ موبایلی رقابت کند. بازی شخصیت های جدیدی را به مخاطبان معرفی می کرد اما گیم پلی آن بر خلاف قسمت قبلی زود خسته کننده می شد. اید هم به همین خاطر ترجیح داد ساخت این سری بازی را برای مدتی به تعویق بیندازد.


2012 (Doom3 BFG Edition)

پلت فرم: کامپیوترهای شخصی، ایکس باکس 360، پلی استیشن 3

ناشر: Bethesda Softworks


طرفداران پلی استیشن هرگز نتوانستند دووم ۳ را تجربه کنند تا وقتی که هشت سال پس از عرضه این عنوان «BFG Edition»در اختیار کاربران کنسول های نسل هفتم قرار گرفت. گرافیک بازی (به خصوص بافت های آن) بهتر شده بود. بازی با سرعت شصت فریم بر ثانیه و وضوح تصویر فول اچ دی اجرا می شد. علاوه بر این کلیه نسخه های دووم (از جمله قسمت اول و دوم و بسته های الحاقی آن) در این بسته وجود داشت. غیر از Ressurection Of Evil، بسته الحاقی جدیدی به نام «The Lost Mission» هم بعد از هشت سال به بازی اضافه شده بود. کاربر در نقش آخرین بازمانده تیم «براوو» («دژاوو») باید با نیروهای اهریمنی روبرو می شد.

گیم پلی این بسته کم و بیش به دیگر بسته الحاقی دووم شباهت داشت. از دیگر ویژگی های بازی، نگه داشتن همزمان سلاح و چراغ قوه بود. ویژگی که در دووم ۳ خبری از آن نبود و حسابی داد گیمرها را در آورده بود. این بازی برای آنهایی که علاقمند به سری دووم بودند، اتفاق خوبی به حساب می آمد. هر چند زمان زیاد برای لودینگ بازی باعث شد تا نمرات چندان درخشانی را از منتقدان دریافت نکند.


2016 (Doom)

پلت فرم: کامپیوترهای شخصی، ایکس باکس وان، پلی استیشن 4

ناشر: BethEsda Softwareworks

پس از دو دهه انتظار سرانجام نسخه جدید دووم، بی هیچ پسوند یا پیشوندی روانه بازار شد تا دوباره شاهد عنوانی باشیم که روح دووم در آن جریان دارد. کلیت ماجرا تقریبا شبیه همان دووم است با این تفاوت که دووم گای دیگر یک فرمانده تبعید شده به مریخ نیست. در حقیقت می توان این بازی را شروعی نوین یا دنباله دو قسمت نخست دووم به حساب آورد.

مدیر UAC دانشمندی به نام «ساموئل هیدن» است که بدنی رباتیک دارد و مغزش تنها وجه انسانی اوست. او برای دریافت انرژی و منابع از مریخ پورتالی را به سوی جهنم باز می کند و علاوه بر منابع، موجودات جهنمی را نیز به UAC می آورد.

هیدن در همین سفرها با تابوتی روبرو می شود که از قضا به شخصت اصلی داستان مربوط است. اینجاست که می فهمیم شخصیت اصلی در حقیقت مبارزی باستانی است که پیش تر به نبرد جهنمیان رفته و تعداد فراوانی از آنها را از بین برده تا اینکه در نهایت، شیاطین او را در تابوتی حبس می کنند.

در این بازی با لقب جدید دووم گای یعنی «Doom Slave» آشنا می شویم که جهنمیان او را با این نام صدا می زنند. شخصیت اصلی عضو فرقه ای به نام «Night Sentinel» است که وظیفه دارند با جهنمیان مبارزه کنند. روزی یکی از اعضای این فرقه به دیگر برادرانش خیانت می کند تا شیاطین، فرزند مرده اش را بار دیگر به آغوشش برگردانند اما این کار در نهایت باعث ایجاد «Icon of Sin» (یأس نهایی قسمت دوم) می شود. جالب است بدانید که بازی هیچ میان پرده ای ندارد و تمام داستان از طریق فایل های دانلود شده ساموئل هیدن، هوش مصنوعی او «وگا» و یکی از شیاطین تعریف می شود.