تلگرام، بزرگ ترین ماشین تبلیغاتی داعش

وب سایت دیجیاتو - مریم موسوی: داعش در اپلیکیشنی که اخیرا به عنوان کانال ارتباطی اش انتخاب کرده مرتبا تغییر مکان می دهد و گویی قصد ندارد در یک جا ساکن شود.

در چهار شنبه گذشته، وقتی یکی از کانال های وابسته به این گروه از سوی اپلیکیشن تلگرام مسدود گردید، یکی دیگر در کوتاه ترین زمان ساخته شد.

کانال هایی که فعالیت شان هنوز به حال تعلیق در نیامده بود شروع به لینک دادن به دیگر کانال های وابسته به این گروه کردند که همچنان فعال بودند. به این ترتیب دنبال کنندگان کانال های مسدود شده، به سادگی می توانستند شبکه های جایگزین برای عضویت را پیدا کنند.

از طرفی، روز به روز بر میزان نگرانی مقامات کشورهای غربی و کارشناسان ضد تروریست در مورد ارتباطات رمزگذاری شده داعش از طریق اپلیکیشن هایی چون تلگرام اضافه می شود که اخیرا به ابزاری برای حمله به مقامات و به راه انداختن پروپاگاندا برای آن تبدیل شده است.

دیوید کندی مدیرعامل کمپانی TrustedSec که با واحد پیکار سایبری نیروی دریایی ایالات متحده آمریکا و آژانس امنیت ملی این کشور همکاری داشته در این باره می گوید: تروریست ها از ارتباطات رمزگذری شده و استانداردهایی برای این منظور بهره می گیرند که هنوز هک نشده اند.

به بیان این دیگر، این افراد مرتبا در شیوه های ارتباطی خود هوشمندتر می شوند.

John Brennan مدیر سازمان جاسوسی آمریکا در جریان نشستی که روز دوشنبه در مرکز مطالعات بین المللی و استراتژیک این کشور برگزار شد اظهار داشت که تروریست ها یادگرفته اند چطور فعالیت هایشان را از دید مقامات دولتی دور نگه دارند.

او در ادامه گفت: من تصور می کنم وقت آن رسیده که اروپا و همچنین آمریکا بررسی کنند و ببینند که آیا ضعف های عمدی یا غیر عمدی در توانایی سرویس های جاسوسی به وجود آمده که مانع از انجام وظیفه آنها، یعنی خدمات رسانی به مردم و حفاظت از آنها شده است؟

مقامات رسمی آمریکا حالا تلاش دارند در سایه حملات تروریستی پاریس که گروه تروریستی داعش مسئولیت شان را بر عهده گرفت، این کمبودها و نواقص را بیابند.

Adam Schiff از اعضای کمیته اطلاعات کنگره آمریکا در جریان مصاحبه اش با سایت بیزنس اینسایدر گفت: هنوز خیلی زود است که با قطعیت در این باره نظر دهیم اما روشن است که داعش قدم هایی را برای پنهان کردن نقشه خود از تیررس ما انجام داده و در این کار نیز کاملا موفق عمل کرده است.

وی در ادامه گفت: ما ممکن است به این نتیجه برسیم که استفاده از پلتفرم های رمزگذاری شده بخشی از امنیت عملیاتی آنها بوده اما تصور نمی کنم که این مساله به تنهایی توضیح مناسبی برای سهل انگاری در مورد یک حمله هماهنگ شده در مقیاس وسیع باشد.

مشخص نیست که تروریست های پاریس دقیقا چگونه با یکدیگر ارتباط برقرار کرده اند اما پر واضح است که ارسال پیام به شیوه رمزگذاری شده دشواری هایی را برای سازمان های جاسوسی که با تروریسم سرو کار دارند به وجود آورده است.

برخی کارشناسان در مورد نفوذناپذیری تلگرام ابراز تردید کرده اند اما در هر صورت، روشن است که کرک کردن این اپلیکیشن کار آسانی نیست. گفته می شود تروریست های داعش از ارتباطات رمزگذاری شده برای استخدام افراد، تبلیغات و ارسال پیام های خصوصی برای اعضایشان استفاده می کنند.

در گزارشی که ماه اکتبر برای مرکز مبارزه با تروریسم در وست پوینت تهیه شد، جی.ام برگر کارشناس این گروه تروریستی اینطور نوشت که: «گروه داعش برای استخدام افراد معمولا استفاده از اپلیکیشن های پیام رسانی را ترجیح می دهد که مکانیزم های قدرتمندی برای رمزگذاری دارند.»

در ادامه به محبوب ترین این اپلیکیشن ها اشاره شده که مواردی نظیر واتس اپ، Kik، Surespot و تلگرام در میان آنها مشاهده می شود.

جیمز کامی رئیس پلیس فدرال آمریکا معتقد است که تغییر رویه تروریست ها و گرایش آنها به استفاده از چنین اپلیکیشن هایی «ورود به تاریکی» است؛ یعنی نقطه ای که در آن پایش ادامه دار نهادهای قانونی با مشکل روبرو می شود.

البته لازم است یاداور شویم که ظاهرا داعش برای برقراری ارتباط با اعضا و هوادارانش صرفا از یک پلتفرم استفاده نمی کند اما به زعم کارشناسان اخیرا گرایشی پر رنگ به تلگرام داشته که این مساله مشکلاتی را برای آن به وجود آورده است.


منشاء روسی

تلگرام توسط نیکولای و پاول دارو ساخته شد؛ دو برادری که بزرگ ترین شبکه اجتماعی روسی به نام VKontakte را راه اندازی کردند. پاول می گوید: به این نتیجه رسیدم که ما در روسیه ابزار ایمنی برای برقراری ارتباط با هم نداریم تا بتوانم با برادرم ارتباط برقرار کنم و اینطور شد که تلگرام متولد شد.

در ماه می، پاول مدعی شد که اپلیکیشن پیام رسانش ماهانه 62 میلیون کاربر فعال دارد. او در جریان کنفرانسی که در ماه سپتامبر با میزبانی TechCrunch برگزار گردید اظهار داشت که تلگرام به صورت روزانه 12 میلیارد پیام را جابجا می کند.

این اعداد و ارقام بالا هستند اما دیگر اپلیکیشن های ارسال پیام نظیر واتس اپ (که در سال 2009 میلادی ارائه شد) ماهانه چند صد میلیون کاربر فعال دارند.

با این همه، تلگرام بدون در اختیار داشتن سرمایه گذاران خارجی، جذب تبلیغات و بازاریابی موفق شد میلیون ها نفر را به سمت خود جلب نماید. این اپ به صورت کاملا رایگان قابل دانلود است و برای استفاده از آن تنها به یک شماره موبایل و ثبت نام نیاز است.

دفتر اصلی این شرکت نیز در برلین قرار دارد و به عنوان یک کمپانی غیر انتفاعی به فعالیتش ادامه می دهد تا هیچگونه فشار حقوقی یا تجاری از سوی کرملین به آن وارد نشود.


کانال ها و چت های خصوصی

اما علت اینکه تلگرام به گزینه ای جذاب در نظر گروه های تروریستی بدل شده، تا حدود زیادی به قابلیت رمزگذاری آن و «کانال هایی» باز می گردد که به کاربران امکان می دهند پیام خود را به شمار نامحدودی از کاربران و مشترکانشان برسانند.

کاربران این اپ همچنین می توانند اطلاعات تماس خود را از طریق نام کاربری و لینک های مختلف به سادگی هر چه تمام تر با اشخاص مد نظرشان به اشتراک بگذارند. برای نمونه اگر دوست نداشته باشید شخصی شماره موبایل شما ببیند می توانید یک نام کاربری برای خود ایجاد کنید و لینکی را به این اپلیکیشن برای شخص مورد نظرتان بفرستید.

وقتی آن فرد روی لینک دریافتی اش کلیک نماید، اپ باز می شود و چت یا کانالی با همان لینک برایش ایجاد می شود.

همین نام های کاربری و لینک ها، اشتراک گذاری اطلاعات تماس اعضای گروه داعش را روی پلتفرم های بزرگ تری نظیر توئیتر آسان تر می کنند و نکته مهم اینکه دیگر امکان مشاهده شماره تماس های متصل به آن نام های کاربری نیز وجود ندارد.

حسن حسن از اعضای اتاق فکر Chatham House و از کارشناسان مسائل داعش و سوریه در مصاحبه اش با بیزنس اینسایدر گفت که انتخاب شماره موبایل ساختگی روی تلگرام به مراتب راحت از اپلیکیشن های دیگری نظیر واتس اپ است.

وی ادامه داد: اعضای داعش نمی خواهند شناسایی شوند و به همین خاطر از شماره های ساختگی استفاده می کنند. آنها از این اپلیکیشن ها برای انتقال پیام های خود و برقراری ارتباط ایمن با هوادارانشان بهره می گیرند بی آنکه هویت شان لو برود.

او در ادامه صحبت هایش گفت: اعضای این گروه تروریستی دوست ندارند که به لحاظ حقوقی به یک شماره تلفن و اکانت غیر قانونی در تلگرام ارتباط داده شوند.

حسن توصیح داد که به اعضای داعش گفته می شود از یک شبکه خصوصی مجازی قدرتمند استفاده نمایند که می تواند آدرس پروتکل اینترنتی آنها را مخدوش کرده و از داده هایشان حفاظت نماید. این شبکه ها همچنین قابلیت تایید دو مرحله ای را روی تلگرام فعال می کنند و سپس آن را به یک میل باکس ایمن و رمزگذاری شده پیوند می دهند.

گفتنی است که کانال های وابسته به داعش، پیشتر دستورالعمل هایی را در مورد نحوه فعال سازی تایید دو مرحله ای اکانت در این اپ برای هوادارانشان ارسال کرده اند.


تلگرام همچنین قابلیتی به نام secret chat یا گفتگوی محرمانه دارد که از رهگیری پیام های کاربرانش جلوگیری می کند و آنطور که در وبسایت این تلگرام آمده:

در چت های محرمانه تلگرام از رمزگذاری دو سویه استفاده می شود و در نتیجه هیچ ردی از این پیام ها در سرورهای ما باقی نمی ماند. این اپ همچنین امکانی برای نابود کردن خودکار پیام ها دارد که اجازه فوروارد کردن آنها را نمی دهد.

چت های محرمانه تنها یک چیز ندارند و آن حافظه های کلاود است و به همین خاطر پیام های شما صرفا از طریق دستگاه اولیه قابل دسترسی هستند.

کندی در ادامه به توضیح این شیوه رمزگذاری ارتباطی پرداخت: ارتباطات واقعی درون سرورها جریان پیدا نمی کنند و مستقیما به دست افراد می رسند، بنابراین هیچ «واسطه ای» برای رهگیری آن ارتباطات وجود نخواهد داشت.

قابلیت نابودسازی خودکار پیام ها در تلگرام نیز به کاربران امکان می دهد که یک محدوده زمانی را برای از بین رفتن پیام های خود تعریف نمایند؛ به این ترتیب بعد از گذشت مدتی معین از زمانی که گیرنده پیام را مشاهده کرد، پیغام ها به صورت خودکار نابود می شوند.

کاربران نیز می توانند بازه زمانی دلخواهشان برای نابود شدن پیام ها را از یک ثانیه تا یک هفته بعد از باز شدن پیغام انتخاب نمایند.

کندی می گوید، این شیوه رمزگذاری هم سطح با استانداردهای نظامی است. بخش اعظمی از پیام ها روی سیستم افراد ذخیره می شوند و در نتجه امکان آنکه در میانه یک ارتباط دو سویه قرار گرفت و اطلاعاتی را از آنها به دست آورد تقریبا غیر ممکن خواهد بود. برای درک بهتر می توانید آن را نوعی تونل رمزگذاری شده در نظر بگیرید.

در ابتدای امر، مقامات و مدیران تلگرام با تعلیق حساب کاربری افرادی که در ظاهر با گروهک های تروریستی در ارتباط بودند مخالفت کرد.

همین مساله در کنار سهولت و راحتی کار با این پلتفرم برای خرابکارهایی که تمایل داشتند پیام های خود را به ساده ترین شیوه ممکن در اختیار گروه وسیعی از مخاطبان قرار دهند و نگران شناسایی شدن توسط سازمان های جاسوسی نباشند، باعث شد که اعضای داعش به استفاده از تلگرام تمایل پیدا کنند.


در جریان کنفرانس Disrupt که با حمایت سایت TechCrunch در ماه سپتامبر برگزار گردید، از پاول در مورد استفاده اعضای داعش از اپلیکیشنش سوال شد و او نیز در جواب اعلام داشت که حفظ حریم خصوصی برایش بیشترین اهمیت را دارد.

پاول گفت: در نهایت حریم خصوصی نسبت به ترس ما از رویدادها و اتفاقات بدی چون تروریسم از اهمیت بیشتری برخوردار است. بله اگر نگاهی به داعش بیاندازید متوجه جنگی می شوید که در خاور میانه جریان دارد.

اعضای این گروه در نهایت راهی را برای ارتباط با یکدیگر پیدا می کنند و اگر هر کدام از روش ها به نظرشان ایمن نیاید تلاش می کنند تا راهکار دیگری پیدا کنند. ما نباید در این باره خود را مقصر بدانیم چراکه باز هم کار درست را انجام می دهیم و از حریم خصوصی کاربرانمان حفاظت می کنیم.

اظهارات پاول در واقع نشان دهنده کشمکش هایی است که برای متوقف کردن تروریسم در عصر اینترنتی به وجود آمده. دادن دسترسی به دولت ها برای رهگیری ارتباطات تروریست ها آن هم بدون اینکه حریم خصوصی دیگران به خطر بیافتد، دشوار است.

کندی نیز در این باره گفت: متاسفانه امروزه نمی شود هر دوی اینها را با هم داشت: دولتی که می تواند ارتباطات افراد را شنود کند و حریم خصوصی برای رمزگذاری شخصی.

حقیقت این است که تروریست ها خوب از اصول ارتباطات آگاهند، آنها تکنولوژی را هم می شناسند و بر آن واقفند … در واقع ما با نسل جدیدی از تروریست ها روبرو هستیم.

البته از زمان مطرح شدن این اظهارات پاول در جریان کنفرانس TechCrunch ظاهرا تلگرام موضع خود را تغییر داده است. در چهارشنبه هفته گذشته این شرکت ده ها کانال وابسته به تلگرام را که تصور می شد به داعش وابسته باشند به حال تعلیق درآورد و اعلام نمود که کانال های متعلق به تروریست ها را مسدود می کند.


کانال های تبلیغاتی داعش


کاربران داعش در تلگرام بسیار فعال هستند و روزانه صدها آپدیت را برای یکدیگر ارسال می کنند که مواردی نظیر ویدئو، صدا، عکس و متن را در بر می گیرند.

مشترکان کانال های داعش نمی توانند مطلبی را منتشر کنند اما در صورتی که عضو آنها شوند می توانند به سرعت و با سهولت به تمامی خبرها و مطالب منتشر شده از سوی این گروه تروریستی دسترسی داشته باشند.

ریچل برایسون یکی از محققین بنیاد Quilliam که تحقیقاتی را روی پروپاگاندای داعش انجام می دهد در مصاحبه با بیزنس اینسایدر گفت: پس از حوادث پاریس، پیام های تبلیغاتی داعش روی تلگرام و توئیتر منتشر گردید.

آنها یک اکانت توئیتر خواهند داشت و در آن بیانیه می دهند که هوادارانشان آنها را در تلگرام دنبال نمایند و اینگونه است که اعضای کانال هایشان در این اپ پیام رسان زیاد می شود.

در پی حملات تروریستی در پاریس، رسانه هایی روی تلگرام منتشر و سپس از طریق توئیتر و دیگر پلتفرم های آنلاین به سمع و نطر مخاطبان داعش رسید.

به گفته چارلی وینتر از محققان تروریسم و کارشناس پروپاگاندای داعش، رتبه نخست را در انتشار این خبرها، اکانت های تلگرام گروه تروریسیتی یاد شده داشته اند هرچند که توئیتر هم یکی از پلتفرم هایی است که توده عظیمی از کاربران را برای خود دارد.

این پروپاگاندا می تواند شکلی ساده و همراه با خشونت داشته باشند و برای نمونه تصاویری از غروب آفتاب و فروشگاه های مختلف با عکس هایی از بریدن سر و حملات هوایی ادغام می شوند.

اعضای گروه داعش قطعا با توسل به خشونت افراد را به استخدام خود در می آورند با این همه، این گروه، خلافت خود را تحت عنوان نوعی مدینه فاضله نشان میدهند تا از این طریق افراد را به سمت خود جلب نمایند و در تبلیغاتشان تاکید می کنند که خدمات دولتی، غذا و دیگر اقلام مورد نیاز اعضایش به وفور در قلمرو آن که عراق و سوریه را در بر می گیرد یافت می شوند.

این شیوه بازاریابی بیشتر مورد توجه افرادی قرار می گیرد که در مناطق جنگی زندگی می کنند و دسترسی منظمی به پیش نیازها و اقلام ضروری زندگی خود ندارند. وینتر می گوید در تبلیغات داعش، تمرکز روی زندگی مدنی از هر چیز دیگری بیشتر است و این در واقع توجیه کننده هستی داعش و علت بودنش است.


نگاهی به طیف وسیع عکس های منتشر شده توسط داعش




کانال های تبلیغاتی داعش نقش نوعی ابزار برای برندینگ آن را دارند و این گروه از طریق کانال هایش همچنین پیام هایی را به هوادارانش دیکته می کند تا هرطور که شده، حکومت خود را به سان یک موجودیت تمام عیار به تصویر بکشد که پیشرفته ترین ارتش را در اختیار دارد.

اخیرا کانال های تبلیغاتی این گروه در تلگرام عکس هایی را منتشر کدند که شبه نظامیان داعش را در حال فراگیری فنون رزمی و مشارکتشان در تمرینان نظامی متعدد نشان می داد.

عکس ها و بیانیه هایی که در کانال های رسمی این گروه تروریستی منتشر می شوند از فروشگاه هایی به دست می آیند که در سرتاسر قلمرو آن وجود دارند و اقلام اصطلاحا فرهنگی آن را به فروش می رسانند.

در واقع، داعش تلاش زیادی انجام داده تا استراتژی رسانه ای محکمی را برای خود تدوین نماید و این استراتژی برای یک گروه تروریستی بیش از اندازه پیشرفته است. آنها مرتبا ویدئوهایی با کیفیت و مجلاتی به زبان انگلیسی منتشر می کنند و در آنها به ترویج افکار و عقایدشان می پردازند.

حضور داعش در شبکه های اجتماعی را هم که با هدف تلقین، استخدام افراد و انتشار پیام های تبلیغاتی اش انجام می شود نباید نادیده گرفت.


این گروه همانطور که در ابتدای مطلب گفته شد، استراتژی تغییر مستمر کانال های ارتباطی اش را در پیش گرفته. حالا اما بسیاری از کانال های آن مسدود شده اند اما همچنان کانال های جدیدتری از تلگرام سر بر می آورند که به این گروه مربوط می شوند.

جالب است بدانید سیستم آنها برای جذب دنبال کننده در تلگرام نیز مشابه همان روشی است که در توئیتر به کار می بندند.

اکانتی بسته می شود و به سرعت اکانت دیگری جای آن را می گیرد. زمانی که یکی از اکانت های توئیتری وابسته به این گروه تعلیق می شود، کاربر آن حساب دیگری را ایجاد می کند و در قسمت توضیحاتش هم به مخاطبان خود یادآوری می کند تا به حال چند بار اکانتش مسدود شده و سپس یک اکانت اضطراری دیگر را ذکر می کند تا در صورت به تعلیق در آمدن، کاربران را به سمت آن هدایت کند و در عین حال از هواداران داعش می خواهد که او را در توئیتر دنبال نمایند.

از طرفی، برخی از کانال های جدید تلگرام که در هفته گذشته ایجاد شدند دست به انتشار محتوایی می زنند که ظاهرا پروپاگاندای جدید داعش در واکنش به تعطیلی کانال های رسمی آنها در این اپلیکیشن است (همه آنها نام Nashir را دارند).

اما داعش نیز در واکنش به تعطیلی کانال هایش ساکت ننشست و به تلگرام اعلان جنگ داد. آن دسته از کانال های وابسته به این گروه که هنوز مسدود نشده اند، اخیرا پیامی با این مضمون را منتشر کرده اند:

آنها جنگ خود علیه داعش را آغاز کرده اند

خیلی مراقب باشید چون از حالا به بعد، هیچ چیز برای ما امن نیست

آنها می توانند اطلاعات ما را به دیگران بدهند

پس بهتر است که همچنان از شبکه های خصوصی مجازی استفاده نمایید و مراقبت باشید انشاالله که خداوند نگهدارتان باشد.