یک بازی محبوب و بی ادعا!

مجله همشهری جوان - علیرضا شاه محمدی: مین روب برای خیلی ها همیشه بیش از یک بازی بوده است. گرفتاران به مین روب اگرچه ممکن است در تعداد زیاد نباشند اما با تجربه ای از بازی زیسته اند که شاید آنها را به راحتی رها نکند؛ تجربه ای که سال ها با آنها مانده است. ظاهر بی روح و یخ زده مین روب، خصوصا در نسخه های قبل از ویندوز ویستا، اگرچه در نگاه اول خواشیند نبود اما کافی بود اولین خانه را کلیک کنی تا در بازی غرق شوی و ساعت ها را فراموش کنی. حتی برای کسانی که بازی های کامپیوتری برایشان جذابیت ندارند یا اگر داشته باشند، خیلی زود تکراری می شوند، مین روب جایگاهی کاملا ویژه دارد.

در زمان های بی حوصلگی، مین روب به یاری کاربرانش شتافه و آنها را به هیجان آورده و وقت های پریشانی کمک کرده است که شیفتگانش، حداقل اندکی، لحظات بهتری را تجربه کنند.

جدا از همه اینها، شیرینی تق تق مداوم و بی وقفه موس که پیوسته روی خانه های خاکستری مین روب حرکت می کند و پرچم می زند و بمب ها را خنثی می کند، لذتی جداگانه است.

مین روب برای نخستین بار در اوایل دهه 1990 ظهور کرد؛ زمانی که تنها جزیی از بسته سرگرمی ویندوز بود، بعدتر و از نسخه ویندوز 3.1 بود که به عنوان عضوی ثابت از نرم افزارهای ویندوز در اختیار کاربران قرار گرفت و البته در آن زمان که هنوز اینترنت در دسترس نبود، چه چیزی می توانست بهتر از مین روب وقت را بکشد یا دور از چشم رییس، کارمندان را به خود مشغول کند؟


البته مایکروسافت، مین روب را صرفا به عنوان یک بازی وقت تلف کن طراحی نکرده بود. مین روب می خواست به نوعی به کاربران یاد بدهد چطور با موس کار کنند و در واقع تسلط آنها را در کار با موس بالا ببرد. ممکن است امروزه چنین حرف هایی خنده دار به نظر بیاید ولی این همان واقعیت است. مین روب در خود شرکت مایکروسافت و توسط کارت جانسون و رابرت دانر نوشته شد، این بازی هیچ گاه بعد از آن و در خلال این سال ها به طور اساسی تغییر نکرد.

اگر تا به حال مین روب بازی نکرده اید که البته بعید است، باید گفت شیوه این بازی این است که شما با یک محیط ساده پر از خانه های کوچک طرف هستید که هر کدام از آنها قابلیت کلیک شدن دارند. در زیر هر کدام از این خانه ها یا یک مین است که در صورت کلیک کردن منفجر خواهد شد و شما خواهید «مُرد» یا یک عدد که به شما می گوید چند مین چسبیده به این خانه وجود دارد. برای اینکه برنده شوید باید تمامی خانه های بدون مین را بدون اینکه انفجاری رخ دهد، کلیک کنید.

در نسخه ویندوز ۲۰۰۰ و نسخه های بعدی، درجه سختی مین روب افزایش پیدا کرد، بدون آنکه تغییری در ظاهر یا شیوه بازی اتفاق بیفتد. مایکروسافت برای نسخه ویستا زبان برنامه نویسی بازی را تغییر داد و با استفاده از زبان Oberon بازی را از نو نوشت.

مین روب از کجا پیدا شد؟

تاریخ اخلاف و اجداد مین روب پیش از رونمایی در مایکروسافت، چندان روشن و واضح نیست. به نظر می رسد بازی Rlogic اولین بازی باشد که مفهومی شبیه به مین روب فعلی داشته است. این بازی در سال ۱۹۸۵ برای اولین بار ارائه شد و پس از مدتی کوتاه محبوبیتی قابل توجه در میان برنامه نویسان پیدا کرد.

در Rlogic این امکان وجود داشت که کاربر تعداد مین ها را مشخص کند. کلیدهای جهت کیبورد، تنها چیزی بود که شما برای انجام این بازی به آن نیاز داشتید. بعد از هر حرکت، اطلاعات مربوط به مین های مجاور به کاربر نشان داده می شد. توقف روی یک مین باعث می شد مین منفجر شود و بازی به پایان برسد.

دو سال بعد، تام اندرسون نسخه ای ارتقا یافته از این بازی با نام Xmines منتشر کرد. در Xmines بود که برای اولین بار در چنین بازی از موس استفاده شد. اعداد کنار خانه ها که بعدتر در مین روب نیز وجود داشت، برای اولین بار در این بازی دیده شد. تا سال ۱۹۹۵ چهار بازی دیگر مشابه با Rlogic نوشته شدند که البته هیچ کدام از آنها هیچ ویژگی تازه ای نسبت به مین روبی که برای مایکروسافت نوشته شد، نداشتند.


مین روب مایکروسافت

اولین گام ها برای ارائه مین روب به شکلی که همه ما می شناسیم در سال ۱۹۹۰ برداشته شد. کارت جانسون یکی از پدیدآورندگان مین روب، یک برنامه نویس خودآموخته است که در اوایل دهه ۹۰ میلادی به مایکروسافت رفته است، «بیشتر به این دلیل که هوای آنجا بهتر بود.» کار کردن در هوای بسیار سرد ایالت مینه سوتا برای او آزاردهنده بود و همین باعث شده او به سیاتل و مایکروسافت برود.

وظیفه اصلی جانسون عیب یابی OS۲ بوده است اما او در زمان های آزاد، علایق خودش را پی می گرفته؛ «مین روب دومین برنامه ای بود که نوشتم» اما از کجا؟ آیا جانسون ایده اولیه مین روب را متعلق به خودش می داند؟ نه. اما درست یادش نمی آید اسم بازی که ایده مین روب را از آن گرفته، چه بوده است. «من یک بازی مکینتاش داشتم که تصاویر سیاه و سفیدی توی خانه هایش نمایش داده می شد. فکر می کنم به زبان بیسیک نوشته شده بود و در دستگاه مکی که داشتم به شدت کُند اجرا می شد. من هنوز هم آن دستگاه را دارم. البته سال هاست روشن نشده است.»

کمی بعد رابرت دانیر به کمک جانسون می آید و بازی او را برای ارائه در ویندوز آماده می کند. در اکتبر ۱۹۹۰ مایکروسافت یک مجموعه بازی وارد بازار کرد که برای اولین بار تا آن زمان نه براساس داس که برای ویندوز نوشته شده بود. مین روب یکی از بازی هایی بود که در این مجموعه عرضه شد تا ۱۹۹۲ چهار نسخه از این مجموعه بازی ها توسط مایکروسافت ارائه شد. تا اینکه مایکروسافت تصمیم گرفت مین روب را به عنوان یکی از نرم افزارهای پیش فرض در ویندوز ۳.۱ خود قرار دهد و از اینجا بود که شهرت و محبوبیت مین روب ابعاد بسیار گسترده تر به خود گرفت.

طی نسخه های بعدی تا سال ۲۰۱۲ که ویندوز ۸ معرفی شد، مین روب همواره یکی از نرم افزارهای پیش فرض در تمامی نسخه های ویندوز بوده است. با اینحال و با گذشت سال های بسیار، هیچ گاه تغییری واقعا اساسی در مین روب صورت نگرفت.

در ویندوز ۹۵ گرافیک بازی کمی تغییر کرد و در ویندوز ۲۰۰۰ صدا به بازی اضافه شد؛ ویژگی که به نظر می رسد هیچ یک از کاربران و دوستداران مین روب از آن راضی نبودند و در همان ابتدا آن را از اساس قطع می کردند.

مایکروسافت در نسخه ویستای ویندوز این انتخاب را برای کاربران در نظر گرفت که بازی محبوب شان را با همان شکل و شمایل قدیمی دنبال کنند یا از نسخه ای استفاده کنند که رنگ آمیزی آن به جای آبی، سبز بود و به جای مین ها، گل در پشت خانه ها پنهان شده بود.

اضافه کردن گرافیک جدید و قابل انتخاب به بازی، در واقع واکنشی بود که مایکروسافت به تلاش های گروهی ایتالیایی نشان داد. «کمپین بین المللی تحریم مین روب» نام گروهی بود که معتقد بودند که «بازی مین روب ویندوز بی احترامی به کسانی است که قربانی مین ها شده اند و همینطور کسانی که از خودگذشتگی کرده، زندگی شان را در معرض خطر قرار داده اندو زمین را از وجود این سلاح ها پاک کرده اند». آنها می خواستند «مایکروسافت ناز اشتباهی که در حال انجام آن است، آگاه باشد و در نسخه های بعدی ویندوز به جای مین روب از بازی استفاده که که به انسان ها و محیط زیست احترام بیشتری بگذارد.»

مایکروسافت تسلی شد و گل های بابونه اولین بار در ویستا جای مین ها را گرفتند. مایکروسافت این تغییر رویه را در ویندوز ۷ نیز دنبال کرد و این حق را به کاربران داد که اگر فکر می کنند بازی با اعداد و مین ها بی احترامی به قربانیان مین گذاری است، از نسخه ای استفاده کنند که در آنها گل های بابونه می درخشند و هنگام باختن در بازی، موسیقی آرام بخشی به جای صدای انفجار پخش می شود.

با این همه، ویندوز ۸ دیگر مین روب را به عنوان یک نرم افزار پیش فرض در خود نمی دید. اگرچه مایکروسافت، مین روب را به عنوان یک اپلیکیشن رایگان در آپ استور خود قرار داده است و کاربران می توانند در صورت تمایل از آن استفاده کنند اما به هر حال مین روب بعد از ۲۰ سال از مجموعه نرم افزارهای پیش فرض ویندوز جدا شد.


رنکینگ ها

اما کری خوانی های جهانی کاربران مین روب از کی و از کجا شکل گرفت؟ در بازی که بیل گیتس از پدیدآورندگانش می خواهد شخصا بروند و رکورد او را تایید کنند، طبیعتا باید منتظر یک رقابت جهانی و همه گیر باشیم.

اولین رنکینگ شناخته شده در بازی مین روب در سال ۱۹۹۶ پدید آمد. وب سایت Expert world record اگرچه مدت کوتاهی فعالیت داشت اما تا سال ۲۰۰۰ معتبرترین مرجع برای رکوردهایی بود که در مرحله اکسپرت ثبت شده بودند. در سال ۲۰۰۰ دمین مور کانادایی وب سایت «The Authoritative Minesweeper» را راه اندازی کرد؛ وب سایتی که رکوردها را در هر سه حالت استاندارد بازی از سراسر جهان به ثبت می رساند.

این وب سایت بعدها به عنوان معتبرترین رنکینگ بازی مین روب و همچنین به مثابه پایگاه اصلی طرفداران مین روب شناخته شد. دمین مور درباره وب سایت و فعالیت های ۱۵ ساله اش می گوید: «وقتی برای اولین بار و در سال ۱۹۹۹ شروع کردم به مین روب بازی کردن، هنوز همه چیز آماتور بود و کسی نمی دانست می شود چه زمان هایی در این بازی ثبت کرد. هیچ رنکینگ مشخص، هیچ گونه آمار و تورنمنت یا فیلمی مرتبط با این بازی وجود نداشت. تا همین چند سال پیش، بهترین ها متعلق به آمریکایی ها و اروپایی ها بود تا اینکه سر و کله چینی ها پیدا شد و حالا آنها از بهترین بازیکنان هستند.»

دمین معتقد است عمده کسانی که در سطح حرفه ای مین روب بازی می کنند و رکوردهای خارق العاده از خود به جای می گذارند، کسانی هستند که مدرک دانشگاهی مرتبط با ریاضی دارند و عمدتا هم مرد (نزدیک به ۸۷ درصد) و در بازه سنی ۱۷ تا ۲۵ سال هستند. معمولا کسانی که بهترین زمان ها را در این بازی ثبت کرده اند، علایق مشترکی با هم دارند که مکعب روبیک در میان این علایق جایگاه ویژه ای دارد.

تنها کسانی می توانند در وب سایت دمین مو در زمره ثبت کنندگان رکورد قرار بگیرند که مجموع امتیازهای آنان از سه مرحله مین روب زیر ۱۰۰ باشد. طی این مدت البته نسخه های دیگری نیز از مین روب، خارج از مایکروسافت ساخته شد و به دلایلی برخی ترجیح می دهند با نسخه های غیرمایکروسافتی مین روب بازی کنند اما در وب سایت The Authoritative Minesweeper تنها چهار نسخه از این بازی ها معتبر شناخته شده اند.

در حال حاضر بهترین رکورد در مرحله اکسپرت متعلق به کمیل مورانسکی از لهستان با زمان ۱۳.۳۱ ثانیه است که در سال ۲۰۱۰ ثبت شده. بهترین رکوردی که از ایران در این وب سایت و در این مرحله از بازی ثبت شده، زمان ۶۳ ثانیه است. جدا از اینها، هر ساله تورنمنت هایی در گوشه کنار جهان برگزار می شود و رقابت کنندگان در شرایطی کاملا مساوی و زیر نگاه داوران به خنثی کردن مین ها مشغول می شوند.

مین روب با چهره ها

جی. کی رولینگ


خالق هری پاتر از طرفداران پروپا قرص مین روب است. در اواسط ماه می سال ۲۰۰۴، رولینگ در وب سایتش نوشت: «در سال های گذشته وقتی می خواستم دست از نوشتن بکشم و کمی به خودم استراحت بدهم، عادت داشتم سیگار بکشم. در سال ۲۰۰۰ سیگار را ترک کردم و حالا به جای آن مرتب آدامس می جوم. با این همه، جویدن سیگار راه خوبی برای استراحت دادن به ذهن نیست، از این روست کحه دوست دارم سختی و پیچیدگی طرحی را که در حال نوشتن آن هستم، با مین روب بازی کردن، فراموش کنم. از زمانی که سیگار را ترک کرده ام باید بگویم حتی در بازی بهتر نیز شده ام و بهترین زمانم در مرحله اکسپرت ۱۰۱ ثانیه است.»

او چند ماه بعد دوباره در وب سایتش نوشت: «گفتم شاید دوست داشته باشید بدانید بهترین زمانم در مین روب مرحله اکسپرت حالا ۹۹ ثالنیه است. این را گفتم تا نشان دهم چقدر از زمانی که پشت این کامپیوتر هستم را به نوشتن «شاهزاده دورگه» مشغولم. برای آنها که ممکن است بگویند اگر کمتر مین روب بازی کنم ممکن است زودتر کتاب را تمام کنم، باید بگویم این چیزها در گوش من فرو نمی رود. یا مین روب یا سیگار، نمی توانم در حالی که هر دوی اینها را کنار گذاشته ام، بنویسم.»

بیل گیتس


رابرت دانر یکی از پدید آورندگان مین روب می گوید بیل گیتس نیز مین روب بازی می کرده است. در سال ۱۹۹۰ بیل گیتس رکورد چهار ثانیه را در مرحله آسان مین روب ثبت می کند. رابرت دانیر می گوید: «بیل به من و مدیر پروژه برنامه ایمیل زد و از ما خواست برویم و رکورد او را شخصا تایید کنیم. او گفت پشت دستگاه مایک هالمن نشسته است. من خیلی سرم شلوغ بود و نتوانستم بروم اما مدیر پروژه رفت و رکورد او را شخصا دید.»

در آن زمان میاک هالمن، رییس مایکروسافت بود. مین روب به طور رسمی در اکتبر ۱۹۹۰ رونمایی شد اما نسخه بتای آن از چند ماه پیش از آن در دسترس کارمندان مایکروسافت قرار داشت.

گویا بیل گیتس از جمله کسانی بود که بدون چشمداشت شیوه های بازی اش را به دیگران نیز آموزش می داده است. وس چری، طراح بازی Soliataire ویندوز در اعترافی که به نظر خیلی خوشایندش نیست، می گوید مین روب بازی می کرده است و می گوید استراتژی بازی را از بیل گیتس یاد گرفته است.