مشروح گفت وگوی فیگارو و کانال پلاس با لیلا حاتمی

جدایی نادر از سیمین» جدیدترین ساخته اصغر فرهادی از روز ۸ ژوئن (۱۸ خرداد) در سینماهای فرانسه روی پرده رفته است. این فیلم در اولین روز نمایشش در شهر پاریس با استقبال خوب مخاطبان مواجه شد و منتقدان از آن به عنوان فیلمی فوق العاده و جنجال برانگیز یاد کردند.

لیلا حاتمی بازیگر نقش نخست «جدایی نادر از سیمین» این روزها در فرانسه به سر می برد. گفت وگوهایی با او انجام شده است. متن زیر بخشی از مصاحبه های مجله «فیگارو»، سایت «سوئیت 1010» و برنامه معروف «لوگران ژورنال» (در کانال پلاس فرانسه) با حاتمی است:

ـ مسیر حرفه ای شما چگونه گذشته است؟

من عادت دارم بگویم در کنار مادرم که بازیگری مشهور بود، بازیگری را شروع کردم. پدرم کارگردان بود و در کودکی سر صحنه فیلم های او می رفتم. مادرم بعداز ازدواج، جز با پدرم با فیلمساز دیگری کار نکرد. من به آوازه و اعتبار پدرم تکیه کردم؛ اما نمی خواستم از حمایتش سوءاستفاده کنم و دیگر نمی توانستم هر نقشی را بازی کنم.

ـ شما در ایران زبان فرانسه یاد گرفتید؟!

بله؛ قبل از انقلاب در ایران مدارس فرانسوی وجود داشت. پس از آن این زبان را به طور خصوصی فراگرفتم. بعد از دیپلم عازم لوزان (سوئیس) و وارد دانشکده پلی تکنیک شدم؛ اما دانشگاه را به پایان نرساندم و به کار دیگری مشغول شدم.

ـ شخصیت سیمین در «جدایی نادر از سیمین» را چطور تعریف می کنید؟

سیمین زنی است ایرانی و از طبقه متوسط که می خواهد همسرش نادر را به خاطر ادامه زندگی در خارج از کشور ترک کند. او قبل از ترک خانه اش، زنی پرستار و باردار به نام راضیه را استخدام می کند و مراقبت از پدرِ مبتلا به آلزایمرِ نادر را برعهده او می گذارد. راضیه زنی بسیار مذهبی و متعلق به قشر عام است. چندی بعد نادر با راضیه با خشونت برخورد می کند و پرستار جنین اش را از دست می دهد. فیلم مسأله گناه و تقصیر شوهر (و اینکه آیا از بارداری آن زن مطلع بوده یا خیر)، موضوع دروغ و همچنین رویارویی بین طبقات اجتماعی را مطرح می کند و شرایط دشوار انسان را به ذهن می آورد: بله؛ ما همه مرتکب خطا می شویم.

ـ می توانید درباره تضادهایی که بین اقشار مختلف جامعه ایران وجود دارد، توضیح بدهید؟

بله؛ همیشه بین طبقه متوسط و طبقه ضعیف تر که باید برای طبقه اول کار کند، درگیری و کشمکش وجود داشته. با اینکه بین این دو قشر تفاوت هایی بزرگ وجود ندارد، اما همیشه این جنگ برقرار بوده... فکر می کنم اولین بار است که در فیلمی به این شکل به آن پرداخته شده.

ـ فیلم فرهادی جدایی یک زوج، جایگاه زنان در ایران، و جدال بین طبقات را توأمان بررسی می کند. شما چطور به این موقعیتهای گوناگون نزدیک شدید؟

سناریو بسیار خوب نوشته شده بود و به همین دلیل در ایفای نقش مشکلی نداشتم؛ اما با این وجود چند سوال برایم مطرح شد که آنها را از فرهادی پرسیدم که او چطور همزمان به این همه موضوع می پردازد. وقتی چند موضوع در هم می آمیزند، کار حساس و خطرناک می شود. فیلم مسائل دادگاه، حق و عدالت و... را با هم مطرح می کرد. نگران بودم مسیر اصلی قصه در بین این همه موضوع متفاوت گم شود. اما وقتی کار را بعد از تدوین دیدم، نتیجه اش بی عیب و نقص و عالی بود!

این برای یک بازیگر مشکل نیست. هر قدر نقشت خوب نوشته شده باشد، بیشتر از بازی ات راضی هستی و فشار باقی مسائل پیرامون فیلم را احساس نخواهی کرد. چون فقط مسئول نقشت هستی.

ـ کارگردان گفته است که برای تمرین اهمیت بسیاری قائل می شود. پس با این وجود شما برای
فی البداهه بازی کردن فرصت کمی داشته اید.

بله؛ دقیقاً. تمرین ها برای همین بود. ما بسیاری از صحنه ها را تمرین می کردیم و مدت زمان قابل توجهی را به
اتود زدن می پرداختیم. این به ما اجازه می داد که چیزهایی را که از پیش در سناریو در نظر گرفته نشده بود، به آن اضافه کنیم. ما می توانستیم روی بسیاری از نکات فکر کنیم؛ اما در عین حال کارگردان در مورد ژست ها و حرکات بسیار دقیق بود. او حین تمرینات از ما فیلمبرداری می کرد؛ ویدئوها را نگاه می کرد؛ و فردای آن روز، حتی کوچک ترین جزئیات را تصحیح می کرد: حالت دست ها، مسیر نگاه ها و غیره، هیچ چیز از زیر نگاه های او درنمی رفت!

ـ پرسوناژ شما در ابتدای فیلم کمی در حاشیه است؛ و به تدریج جا می افتد.

من می دانستم که کارگردان بسیار به این موضوع توجه کرده؛ پس آرامش داشتم. این شخصیت در سناریو تکمیل شده بود؛ بنابراین همه کاری که باید انجام می دادم، این بود که از متن پیروی کنم.

ـ کارگردان برای نقش سیمین بی درنگ به شما فکر کرده بود؟ یا اینکه برای بازی در دو پرسوناژ تست دادید؟

در واقع وقتی فرهادی با من تماس گرفت، درباره هر دو نقش صحبت کرد. اما هنوز نمی دانست که کدام را برایم در نظر بگیرد. از آنجا که این دومین بار بود که فرهادی بعد از «درباره الی...» به من پیشنهاد می داد (که نتواسته بودم در آن حضور داشته باشم)، می خواستم برای از یاد بردن آن تجربه که از دست داده بودم، با او همکاری کنم؛ فارغ از اینکه نقش چه باشد. می دانستم که می توانم به او اعتماد کنم! برایم جالب بود که برای اولین بار نقش یک زن قاطع و مصمم را ایفا کنم. چون معمولاً نقش شخصیت های بسیار ساده، معصوم و آسیب پذیر را بازی می کنم. فرهادی باهوش بالایی که دارد، ترجیح داد ایفای این کاراکتر قوی را به من بسپارد. اولین بار بود که نقش یک زن سرد و بی تفاوت را بازی می کردم؛ نقشی که خیلی از مردم فاصله داشت.

ـ «جدایی نادر از سیمین» در ایران چقدر موفق بوده؟

بله، البته؛ این فیلم در ایران موفقیت های بسیاری کسب کرد.

ـ آیا «جدایی نادر از سیمین» توانسته است شهروندان ایرانی را به طرح پرسش ها و بحث درباره توانایی هایشان تحریک کند؟

بله، به هر حال این فیلمی است که تماشاگر را به فکر کردن وامی دارد و مسائلی را به طور عمیق بررسی
می کند.

ـ در ایران سینماگرانی هستند که موفقیت های فوق العاده ای به دست آورده اند؛ مثل کیارستمی. به نظرتان چگونه می شود در کشوری مانند ایران چنین استعدادهایی بدرخشند؟

ایران کشوری است که به غنای ادبی و شعری مشهور است. قرن هاست که ایرانیان به ادبیات و شعرشان ـ که بسیار استعاری است ـ افتخار می کنند. سینما همه این عناصر را در خود دارد. فکر می کنم سینماگران به خوبی توانسته اند این راهکار را برای بیان حرف هایشان به کار ببرند.

منبع: روزنامه تماشا

باز نشر: مجله اینترنتی Bartarinha.ir