با چه ترجمه ای قرآن را بخوانیم

همشهری جوان: می گویند اولین ترجمه قرآن به زبان فارسی را سلمان برای هموطنانش انجام داده و سوره حمد را که خواندنش در نماز واجب است به فارسی برگرداند و «بسم الله الرحمن الرحیم» را ترجمه کرد «به نام خداوند بخشاینده». همین ترجمه که ظاهرا در زمان خود پیامبر انجام شد و هم ترجمه سوره مریم برای نجاشی، پادشاه حبشه توسط مسلمانان مهاجر به حبشه، بعدها و در قرن چهارم هم پادشاهان سامانی از علمای ماوراءالنهر مجوزی خواستند تا تمام قرآن به فارسی ترجمه شود. از زمان ترجمه تفسیر طبری که ضمنش یک دوره قرآن به طور کامل به فارسی ترجمه شده بود، تا به حال ترجمه های زیاد و متنوعی از قرآن انجام شده.

این ترجمه ها انواع مختلفی دارد، از ترجمه لغت به لغت و جمله به جمله، تا ترجمه های تفسیری. هر کدام هم برای ترجمه خودشان دلایل و نظرات قرص و محکمی دارند. آنها که ترجمه لغت به لغت کرده اند، می گویند مترجم حق دست بردن در کلام وحی را ندارد.

از آن طرف، صاحبان ترجمه های تفسیری می گویند مترجم باید به شکلی ترجمه کند که خواننده را به محتوای اصلی آیه راهنمایی بکند، نه اینکه دوباره نیاز به یک ترجمه و توضیح جدید برای ترجمه قرآن پیدا بشود. طبیعتا این بحث های جدی به موضوع سبک زندگی ما ربطی ندارد. موضوع را فقط برای این طرح کردیم که بگوییم انواع ترجمه ها کدام هستند.


از نوع ترجمه های ساده و لغت به لغت، ترجمه های استاد آیتی، استاد خرمشاهی، استاد فولادوند و مرحوم مصباح زاده معروف تر هستند. از سری ترجمه های تفسیری، ترجمه های آیت الله مکارم شیرازی، شیخ حسین انصاریان و مرحوم الهی قمشه ای (ترجمه ای که ما با آن بزرگ شده ایم و به آن علاقه داریم) که مشخصه شان داشتن پرانتزهای متعدد در متن ترجمه است، معروف تر هستند.

چندتایی ترجمه منظوم و به شعر از قرآن شده که ترجمه امید مجد از بقیه معروف تر است. ما ۹ ترجمه از یک سوره (سوره فلق) را که همه متن و موضوعش را می دانیم، برایتان ردیف کرده ایم. ترجمه هایی که اول آمده اند، تاکیدشان بر ادبی بودن متن ترجمه است (که خود متن قرآن هم همینگونه است) ترجمه هایی که به سمت پایین هستند، تاکیدشان بر روانی و قابل فهم بودن ترجمه است. حالا دیگر میل خودتان است تکه کدام را انتخاب کنید.

اگر با زبان قرآن مانوس هستید و فکر می کنید خودتان منظورها را می گیرید و فقط به یک راهنما برای فهمیدن لغات سخت احتیاج دارید، طبیعتا ترجمه های بالایی به دردتان می خورد. از آن طرف اگر دوست دارید حجم کمک مترجم به شما بیشتر باشد، باید بروید سراغ پایینی ها.

اگر هم هنوز تصمیمتان را نگرفته اید یا فکر می کنید خوب است ترجمه ای که می خوانید، یک چیزی بینابین این دودسته باشد، وسطی ها را انتخاب کنید.انتخاب ترجمه ای که این سال ها منتشر شده و متن ترجمه را از تفسیر «المیزان» مرحوم علامه طباطبایی بیرون کشیده اند، می تواند یک گزینه فوق العاده باشد. اتفاقا ناشر این قرآن هم دفتر نشر معارف است (که وابسته به نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه هاست) و همین یعنی که از اول مخصوص جوان ها طراحی شده.

ترجمه منظوم امید مجد

سرآغاز گفتار نام خداست / که رحمتگر و مهربان خلق راست (*) بگو: می برم سوی یزدان پناه / که بشکافد او آسمان صبحگاه (۱) ز شر هر آن چیز کو آفرید (۲) / ز شر شبانگه چو آید پدید (۳) ز شر زنانی که افسونگرند / میان گره سحر خود می برند (۴) ز شر هر آن کس که باشد حسود / چو بر دیگران حسرتش را نمود (۵)

ترجمه استاد بهاءالدین خرمشاهی

به نام خداوند رحمتگر مهربان (*) بگو به پروردگار فلق پناه می برم (۱) از شر هر آنچه آفریده است (۲) و از شر شب چون درآید (۳) و از شر زنان افسونگر دمنده در گره ها (۴) و از شر رشک بری که رشک برد (۵)

ترجمه استاد مهدی فولادوند

به نام خداوند بخشنده مهربان (*) بگو پناه می برم به پروردگار سپیده دم، (۱) از شر آنچه آفریده، (۲) و از شر تاریکی چون فراگیرد، (۳) و از شر دمندگان افسون در گره ها، (۴) و از شر [هر] حسود، آنگاه که حسد ورزد. (۵)

ترجمه مرحوم عباس مصباح زاده

به نام خداوند بخشنده مهربان (*) بگو: پناه می برم به پروردگار شکاف صبح (۱) از شر آنچه آفرید (۲) و از شر تاریکی آنگاه که فرا گیرد (۳) و از شر زنان دمنده در گره ها (۴) و از شر حسود آنگاه که حسد ورزد. (۵)

ترجمه استاد عبدالمحمد آیتی

به نام خداوند بخشنده مهربان (*) بگو: به پروردگار صبحگاه پناه می برم، (۱) از شر آنچه بیافریده است، (۲) و از شر شب چون درآید، (۳) و از شر جادوگرانی که در گره ها افسون می دمند، (۴) از شر حسود چون رشک می ورزد. (۵)

ترجمه آیت الله مکارم شیرازی

به نام خداوند بخشنده بخشایشگر (*) بگو: پناه می برم به پروردگار سپیده صبح، (۱) از شر تمام آنچه آفریده است، (۲) و از شر هر موجود شرور هنگامی که شبانه وارد می شود، (۳) و از شر آنها که با افسون در گره ها می دمند (و هر تصمیمی را سست می کنند)، (۴) و از شر هر حسودی هنگامی که حسد می ورزد! (۵)

ترجمه قرآن بر اساس المیزان

به نام خداوند گسترده مهر مهربان (*) بگو: پناه می برم به خداوندگارِ سپیده دم که تاریکی را می شکافد، (۱) از شهرِ هر صاحب شری که آفریده است، (۲) و از شر شب آنگاه که با تاریکی اش درآید، (۳) و از شرِ زنان جادوگر که هنگام افسون کردن مردمان، در گره های جادو سخت می دمند، (۴) و از شر هر حسود آنگاه که حسد ورزد. (۵)

ترجمه مرحوم محی الدین الهی قمشه ای

به نام خداوند بخشنده مهربان (*) بگو: من پناه می جویم به خدای فروزنده صبح روشن. (۱) از شر مخلوقات (شریر و مردم بداندیش) (۲) و از شر شب تار هنگامی که (از پی آزار) درآید (و حشرات موذی و جنایتکاران و فتنه انگیزان را به کمک ظلمتش به ظلم و جور و ستم برانگیزد). (۳) و از شر زنان افسونگر که (به جادو) در گره ها بدمند. (۴) و از شر حسود بدخواه چون شراره آتش رشک و حسد برافروزد. (۵)

ترجمه شیخ حسین انصاریان

به نام خداوندن بخشنده مهربان (*) بگو: به پروردگار سپیده دم پناه می برم، (۱) از زبان مخلوقاتی که [با انحرافشان از قوانین الهی به انسان] ضرر می رسانند، (۲) و از زیان شب هنگامی که با تاریکی اش درآید [که در آن تاریکی انواع حیوانات موذی و انسان های فاسق و فاجر برای ضربه زدن به انسان در کمین اند] (۳) و از زیان زنان دمنده [که افسون و جادو« در گره ها [می دمند و با این کار شیطانی در زندگی فرد، خانواده و جامعه خسارت به بار می آورند] (۴) و از زیان حسود، زمانی که حسد می ورزد. (۵)