وقف های جالب و شگفت انگیز در ایران

روزنامه هفت صبح: وقف برای برندگان جایزه نوبل، وقف زمین برای اطعام سگ های کور، وقف غذای سگ ها برای نرفتن به حرم، وقف یک روستا برای امام رضا (ع)، وقف سیم کارت رند برای امامزاده و وقف سهام پمپ بنزین برای امام حسین (ع) از جمله وقف های جالب در ایران است.

شاید مرور جالب ترین و عجیب ترین وقف ها که در ایران ثبت شده هم به اندازه خود این وقف ها جالب باشد. وقف از باسابقه ترین میراث ارزشمند اسلامی است که از صدر اسلام تاکنون در همه جوامع مسلمان به شدت مورد توجه بوده است و به رغم همه فراز و نشیب ها، حوادث، دگرگونی ها و تلاطم هایی که در عمر طولانی خود با آنها دست به گریبان هستیم، دستاوردها و آثار بسیار ارزشمند و موثری در زمینه های گوناگون فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و ... بر جای گذاشته است و همچنان می تواند به عنوان یکی از موثرترین حکم الهی در عرصه های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی در جوامع اسلامی مطرح باشد.


بخش عمده نیاتی که واقفان دوراندیش و نیکوکار در طول تاریخ وقف در نظر گرفته اند به رفاه عمومی، فقرزدایی و عدالت اجتماعی مربوط می شود. اگر ما نگاهی هر چند گذرا به تاریخ وقف و مضمون وقف نامه ها بیندازیم به خوبی درمی یابیم که واقفان خیر و دوراندیش تمام زوایا و جوانب نیازها را در نظر گرفته اند.

در این گزارش، وقف های جالب یا نیات شگفت انگیز واقفان خیر و نیک اندیشان کشورمان را که نشان از خیرخواهی مردم عزیز و مسلمان ایران اسلامی دارد، بازخوانی می کنیم که برخی از این موقوفات به تازگی به ثبت رسیده اند:

وقف برای برندگان جایزه نوبل در تهران

اواخر آذر ماه سال ۱۳۸۵، رییس وقت سازمان اوقاف و امور خیریه، خبر از یک وقف جالب داد که مطابق آن، یک شهروند تهرانی اموالش را برای کمک به برندگان جایزه نوبل وقف کرد. این فرد نیکوکار همچنین بخشی از اموالش را برای حمایت از مباحث علمی خاص از جمله شیمی و فیزیک وقف کرده است.

وقف زمین برای اطعام سگ های کور در یزد

ایرج افشار و عبدالوهاب طرار در کتابچه موقوفات یزد از یک وقف جالب در یزد یاد کرده اند: «در روستای عزآباد» یزد، وقف نامه جالبی وجود دارد که نشان از لطافت طبع مردم آن خطه دارد. در این وقف نامه که واقف آن نامعلوم است چنین وقفی ذکر شده است: «اراضی نیم قفیز (معادل حدود ۷۵ متر)، منافع آن باید صرف طعمه سگ کور شود.»

وقف زمین کشاورزی برای غذای پرندگان در اصفهان

حدود ۳۰۰ سال قبل هم یکی از موقوفات شهر اصفهان که در یک وقف نامه این شهر ثبت شده زمینی کشاورزی وجود دارد که وقف غذای پرندگان شده است و طی آن، باید هر سال در آن زمین گندم و جو کاشته شود. پس از برداشت محصول و پرداخت حق الزحمه کشاورزان، مابقی گندم و جو برای زمستان انبار شود و در فصل زمستان این گندم ها در بیابان های اطراف اصفهان که محل زندگی و رفت و آمد پرندگان است پاشیده شود تا پرندگان گرسنه نمانند.


درختی که وقف گسترش اسلام شد

امسال، واقفی به نام جهانبخش بهرامیان در منطقه ماهیدان استان فارس ۱۴ اصله درخت گردو به ارزش ۱۴۰ میلیون را با نیت نشر علوم دینی و معارف اسلامی وقف کرد تا با درآمد حاصل از فروش گردوهای این باغ، به نشر و گسترش علوم اسلامی کمک کند.

وقف غذای سگ ها برای نرفتن به حرم

یکی از موقوفات جالب و عجیب در سال های دور در مشهد مقدس موقوفه هایی برای سگ ها بود. این موقوفات در واقع محل هایی برای نگهداری سگ ها بوده است. سگ هایی که همراه با کاروان های زائران مشهد مقدس بوده اند و برای حفظ حرمت حرم مطهر امام رضا (ع) اجازه ورود به حرم را پیدا نمی کردند. صاحبان این سگ ها به موقوفه هایی که به همین منظور احداث شده بود می رفتند و سگ ها را به آنجا می سپردند تا ضمن نگهداری، خوراک سگ ها نیز تامین شود. جالب اینکه از درآمد این اماکن وقفی گوشت و غذا برای سگ ها تهیه کرده و برای آنها می بردند.

وقف مغز بادام و گردو در فارس برای ترویج نماز

یکی از جالب ترین وقف ها در استان فارس وجود دارد. مطابق اسناد، در یکی از شهرهای استان فارس، باغ های اصطهبانات (پسته و بادام) وقفی شده که مغز بادام و مغز گردو به بچه هایی که مسجد می آیند، می دهند و با این وقف مسجد را از نسل جوان و نوجوان پر می کنند.

وقف برای اطعام میلاد امام حسین (ع) در خراسان رضوی

اما شاید عجیب ترین وقف خوراکی ها مربوط به مراسم خاصی باشد که هر سال در آستان قدس رضوی برگزار می شود؛ مراسمی که به «ناهار اغنی» معروف شده است. مطابق این وقف که فتحعلی خان (صاحب دیوان) از رجال دوره قاجار واقف آن بوده است، هر سال مصادف با سوم شعبان، میلاد حضرت امام حسین (ع) در تالار تشریفات حرم مطهر حضرت رضا (ع) ضیافتی با سفره رنگین برپا می شود که طبق وقف نامه،غذاهای سر سفره باید هفت نوع باشد که شامل سوپ، دو رق برنج، کوکو شیرین، سالاد الویه، گوشت و یک رقم خورشت، نوشیدنی متعارف (نوشابه، دوغ و آب) می شود.

در وقف نامه آمده است که تولیت آستان قدس رضوی شخصا در مجلس باید حضور یابد و به صرف شیرینی و شربت و ناهار هفت رنگ، از میهمانان پذیرایی کند. هر سال از سوی تولیت آستان قدس رضوی این ضیافت باشکوه بر اساس خواسته واقف با حضور مسئولان عالی رتبه استانی، جمع کثیری از مدیران و صاحبان صنایع، بازرگانان و علما برگزار می شود.

نکته جالب این وقف نیز مراسم آغازین آن است که طبق وصیت نامه مرحوم فتحعلی خان (صاحب دیوان) پیش از شروع مراسم، متن این وقف برای حضار قرائت می شود: «مرحوم صاحب دیوان، نیتش این بوده که مسئولان و حکام را سالی یک بار به این بهانه دور هم جمع کند تا بلکه این گروه، گرهی از گره های مردم را به بهانه این گردهمایی بگشایند، تا اغنیا سر یک سفره قرار گیرند و تحت تاثیر وقف قرار گیرند و لااقل بخشی از املاک و دارایی خود را به وقف امور خیر، برای ارج نهادن به مقام والای انبیا و اولیا و محرومان کنند.»

وقت های آستان قدس رضوی (ع)

در میان موقوفات متعدد که در آستان قدس رضوی ثبت شده است نیز موارد جالبی وجود دارد که نشان از ارادت ویژه واقفان به زائران حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) نیز دارد. از جمله این موقوفات، روستایی است که صاحبش آن را وقف واکس زدن کفش های زائران حرم حضرت رضا (ع) کرده است. همچنین در مشهد موقوفه هایی برای تامین کف زائرانی که کفش های آنها گم می شود هم وجود دارد.


وقف برای تامین وسایل بازی و تفریح کودکان در تهران

در سال ۱۳۴۶ در تهران نیز وقفی ثبت شده که واقفان آن به نام های «سکینه شبیر» و «ربابه شبیر» غوائد موقوفه را صرف کمک و مساعدت به کودکانی که فاقد وسایل تفریح و سرگرمی هستند جهت حفظ نشاط و سرگرمی آنها و جلوگیری از مفاسد اخلاقی صرف می کنند.

وقف سیم کارت رند برای امامزاده در فارس

اداره اوقاف شهرستان داراب، فروردین ماه امسال یک وقف جالب را ثبت کرده است. طبق این وقف، شخصی به نام خلیل مرعشی یک فقره سیم کارت با شماره رند را وقف استان مقدس سید علاءالدین حسین پیرمراد داراب کرد. سیم کارت رند، حالا وقف امامزاده این شهر شده است.

دیوان حافظ کوچکترین موقوفه خراسان شمالی

کوچکترین موقوفه ثبت شده در استان خراسان شمالی یک جلد نفیس دیوان حافظ است که از سوی یک شهروند شیروانی وقف شده است و اکنون در امامزاده حمزه رضا (ع) این منطقه نگهداری می شود.

وقف زمین برای برگزاری مراسم شهدای گمنام

هیات امنای بقعه شهدای گمنام دولت باد یک قطعه زمین را جهت فضای سبز، امور فرهنگی و برگزاری مراسم شهدای گمنام دولت آباد وقف کردند.

۷۵ سهم از یک پمپ بنزین وقف عزاداری امام حسین (ع) در خراسان جنوبی

غلام ایوبی ساکن گرگان با ۸۱ سال سن، ۷۵ سهم از هزار سهم شرکت پخش فرآورده های نفتی گلشهر گرگان را برای اطعام عزاداران در روز هشتم محرم در روستای حامی خوسف و هزینه تعمیر و توسعه بنای حسینیه روستا وقف کرده است.

وقف یک اصله درخت گردو در شهر بابک برای مخارج مسجد

حسین ابراهیم پور به همراه همسرش هاجر محمودی با حضور در اداره اوقاف شهرستان بابک، یک اصله درخت مثمر خود را در روستای مسینان را با نیت مخارج و هزینه های مسجد روستا وقف کردند که امسال سهم فروش ثمره این درخت شامل پنج هزار دانه گردو به ارزش ۱۰ میلیون ریال بوده است.

وقف یک باب منزل مسکونی برای احداث پیش دبستانی و مهد کودک در بوشهر

در بوشهر یک باب منزل مسکونی در روستای سنا شهرستان دشتی از توابع بخش شنبه و طسوج با نیت استقرار پیش دبستانی و مهد کودک روستا و به مناسبت میلاد پیامبر اکرم (ص) و امام صادق (ع) وقف شده است.

سرهنگ بازنشسته آپارتمان سه میلیارد ریالی را وقف ازدواج جوانان کرد

حوریه غفاریان جعفرزاده سرهنگ بازنشسته راهنمایی و رانندگی، یک دستگاه آپارتمان ۷۶ متری واقع در بزرگراه شهید ستاری تهران را وقف درمان بیماران صعب العلاج، کمک به ایتام، تهیه جهیزیه زوج های جوان و امور خیریه کرد. وی هدف از این اقدام را بر جای نهادن یادگار ماندگاری در جهان مادی و کمک به مردم و نسل جوان دانست و افزود فرهنگ وقف با تبلیغات مثبت در سال های اخیر رو به گسترش است.

یک روحانی بجنوردی کتاب خود را وقف نشر معارف اسلامی کرد

حجت الاسلام عظیم آسوده، رییس اداره اوقاف شهرستان بجنورد کتاب خود را وقف نشر معارف اسلامی کرد. بنا بر نیت این واقف فرهنگی، متولی حق دارد به هر گونه صلاح بداند درآمد حاصل از چاپ و فروش این کتاب را که با عنوان «مشاوره با نهج البلاغه، مهارت های زندگی و روانشناسی» منتشر شده، هزینه کند.

وقف یک قطعه زمین و یک واحد مسکونی توسط بازیکن تیم ملی و پرسپولیس تهران

یکی از وقف های جالب امسال توسط یکی از چهره های محبوب و مشهور فوتبال کشور رقم خورد که در آن یک قطعه زمین به همراه یک واحد مسکونی جمعا به مساحت ۲۰۶ متر مربع و ارزش ریالی ۸۰۰ میلیون ریال توسط حسین ماهینی بازیکن تیم ملی فوتبال و باشگاه پرسپولیس تهران وقف شد.

این بازیکن با اخلاق و سرشناس فوتبال کشور برای کمک به زلزله زدگان استان بوشهر، این موقوفه را در شهرستان دشتی با نیت احداث مجتمع فرهنگی ورزشی وقف کرد.


وقف مغازه برای اشتغال هنرجویان

شکرالله نجفی، فرهنگی بازنشسته آموزش و پرورش یک باب مغازه تجاری خود را در بجنورد وقف اعطای جایزه به دانش آموز ممتاز فارغ التحصیل در رشته های متوسطه فنی و حرفه ای کرد. این واقف مقرر کرده است که در هر سال شمسی، مال الاجاره این موقوفه به یکی از شاگردان ممتاز فارغ التحصیل در رشته های آ»وزشی متوسطه فنی و حرفه ای شهر بجنورد به صورت جایزه نقدی اهدا شود تا زمینه اشتغال آنان فراهم شود.

نکته جالب اینکه این واقف خیراندیش برای اهدای این جایزه نیز شرایطی را معین کرده است و بر اساس نظر وی، آموزش و پرورش شهرستان بجنورد باید موضوع اعطای چنین جایزه ای را به تمام هنرستان های شهرستان اعلام کند و کتبا ابلاغیه آموزش و پرورش در تابلو اعلانات هنرستان ها نصب شود و همچنین برای اعطای این جایزه، از سوی آموزش و پرورش باید جشنی برگزار شود و رییس وقت اداره آموزش و پرورش شهرستان شخصا جایزه را به همراه لوح تقدیری که در آن نام واقف به عنوان اهداکننده جایزه ذکر شده است، به فرد برگزیده اهدا کند.