مخالفت سازمان محیط زیست با تکثیر تیلاپیا

معاون محیط زیست طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: تا به این یقین نرسیم که تکثیر و توسعه ماهی تیلاپیا در راستای حفظ منافع و محیط زیست ایران است، هرگز با آن موافقت نخواهیم کرد.

ایرنا: احمدعلی کیخا در نشست هم اندیشی بررسی تهدیدها و فرصت های پرورش گونه آبزی ماهی تیلاپیا با اشاره به اینکه بخش قابل توجهی از آسیب های وارده به محیط زیست کشور به دلیل تصمیم های نادرست و شتابزده بوده است، اظهار داشت: اجازه نمی دهیم تجربه ماهی آمور در تالاب هامون تکرار شود.

وی افزود: آمور نیز در اقدامی شتابزده اما براساس هدفی خیر در سال ۱۳۶۰ در تالاب هامون رهاسازی شد و اگرچه به واسطه رشد خوبی که داشت صیادی را رونق بخشید و موجب شادمانی شد، اما بعدها سبب خشک شدن هامون شد.

کیخا با یادآوری اصل ۵۰ قانون اساسی، گفت: اگرچه این اصل قانونی حفاظت از محیط زیست کشور در برابر هر نوع آلودگی و تخریب را وظیفه همگان می داند اما سازمان حفاظت محیط زیست به صورت ویژه مسوولیت این امر را برعهده دارد و از این رو تکلیف خود می داند تا نرسیدن به یقین در مورد حفظ محیط زیست در انجام فعالیتی، مانع از انجام آن شود.

معاون سازمان حفاظت محیط زیست با بیان اینکه مرکز تحقیقات شیلات برای پرورش این گونه آبزی در محدوده ای محصور و بسته به منظور انجام تحقیقات مجوز پرورش گرفته است، گفت: با رهاسازی بدون ضابطه این ماهی به شدت مخالف هستیم.

کیخا با تاکید بر اینکه محور رفتاری سازمان حفاظت محیط زیست، تعامل با نهادها و عدم مخالفت با توسعه پایدار، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی است، افزود: آیا چنین اقداماتی می تواند نتایج مثبت اقتصادی همراه با حفظ محیط زیست داشته باشد.

مجید خرازیان مقدم مدیرکل تنوع زیستی و حیات وحش سازمان حفاظت محیط زیست نیز با اشاره به اینکه موضوع ماهی تیلاپیا به عنوان یک ماهی غیربومی و مورد درخواست سازمان شیلات از سال ۱۳۸۵ در سازمان محیط زیست مطرح شده است، افزود: در سال ۱۳۸۷ سازمان حفاظت محیط زیست با ورود و پرورش این گونه ماهی به صورت پایلوت در مرکز تحقیقات بافق استان یزد و زیرنظر مؤسسه تحقیقات شیلات موافقت کرد.

وی مقاومت در برابر بیماری ها را دلیل تهدید محیط زیست بومی توسط این گونه ماهی دانست و گفت: در صورتی که این ماهی به عنوان یک گونه مهاجم غیربومی وارد محیط های آبی شود به دلیل مقاومت بالایی که دارد رقیب جدی سایر گونه های بومی می شود، بنابراین لازم است پیش از هرگونه معرفی این ماهی به محیط زیست مطالعات دقیقی صورت گیرد.

مدیرکل تنوع زیستی و حیات وحش سازمان محیط زیست با تاکید بر ضرورت تک جنس سازی این گونه آبزی، اضافه کرد: موسسه تحقیقات شیلات در بافق یزد به شکل پایلوت اقدام به تک جنس سازی این گونه آبزی کرد و این امر را مورد بررسی قرار داد.

به گفته خرازیان مقدم، در صورتی که ماهی تیلاپیا به صورت تصادفی وارد آب های آزاد کشور شود، تک جنس سازی از تکثیر بی رویه آن و از بین رفتن گونه های بومی آبزی جلوگیری می کند.

وی با بیان اینکه سازمان محیط زیست در سال ۱۳۹۱ پیشنهاد کرد روش تک جنس سازی ژنتیکی به دلیل درصد خطای پایین تر در مرکز بافق انجام شود، گفت: روش هورمونی که برای تک جنس سازی این ماهی استفاده شده، صد درصد جوابگو نیست چراکه درصدی از ماهی های متولد شده ماده بودند.

مقدم با اشاره به اینکه هنوز روش تک جنس سازی به لحاظ ژنتیکی کامل نشده است، ادامه داد: این در حالی است که سازمان شیلات متقاضی است تا نسبت به واردات ماهی تک جنس نر از سایر کشورها اقدام کند چرا که روش تک جنس سازی با استفاده از فرمول ژنتیکی دو تا سه سال زمان لازم دارد.

وی با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست مجوز تکثیر ماهی تیلاپیا را تنها برای مرکز تحقیقات شیلات در بافق یزد صادر کرده است، تصریح کرد: تاکنون هیچگونه مجوزی برای واردات بچه ماهی تیلاپیای نر در کشور صادر نشده است.

در ادامه این نشست محمد پورکاظمی رییس موسسه تحقیقات علوم شیلات ایران، پرورش گونه تیلاپیا با رعایت اصول زیست محیطی و در مکان های کنترل شده برای صنعت آبزی پروری کشور را مناسب دانست.

وی توضیح داد: موسسه تحقیقات علوم شیلات ایران به هیچ وجه موافق ورود و تکثیرگونه تیلاپیا در سواحل شمالی و جنوبی از جمله دریا، رودخانه، تالاب، دریاچه و آبگیرهای بزرگ کشور نیست، اما پرورش این ماهی در مناطق بیابانی که خروجی به اکوسیستم طبیعی ندارد مانند استان های مرکزی همچون یزد و اراک بلامانع است.

پورکاظمی گفت: تاکنون ۱۴ پروژه تحقیقاتی مختلف از لحاظ تغییر جنسیت، ژنتیک، رژیم غذایی، تکثیر و پرورش و فرآوری و تبدیل روی این گونه ماهی انجام شده و به نتایج مطلوبی رسیده است.

وی تصریح کرد: حفظ ذخایر ژنتیکی گونه های بومی به عنوان میراث ژنتیکی کشور و اکوسیستم طبیعی کشور مورد تاکید موسسه تحقیقات علوم شیلاتی ایران است.

پورکاظمی با اشاره به نگرانی کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست مبنی بر اینکه ماهی تیلاپیا به دلیل اینکه زود به سن بلوغ می رسد، به سرعت تکثیر می شود و در نتیجه ازدیاد آن اکوسیستم منابع طبیعی به مخاطره می افتد، افزود: اکنون در دنیا با استفاده از روش تغییر جنسیت هورمونی روی ماهی تیلاپیا توانسته اند بین ۹۰ تا ۹۵ درصد ماهی ها را به جنس نر تبدیل کنند.

رییس موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور، ادامه داد: با توجه به شرایط خشک و نیمه خشک کشور تولید این گونه ماهی با رعایت اصول زیست محیطی برای صنعت آبزی پروری مناسب است.

پورکاظمی با حمایت از پرورش ماهی تیلاپیا در کشور، گفت: تیلاپیا از سال ۲۰۰۵ میلادی آمار تولید آزاد ماهیان را در جهان پشت سر گذاشته و احتمالا تا چند سال آینده با رشد بالاتری مواجه خواهد شد.

وی اظهار داشت: در حال حاضر تیلاپیا در اغلب مناطق حاره ای و معتدل جهان و در بیش از ۱۰۰ کشور از جمله کشورهای همسایه ایران پرورش داده می شود.

پورکاظمی با بیان اینکه استقبال عمومی دنیا از تیلاپیا و توسعه روزافزون آن شاهدی بر موفقیت این صنعت است، افزود: طی چند سالی که تیلاپیا به مزارع بخش خصوصی منطقه بافق یزد وارد شده، هیچگونه معضل زیست محیطی و آلودگی هوا در این منطقه ایجاد نکرده است.

وی گفت: برنامه های توسعه پرورش تیلاپیا برای مناطق حاشیه کویری مانند یزد، کرمان، سمنان و مناطق مشابه با منابع آب بسته درنظرگرفته شده است و این توسعه می تواند همراه با افزایش تولید آبزیان و سرانه مصرف آبزیان، متضمن بهره برداری از آب های بلااستفاده، اشتغالزایی در مناطق کمتر توسعه یافته و حاشیه کویری، جلوگیری از مهاجرات به شهرهای بزرگ، افزایش تولید ملی و خودکفایی باشد.