تحلیل فنی دربی ۱۰۳، یک آمار بسیار غم‌انگیز!

ورزش سه: صد و سومین دربی پایتخت با نمایش ملاحظه کارانه هر دو تیم و عملکردی متوسط به پایان رسید تا فاصله مدعیان از یکدیگر تغییر محسوسی نداشته؛ و رقابت داغی میان چهار تیم صدر جدول هم چنان حاکم باشد.

در این مطلب عملکرد فنی هر دو تیم را به لحاظ فنی زیر ذره بین می‌بریم و نقاط ضعف و قوت هر تیم را به اختصار شرح دهیم.

تحلیل فنی تیم استقلال

استقلال مطابق انتظار، بازی را با آرایش همیشگی 2-5-3 آغاز کرد. سه مدافع میانی استقلال بیشتر ایستا، فضاگیر و در وضعیت Zonal Marking (موقعیتی در دفاع است که مدافع وظیفه حراست از منطقه مربوط به خود را دارد) هستند و به ندرت پا به توپ می شوند.

مهم ترین نفرات واسطه میان خط دفاعی و خط میانی، حردانی و جلالی هستند. آنها به عنوان Wing-Back (بازیکنانی که نقش وینگر و فولبک را هم زمان دارا هستند) در فازهای حمله، دفاع و انتقال نقش بسیار مهمی دارند. به گونه ای که به هنگام به سه مدافع میانی ملحق شده و ساختار 5-3-2 را تشکیل می دهند؛ همچنین شعاع حرکتی آنها همواره در کانال های کناری است.

مهدی پور و رضاوند به عنوان بازوهای هافبک میانی دفاعی (حامدی پور) نقش موثری در دفاع دارند.

در حقیقت آنها با پوشش نیم فضاهای مربوط به ناحیه خود، در کنار دو زوج خط حمله با عمال فشار سعی در بازیابی توپ دارند. در واقع عمده وظیفه آن ها اعمال فشار بر ناحیه کانال میانی و Half-Space (نیم فضا) می باشد. حامدی پور نیز به طور کلی وظیفه پوشش فضای خالی پشت دو بازیکن میانی رو دست خود را دارد اما بیشتر در کانال میانی زمین دیده می شود.

به تصویر زیر توجه کنید؛ شعاع حرکتی برخی از بازیکنان استقلال در شکل ترسیم شده است. با توجه به اینکه استقلال در زمان های مختلف بازی، رویکرد متفاوتی در دفاع داشته اما به طور عمده به هنگام دفاع در وضعیت Mid-Block (دفاع از میانه میدان و به شکل بلاک) قرار دارد.

البته در زمان هایی که پرسپولیس سعی داشت بازیسازی از عقب زمین را به کمک بیرانوند انجام دهد؛ آبی ها به شکل High Block (بلاک از بالای زمین) در می آمدند.

هر دو تصویر بالا و پایین، هم پوشانی خوبی به لحاظ درک شعاع حرکتی بازیکنان استقلال به هنگام دفاع را به ما می دهد.

اگر چه Compactness )فشردگی( عمقی بازیکنان استقلال در تصویر بالا زیادتر از حد معمول به نظر می رسد؛ اما آن ها در انتقال های منفی به سرعت به عقب بر میگردند و فضاهای خالی را پوشش می دهند.

آبی ها به طور کلی علاقه ای به کانترپرس ندارند و عمدتا پس از اینکه آن ها توپ را از دست می دهند؛ Regroup می کنند.  Regroup ساختاری بر خلاف کانترپرس (ضد فشار) است و برپایه بازگشت همه بازیکنانی است که توپ را از دست داده اند و در فکر ایجاد ساختار یکپارچه دفاعی مجدد هستند. در این روش ایجاد تاخیر توسط بازیکنانی که رو به توپ هستند (عمدتا خط دفاعی) بسیار اهمیت دارد. همچنین سایر بازیکنان جا مانده باید با آگاهی و به سرعت سعی در بستن فضاهای مربوطه داشته باشند.

تصویر فوق عملکرد بسیار خوب شاگردان نکونام را در فاز انتقال منفی نشان می دهد که توانسته اند یک برتری عددی ده در مقابل چهار ایجاد کنند.

استراتژی آبی ها در حمله، به طور مشخص بازی طولی و بر پایه ضدحملات است. آن ها بازیسازی را از عقب زمین عمدتا با پاس بلند توسط سه مدافع میانی خود انجام می دهند. بدیهی است که این کار موجب می شود که بازیکنان خط میانی از بازی خارج شوند اما به دلیل اینکه یکی از نقاط قوت آن ها برتری در توپ های سوم و حضور دو مهاجمی است که توانایی حفظ توپ نسبتا بالایی دارند؛ حربه خوبی به نظر می رسد. البته شاگردان نکونام در این دیدار اصلا عملکرد خوبی در فاز حمله و انتقال مثبت نداشتند.

تصویر زیر، نقشه میانگین استقرار بازیکنان استقلال (دایره های نارنجی رنگ) را به ما نشان می دهد؛ همان گونه که مشاهده می شود موثرترین بازیکن استقلال در فاز حمله این تیم، جلالی بوده است به گونه ای که نزدیک به 70 درصد حملات تیم در نیمه اول از سمت چپ استقلال شکل گرفته اند.

استقلال در این دیدار، 34 درصد از زمان بازی مالک توپ و میدان بوده است و از شش شوتی که روانه دروازه حریف کرده، فقط دو مورد آن در چهارچوب بوده است.تعداد پاس های سالم آبی پوشان عدد 145 را به ما نشان می دهد که ابدا نمی تواند در شان یک تیم صدر جدولی باشد اگرچه که عملکرد آن ها در کارهای دفاعی قابل تامل است.

تحلیل فنی تیم پرسپولیس

پرسپولیس نیز همانند سایر بازی های گذشته نیز، با آرایش پایه 2-2-2-4 به میدان رفت.

حضور سروش رفیعی به عنوان پست شش بازیساز در کنار مسعود ریگی به عنوان یک بازیکن پست شش تخریبی و نگهدارنده، شاید منطقی ترین (Double Pivot) محور دوگانه در جلوی خط دفاعی آن ها است.

در زمان مالکیت، بازیکنانی که نزدیک به خط طولی بازی می کنند؛ ترابی در سمت راست و اورونوف در سمت چپ هستند. چرا که شعاع حرکتی اسماعیلی فر محدودتر شده و دیگر به عنوان  Overlapper Fullback (مدافع کناری که با نفوذ به بالای زمین و فرار از پشت وینگر خطرساز می شود) دست کم در این دیدار حضور ندارد.

در سمت چپ نیز اورونوف به عنوان یک False Winger )وینگر کاذب( حضور دارد؛ اگر او به داخل نفوذ کند، عبدالکریم بازیکنی است که در فلنک دیده می شود و اگر اورونوف کنار خط بازی کند؛ عبدالکریم نقش Inverted Fullback (مدافع کناری که عمدتا به نیم فضا و کانال میانی نفوذ می کند) به خود می گیرد.

امید عالیشاه نقشی فراتر از یک  False 9(مهاجم شماره نه کاذب) دارد؛ چرا که شعاع های حرکتی او صرفا منحصر به نفوذ معکوس به سمت رفیعی و ریگی نمی شود بلکه گاها به سمت راست نفوذ می کند تا با ایجاد شرایط ارسال خطر آفرینی کند در همین زمان ترابی به کانال داخل نفوذ می کند.

شعاع حرکتی نسبی برخی از بازیکنان مطابق تعابیر فوق، روی شکل ترسیم شده است.

در تکمیل تصویر فوق، می بایست نگاهی به نقشه میانگین استقرار بازیکنان پرسپولیس (دایره های سفید رنگ) بیاندازیم.

علی رغم شباهت های بسیار زیاد تاکتیکی میان اوسمار و یحیی گل محمدی، یک نکته بسیار قابل تامل در الگوهای حرکتی و نفوذ به یک سوم دفاعی حریفان وجود دارد.برخلاف گل محمدی که همواره برای نفوذ به دروازه حریفان، علاقه زیادی به نیم فضاها داشت؛ اوسمار تاکید زیادی بر کانال میانی دارد که با توجه به خط دفاعی پنج نفره استقلال و سه هافبک میانی جلوی آنها، استراتژی چندان جالبی دست کم برای این دیدار به نظر نمی رسد.

تصویر فوق، فاز یک بازیسازی پرسپولیس را به خوبی نشان می دهد. یک نکته به جا مانده از گفته های فوق ذکر، نحوه جایگیری مدافعان کناری به هنگام بازیسازی است.در این تصویر که بازیسازی از سمت چپ انجام می شود؛ عبدالکریم به عنوان فولبک و با زاویه ای نزدیک به مدافعان میانی قرار دارد. در صورتی که اسماعیلی فر در سمت مخالف در جایگاه وینگ بک قرار گرفته است؛ این مورد می تواند باعث ایجاد برتری عددی برای تیم در ادامه کار و در فاز دوم بازیسازی شود. همچین پیوت های تیم (رفیعی و ریگی) کاملا عریض بازی می کنند و سروش در مواقعی که شکستن بلاک استقلال برای بازیکنان خط عقب دشوار شده به عقب سوئیچ می کند و در زمان فاز یک بازیسازی، بیشتر به سمت چپ متمایل می شود.

یکی از نکات مثبت تیم پرسپولیس، بالانس بودن سمت چپ و راست تیم در فاز هجومی است اما آن چیزی که در این دیدار عجیب به نظر می رسد این است که تیم تنها 20 درصد از حملاتش را از کانال میانی دنبال کرده؛ در صورتی که چهار بازیکن جلوی زمین شعاع حرکتی همواره در مرکز داشته اند. این نشان می دهد پرسپولیس در این دیدار در فاز سوم بازیسازی و خلق موقعیت به مشکل برخورده و دچار سردرگمی بوده است.

آنها 66% از زمان بازی را مالک توپ و میدان بوده اند و نرخ پاس های سالمی که رد و بدل کرده اند تقریبا سه برابر استقلال و  450 مورد است که البته این موضوع منحصرا نمی تواند عامل موفقیت یا عدم موفقیت یک تیم باشد و به طور مشخص به فلسفه مربی و سبک بازی تیم بستگی دارد. 

قرمزپوشان پایتخت از آنجایی که علاقه دارند مالک توپ و میدان باشند؛ از استراتژی پرسینگ و کانترپرسینگ در کارهای دفاعی استفاده می کنند.

همان طور که در تصویر فوق ملاحظه می کنید؛ آنها با همان آرایش پایه 2-2-2-4 این کار را انجام می دهند. از طرفی فضای میانه میدان با نزدیک شدن بازیکنان به یکدیگر مسدود شده و تله پرس روی کانال های کناری و بازیکنانی که بازی با پای ضعیف تری دارند (برای مثال رافائل) قرار داده شده است.

جمع بندی

دربی همواره شرایط خاص خود را در طول تاریخ فوتبال ایران داشته است به گونه ای که صرف نظر از جایگاه تیم ها، همواره رقابت میان این دو تیم به نحو دیگری و از جنس جدالی فراتر از یک رقابت فوتبالی بوده است. به نظر می رسد یکی از عمده دلایلی که تاثیر به سزایی بر کیفیت فنی این دیدار وارد کرده؛ ترس و ملاحظه مربیان به جهت از دست دادن امتیاز و عقب ماندن از کورس قهرمانی بوده است به گونه ای که مجموع امیدگل هر دو تیم روی یکدگیر به عدد 0.76 می رسد. آمار نه چندان جالبی که به هیچ وجه در شان دو تیم پرطرفدار پایتخت نیست.

سوای تمامی موارد فوق، احتمالا باید منتظر یک لیگ چالشی و فرسایشی برای تیم های مدعی، خصوصا استقلال و پرسپولیس در ادامه کار باشیم.