حلقه ماده تاریک در دست فضا!

خبرگزاری ایسنا: آژانس فضایی اروپا اخیرا در حساب کاربری خود در اینستاگرام تصویر باشکوهی از یک ساختار حلقه مانند که توسط تلسکوپ فضایی "هابل" ثبت شده، منتشر کرد.

ساختار حلقه مانند در نقشه آبی "توزیع ماده تاریک خوشه"(cluster's dark matter distribution) بسیار واضح و نمایان است. این حلقه یکی از قوی‌ترین شواهد تا به امروز برای وجود ماده تاریک است، ماده ناشناخته‌ای که جهان را فرا گرفته است.

ماده تاریک(Dark Matter)، نوعی از ماده است که فرضیه وجود آن در اخترشناسی و کیهان‌شناسی ارائه شده‌ است تا پدیده‌هایی را توضیح دهد که به نظر می‌رسد ناشی از وجود میزان خاصی از جرم باشند که از جرم موجود مشاهده‌ شده در جهان بیشتر است. مادهٔ تاریک به‌ طور مستقیم با استفاده از تلسکوپ قابل مشاهده نیست.

این نقشه از مشاهدات هابل بدست آمده است که چگونه گرانش خوشه ZwCl۰۰۲۴ + ۱۶۵۲ باعث تحریف نور کهکشان‌های دورتر می‌شود و سبب ایجاد توهم نوری به نام "همگرایی گرانشی"(gravitational lensing) می‌شود.

همگرایی گرانشی هنگامی روی می‌دهد که نور یک چشمهٔ درخشان بسیار دور(مانند یک اختروش) در مسیرش تا رصدگر، از کنار جسم پرجرم دیگری(مانند یک خوشهٔ کهکشانی) بگذرد و مسیرش خمیده شود. جسم میانی عدسی گرانشی نامیده می‌شود. این پدیده یکی از پیش‌بینی‌های نظریهٔ نسبیت عام اینشتین است.

اگرچه ستاره شناسان نمی‌توانند ماده تاریک را ببینند، آنها می‌توانند با نقشه برداری از اشکال تحریف شده کهکشان‌های پس زمینه، به موجودیت آن پی ببرند. نقشه برداری همچنین نشان می‌دهد که چه مقدار ماده تاریک در خوشه توزیع می‌شود. اخترشناسان می‌گویند که حلقه ماده تاریک از برخورد بین دو خوشه غول‌پیکر تولید شده است. ماده تاریک بخش عمده‌ای از جهان را تشکیل می‌دهد و اعتقاد بر این است که ساختار زیربنایی کیهان را نیز تشکیل داده است.

تلسکوپ فضایی هابل در ماه نوامبر سال ۲۰۰۴ با استفاده از "دوربین نقشه‌برداری پیشرفته"(Advanced Camera for Surveys) خود موفق به ثبت این تصویر بی نظیر شد. این دوربین دارای مزایایی از قبیل وضوح بسیار زیاد، بازده کوانتومی و فیلترهای امولسیون‌دار پرقدرت است. عکس‌های گرفته شده پس از نصب این دوربین نقاطی از جهان را نشان دادند که قبل از آن هرگز دیده نشده بودند. اخترشناسان به لطف وضوح بالای دوربین نقشه‌برداری پیشرفته، رد تارعنکبوت مانند همگرایی گرانشی این خوشه را با دقت مشاهده کردند.