«کرونا» بلای آسمانی یا امتحان الهی؟

شفقنا: حجت الاسلام والمسلمین محمد جواد باقری، امام جمعه اسالم در یادداشتی تحت عنوان «کرونا بلای آسمانی یا امتحان الهی» نوشت: بروز و شیوع بیماری جدید کویید ۱۹ معروف به ویروس کرونا اثرات مختلفی در همه زمینه های زندگی مردم ایران گذاشته است که جا دارد جدا از بحث تخصصی پزشکی آن به عنوان آسیب های مختلف اجتماعی، روانی، فکری و حتی اعتقادی مورد بررسی و آسیب شناسی قرار گیرد.

یکی از اثرات این ویروس تعطیلی برنامه های مذهبی مثل نماز جمعه بود. نماز جمعه ای که هیچگاه در بحبوحه ترورهای دهه شصت و حتی زیر موشک باران صدام جنایتکار در دوران دفاع مقدس تعطیل نشد این بار به خاطر حفظ جان هموطنان عزیز و جلوگیری از شیوع و گسترش این ویروس ناخوانده در بیست و سه استان کشور تعطیل شد. نکته قابل تأمل آن است که یک ویروس نانو متری که غالباً با میکروسکوپ های الکترونی دیده می شود و از نظر حیات موجود زنده محسوب نمی شود چون تمام ویژگی های حیات را ندارد از موشک ها و بمب های چند تنی بسیار خطرناک تر و مخرب تر شده است و این به آن معناست که نوع سلاح ها در عرصه نبرد متفاوت شده است و ما باید برای مقابله با همه تهدیدهای دشمن در همه زمینه ها قوی بشویم. « وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّهٍ - انفال / ۶۰ » و همانطور که رهبر معظم انقلاب فرمودند: « تنها راه در پیش پای ملّت ایران عبارت است از قوی شدن؛ باید تلاش کنیم قوی بشویم. »

در این آشفته بازار کرونا که جو روانی آن کشنده تر و خطرناک تر از خود ویروس است و عده ای از رسانه های فارسی زبان خارجی مانند: « من و تو، ایران اینترنشنال، بی بی سی، صدای آمریکا، رادیو فردا و…» و دوستان داخلی آنها با دم خود گردو می شکنند و به طور خواسته به جو روانی کرونا دامن می زنند. عده ای هم از سر دلسوزی کاسه داغ تر از آش شده اند که این ها همه کشک است و می خواهند دین و فرهنگ ما را از دستمان بگیرند باید خیلی دقیق و با حساب و کتاب حرکت کرد و در مورد نکاتی چند تأمل نمود.

بدون شک ظهور این ویروس دو روز مانده به انتخابات مجلس و انتشار اولیه آن از شهر قم در صورتی که استان های مرزی و به خصوص مبادی ورود مسافر و کالا از چین بیشتر گزینه شروع این بیماری در ایران می توانست باشد کمی بحث برانگیز است. تلاش های خارج نشینان برای بر حذر داشتن مردم از شرکت در انتخابات به بهانه ابتلا به کرونا خود مهر تأییدی بر این ادعا بود. اما حالا که کرونا آمد و از قم هم شروع شد. حالا چه کنیم؟ آیا این ویروس یک بلای آسمانی است که در کنار سیل و زلزله بر سر مردم ما نازل شده است؟ اگر چنین است به کدامین گناه؟ و یا اینکه این ویروس یک امتحان سخت دیگر برای مردم مقاوم و صبور ایران و آماده سازی برای مواجهه با امتحانات بزرگ دیگر الهی در عصر ظهور است؟ راه حل و راه برون رفت از این مشکل چیست؟ آیا فقط به نکات بهداشتی اکتفا کنیم؟ آیا مسائل اعتقادی و دینی از قبیل دعا و مناجات و صدقه در این بین تأثیر دارد؟ احتکار ماسک و مواد ضدعفونی را کجای دلمان بگذاریم؟ مراجعه به قرآن و مکتب اهل بیت(ع) پاسخ تمام سؤالات ما را خواهد داد.

۱ - سختی ها و مشکلات، امتحان الهی

« وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ * الَّذِینَ إِذَا أَصَابَتْهُمْ مُصِیبَهٌ قَالُوا إِنَّا لِلَّهِ وَإِنَّا إِلَیْهِ رَاجِعُونَ * أُولَئِکَ عَلَیْهِمْ صَلَوَاتٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَرَحْمَهٌ وَأُولَئِکَ هُمُ الْمُهْتَدُونَ - بقره ۱۵ تا ۱۵۷ »

نگاهی به آیات ۱۵۵ تا ۱۵۷ سوره مبارکه بقره به خوبی برای ما روشن می سازد که خداوند با اسباب مختلف بندگانش را امتحان و مورد آزمایش قرار می دهد و در این بین کسانی که در مقابل این سختی ها صبر و بردباری کنند و عاقبت امور را به سوی خدا بدانند مورد لطف و رحمت و هدایت الهی هستند.

۲ - بلاهای جدید در اثر گناهان جدید

قال الرضّا(ع): «کُلَّمَا أَحْدَثَ الْعِبَادُ مِنَ‏ الذُّنُوبِ‏ مَا لَمْ‏ یَکُونُوا یَعْمَلُونَ‏ أَحْدَثَ‏ اللَّهُ‏ لَهُمْ‏ مِنَ‏ الْبَلَاءِ مَا لَمْ یَکُونُوا یَعْرِفُونَ» کافی / ج۲ / ص۲۷۵

در روایتی که از امام رضا(ع) نقل شده است بلاهای جدید و ناشناخته را معلول گناهان جدید عنوان کرده اند. یعنی وقتی مردم گناهانی که قبلا انجام نمی دادند را مرتکب شوند خداوند هم آنها را به بلاهایی که نمی شناختند گرفتار می کند. البته با دقت در معنای کلمه بلا که هم به عنوان امتحان و هم به عنوان سختی و اندوه طاقت فرسا و به کار رفته است و با توجه به این که حتی موارد یکسان برای مؤمن و کافر کاملا متفاوت است « وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَهٌ لِلْمُؤْمِنِینَ وَلَا یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إِلَّا خَسَارًا - اسراء/ ۸۲ » می توان نتیجه گرفت که اثر این حوادث هم برای آنها کاملاً متفاوت می باشد.

۳ - بیماری کفاره گناهان مؤمن

قال رسول الله(ص): « السُّقْمُ‌ یَمْحُو الذُّنُوب » بحارالانوار/ ج ۶۴ / ص ۲۴۴
در فرمایشی از رسول مکرم اسلام(ص) نقل شده است که بیماری و مریضی گناهان را محو و نابود می کند. در فرمایشات متعدد از ائمه معصومین (ع) هم در خصوص این که بیماری و امتحان سبب تأدیب انسان و گاه سبب پاکی او از گناه و حتی سبب نزدیکی و قرب او به خداوند می شود مطالبی به ما رسیده است. که تحمل سختی ها و امتحاناتی مثل ویروس کرونا را برای ما آسان تر می کند.

۴ - آیا دعا و ذکر و توسل برای نجات از بیماری کافی است؟

« وَقَالَ رَبُّکُمُ ادْعُونِی أَسْتَجِبْ لَکُمْ - غافر / ۶۰ » دعا کردن و خواندن پروردگار عالم و خواستن از او حتی در مسائل کوچکی مثل نمک غذا هم سفارش شده است و خداوند خودش اجابت آن را تضمین کرده است و ذکر و دعا و عبادت مثل نماز و روزه وسیله کمک گرفتن از خداوند عالم بیان شده است. « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاهِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ - بقره / ۱۵۳ » و حتی در جای دیگری در قرآن استغفار را در کنار وجود پیامبر رحمت(ص) سبب دفع عذاب بیان کرده است. « وَمَا کَانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِیهِمْ وَمَا کَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ یَسْتَغْفِرُونَ - انفال / ۳۳ » ولی با همه این تفاصیل آیا دست به دعا بلند کردن و رها کردن اسباب مادی و طبیعی به تنهایی می تواند ما را از مشکلات نجات داده و نیازهای ما را برطرف کند؟ بی شک چنین نیست چرا که خداوند حکیم است و دنیا را بر اساس نظم و سنت خاص الهی آفریده و تدبیر کرده است و حتی در بیان ائمه معصومین به انجام امور از روال عادی و طبیعی آن تأکید شده است. وقتی که آیاتی از سوره مبارکه طلاق « وَ مَنْ یَتَّقِ اللهَ یَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لا یَحْتَسِبُ - طلاق / ۲و۳ » که به آیه « مَنْ یَتَّقِ اللهَ » معروف است، نازل شد.

عده ای از مسلمانان و یاران پیامبر کار و تلاش را رها کردند، درها را بستند و به عبادت روی آوردند. وقتی پیامبر اکرم(ص) علت را جویا شد آنها گفتند که خداوند روزی ما را تضمین کرده و روزی ما تأمین خواهد شد. پیامبر اکرم(ص) در پاسخ آنها فرمودند: هر کس این کار را بکند دعایش مستجاب نخواهد شد و تأکید کردند که حتما در طلب روزی باشید و آن را بجویید. این ماجرا به خوبی به ما می فهماند که دعا و عبادت و توسل برای جلب روزی یا دفع بلا و نجات از مشکلات لازم است ولی کافی نیست. یعنی به وسیله دعا ما می توانیم اسباب رحمت الهی را به سوی خودمان جلب کنیم ولی از انجام وظایف دیگر خود هم نباید غافل بشویم.

۵ - چه باید کرد؟

« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا عَلَیْکُمْ أَنْفُسَکُمْ - مائده / ۱۰۵ »

جدا از معانی اخروی که در ادامه آیات آمده است از باب حجیت ظاهر و نص بودن آیات قرآن کریم می توانیم دستورات الهی را در همه عرصه ها و زمینه های مختلف زندگی دنیوی خود نیز به کار ببریم. تأکید و توصیه بر مراقبت از خود و همچنین توصیه به حفظ و نگهداری خانواده در مقابل خطرات «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَکُمْ وَأَهْلِیکُمْ - تحریم / ۶ » و نهی از بی توجهی و بی مبالاتی که منجر به هلاکت انسان می شود «وَلَا تُلْقُوا بِأَیْدِیکُمْ إِلَى التَّهْلُکَهِ - بقره / ۱۹۵ » همه این آیات به خوبی نشان می دهد که اولین اقدام و اولین گام در مواجهه با گرفتاری ها و مشکلاتی شبیه ویروس کرونا خودمراقبتی و پیشگیری از افتادن در ورطه چنین بیماری هایی است.

با توجه به اینکه ریشه این ویروس از یک غذای مورد استفاده در کشور چین و حیوان خفاش می باشد توجه به دستورات دینی در خصوص خوراک و اهمیت غذای حلال هم باید مورد توجه قرار گیرد. « فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسَانُ إِلَى طَعَامِهِ - عبس / ۲۴ » توصیه اسلام به نظافت و رعایت مسائل بهداشتی که حضرت رسول اکرم(ص) آن را جزیی از ایمان و از اخلاق انبیاء بیان کرده اند و امروزه هم مورد توصیه و تأکید پزشکان دلسوز و زحمت کش نیز می باشد یکی دیگر از راه حل های مقابله با این ویروس است. توجه نکردن به اخبار دروغ « یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جَاءَکُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَیَّنُوا - حجرات / ۶ » و حفظ سلامت روانی جامعه نیز یکی دیگر از مواردی است که می تواند مواجهه و مقابله با این پدیده را آسان تر گرداند. البته سودجویان و محتکران هم باید بدانند که نان در خون مردم زدن عاقبتی جز لعن و عذاب الهی برایشان نخواهد داشت. و در پایان با توجه به این نکته که طبابت و مداوا به دست پزشک ولی شفاء و سلامتی به دست خداوند است با رعایت نکات ایمنی برای شفای مریضان وسلامتی زحمت کشان و مدافعان سلامت و جهت دفع هر چه سریعتر این ویروس منحوس دعا کنیم.