نزدیکی مهر تابان به نقطه انقلاب زمستانی

ایسنا: در حالی در آسمان فردا خورشیدگرفتگی رخ می‌دهد که خورشید در نزدیکی نقطه انقلاب زمستانی قرار دارد و جزایر ایرانی مانند سیری، ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک، کیش و قشم با پوشش ببش از ۸۰ درصد وضعیت خوبی برای رصد این خورشیدگرفتگی هستند.

فردا، پنج‌شنبه ۵ ماه دی جاری پدیده خورشیدگرفتگی جزئی رخ خواهد داد. این خورشیدگرفتگی از نوع حلقوی است، اما در ایران به صورت جزئی دیده می‌شود. این گرفتگی در آسیا، بخش‌هایی از شمال و غرب استرالیا، بخشی از شمال شرق آفریقا، به صورت جزئی و در بخشی از عربستان سعودی، قطر، امارات متحده عربی، عمان، جنوب هند، سریلانکا، مالزی، سنگاپور، اندونزی، فیلیپین و برونئی به صورت حلقوی قابل مشاهده است.

بیشینه پوشیدگی این گرفتگی جزئی در جنوب شرق آسیا رخ می‌دهد که در شرق سوماترا، ماه حدود ۹۴ درصد از قرص خورشید را می‌پوشاند.

در تهران، ماه حداکثر ۶۱ درصد از قرص خورشید را می‌پوشاند و قرص گرفته خورشید در حالی طلوع می‌کند که مراحل باز شدن را سپری می‌کند. در تهران، زمان طلوع آفتاب ساعت ۷ و ۱۲ دقیقه است و گرفتگی در ساعت ۸ و ۲۳ دقیقه پایان می‌یابد. زمان و حداکثر میزان‌ پوشیدگی در سایر نقاط ایران با تهران متفاوت است.

به گزارش موسسه ژئوفیزیک مشخصات خورشید گرفتگی برای تمامی مراکز استان‌ها به شرح زیر است:

ردیف مرکز استان

طلوع آفتاب

شروع گرفتگی پایان گرفتگی حداکثرپوشیدگی
۱ اراک ۷:۱۵ ۶:۰۹ ۸:۲۲ ۶۶ درصد
۲ اردبیل ۷:۳۲ ۶:۱۴ ۸:۲۲ ۴۵
۳ ارومیه ۷:۴۳ ۶:۱۳ ۸:۲۰ ۳۳
۴ اصفهان ۷:۰۳ ۶:۰۸ ۸:۲۳ ۶۹
۵ اهواز ۷:۱۲ ۶:۰۹ ۸:۲۰ ۷۵
۶ ایلام ۷:۲۷ ۶:۰۹ ۸:۱۹ ۵۵
۷ بوشهر ۶:۵۸ ۶:۰۴ ۸:۲۱ ۸۲
۸ بجنورد ۶:۵۳ ۶:۱۵ ۸:۲۸ ۴۸
۹ بندر عباس ۶:۳۲ ۶:۰۳ ۸:۲۶ ۸۰
۱۰ بیرجند ۶:۳۴ ۶:۰۹ ۸:۲۹ ۵۸
۱۱ تبریز ۷:۳۹ ۶:۱۴ ۸:۲۱ ۳۷
۱۲ تهران ۷:۱۲ ۶:۱۱ ۷:۱۳ ۶۱
۱۳ خرم آباد ۷:۱۹ ۶:۰۸ ۸:۲۰ ۶۵
۱۴ رشت ۷:۲۴ ۶:۱۳ ۸:۲۲ ۵۳
۱۵ زاهدان ۶:۱۹ ۶:۰۶ ۸:۳۱ ۶۶
۱۶ زنجان ۷:۲۷ ۶:۱۲ ۸:۲۲ ۵۲
۱۷ ساری ۷:۰۸ ۷:۰۸ ۸:۲۴ ۵۶
۱۸ سمنان ۷:۰۴ ۶:۱۱ ۸:۲۴ ۵۹
۱۹ سنندج ۷:۲۹ ۶:۱۰ ۸:۲۰ ۵۱
۲۰ شهرکرد ۷:۰۶ ۶:۰۷ ۸:۲۲ ۷۲
۲۱ شیراز ۶:۵۳ ۶:۰۵ ۸:۲۲ ۷۸
۲۲ قزوین ۷:۱۹ ۶:۱۲ ۸:۲۲ ۵۸
۲۳ قم ۷:۱۲ ۶:۱۰ ۸:۲۲ ۶۴
۲۴ کرج ۷:۱۴ ۶:۱۱ ۸:۲۳ ۶۰
۲۵ کرمان ۶:۳۶ ۶:۰۶ ۸:۲۷ ۶۹
۲۶ کرمانشاه ۷:۲۶ ۶:۰۹ ۸:۲۰ ۵۶
۲۷ گرگان ۷:۰۳ ۶:۱۳ ۸:۲۵ ۵۴
۲۸ مشهد ۶:۴۱ ۶:۱۴ ۸:۲۹ ۴۹
۲۹ همدان ۷:۲۱ ۶:۱۰ ۸:۲۱ ۶۰
۳۰ یاسوج ۶:۵۹ ۶:۰۶ ۸:۲۲ ۷۶
۳۱ یزد ۶:۵۲ ۶:۰۷ ۸:۲۵ ۶۸

خورشید گرفتگی در مناطق جنوب ایران نسبت به دیگر مناطق کشور طولانی‌تر است و بخش‌بزرگتری از قرص خورشید پوشیده می‌شود. حداکثر گرفتگی با پوشیدگی ۸۶ درصد است که در جزایر خلیج فارس رخ می‌دهد.

خسرو جعفری‌زاده از فعالان عرصه نجوم آماتوری در گفت‌وگو با ایسنا، خورشید گرفتگی را یکی از رویدادهای بسیار زیبا در دنیای ستاره‌شناسی دانست و گفت: خورشیدگرفتگی‌ها به ۳ دسته "جزیی"، "کلی" و "حلقوی" تقسیم‌بندی می‌شوند و فردا پنج‌شنبه ۵ دی ماه ایران شاهد خورشیدگرفتگی حلقوی است که در کشور به صورت خورشیدگرفتگی جزئی دیده خواهد شد.

وی ادامه داد: خورشیدگرفتگی حلقوی زمانی روی خواهد داد که ماه در اوج و زمین در حضیض مداری (نسبت به خورشید) قرار دارد. در این صورت قرص ماه به صورت کامل قرص خورشید را نخواهد پوشاند و در زمان گرفت کامل خورشید به صورت حلقه‌ای نورانی در آسمان دیده می‌شود. خورشیدگرفتگی ۵ دی نیز از دسته خورشیدگرفتگی‌های حلقوی است.

جعفری‌زاده با بیان اینکه این خورشیدگرفتگی از کشورهای عربستان، قطر، امارات، عمان، هند، سریلانکا و مالزی قابل رصد است، خاطرنشان کرد: در خورشیدگرفتگی حلقوی ۵ دی ۹۷.۰۱ درصد خورشید توسط ماه پوشیده می‌شود، بنابراین ماه تمامی خورشید را نخواهد پوشاند که به آن گرفت حلقوی خورشید می‌گویند.

مسیر خورشیدگرفتگی

این فعال حوزه نجوم آماتوری به بیان مراحل این گرفت پرداخت و توضیح داد: این گرفت به مدت ۳ ساعت و ۳۹ دقیقه و ۵ ثانیه طول می‌کشد و در این مدت سایه با سرعت ۱.۱ کیلومتر بر ثانیه بر روی زمین حرکت می‌کند. بیشترین عرض گرفت ۱۶۴ کیلومتر است که در طی مسیر کوچکتر و سپس دوباره به همین مقدار در زمان پایان گرفت نزدیک می‌شود.

وی ادامه داد: در زمان گرفت حلقوی خورشید در صورت فلکی سرطان (خرچنگ) و میل مداری ۲۳- درجه و ۲۲ دقیقه و بعد ۱۸ ساعت و ۱۷ دقیقه قرار دارد. اگر کمی دقت کنید، می‌بینید که خورشید در نزدیکی نقطه انقلاب زمستانی است و در پایین‌ترین میل مداری خود قرار دارد.

جعفری‌زاده در خصوص وضعیت گرفت خورشید در ایران گفت: در این روز تمام ایران در زمان طلوع خورشید در صبحگاه روز ۵ دی ماه شاهد گرفت جزیی خورشید خواهد بود و مناطق جنوبی ایران و به خصوص بین شهرهای بوشهر تا بندرعباس بیشترین درصد گرفت را خواهند داشت. بیشترین گرفت در ایران را جزیره سیری در جنوبی‌ترین نقطه ایران با عرض جغرافیایی ۲۵ درجه و ۵۴ دقیقه و ۱۸ثانیه شمالی و ۵۴ درجه و ۳۰ دقیقه و ۵۲ ثانیه شرقی با درصد گرفت ۹۰.۴ درصد به خود اختصاص خواهد داد.

به گفته وی، جزیره‌های ایران مانند سیری، ابوموسی، تنب بزرگ و کوچک، کیش و قشم همگی با گرفت بالای ۸۰ درصد وضعیت خوبی برای رصد خورشیدگرفتگی ۵ دی را دارند.