جزییات یک عملیات بزرگ و امنیتی ایران

خبرگزاری فارس: در آخرین ساعات شب سوم اسفندماه ۸۸ اخباری محرمانه از حضور یک تبهکار بین‌المللی در بین مسافران پرواز هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ که با شناسایی و معرف پروازی «لیما، یانکی، نوامبر Lyn ۴۵۴» و با شماره ثبت کشور قرقیزستان در کریدور پروازی به قصد بیشکک برنامه‌ریزی شده بود، توجه مسئولان وزارت اطلاعات ایران را به خود جلب می‌کند؛ پروازی که عبدالمالک ریگی سرکرده گروهک تروریستی جندالله را به همراه خود داشت.

قرار بر این بود تا هواپیمای حامل ریگی توسط جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش در یکی از پایگاههای ایران به زمین بنشیند در حالی که هیچ یک از خلبانان حاضر در عملیات اطلاعی از ماجرا نداشته و تنها موظف به زمین نشاندن هواپیمای مذکور بودند.

ساعت ۲۳:۱۵ سوم اسفندماه ۱۳۸۸

پست فرماندهی ارتش جمهوری اسلامی ایران

در کوتاهترین زمان ممکن، امیر سرلشکر عطاءالله صالحی فرمانده کل ارتش از طریق معاون اطلاعات خود، در جریان رهگیری این هواپیما قرار گرفت و دستور اجرای عملیات را صادر کرد.

اجرای این عملیات با نظارت فرمانده کل ارتش و معاون عملیاتی‌اش، برعهده فرمانده نیروی هوایی و نیز مرکز عملیات قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) سپرده شد.

دستور عملیات، ساده ولی واضح بود: «پرواز هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ به مقصد قرقیزستان قبل از خروج از حریم هوایی کشور باید در یکی از فرودگاههای ایران، ترجیحا تهران مجبور به نشستن شود.»

ساعت ۲۳:۲۵ سوم اسفند ماه ۱۳۸۸

ستادفرماندهی نیروی هوایی سالن توجیه مرکز فرماندهی نهاجا

امیر خلبان حسن شاه‌صفی فرمانده نیروی هوایی با سرعت وارد پست فرماندهی شده و دستور داد تا معاون عملیات، نماینده مرکز عملیات قرارگاه پدافند هوایی، فرمانده حفاظت اطلاعات، جانشین و مدیر عملیات و رییس مرکز فرماندهی در کمترین زمان ممکن حاضر شوند.

بلافاصله به کلیه پایگاههای هوایی کشور نیز اعلام آماده باش کامل برای اجرای یک رهگیری هوایی بسیار حساس داده شد.

فرمانده نهاجا در کوتاهترین زمان، دستور واصله را ابلاغ کرده و می‌گوید که شرح این ماموریت، دقایقی قبل، از طریق دفتر ویژه و با طبقه‌بندی «به کلی سری» و مستقیم در اختیار وی قرار گرفته است.

۴ فرودگاه تهران، مشهد، کرمان و بندرعباس برای نشاندن هواپیمای مذکور در نظر گرفته می‌شود اما به دلیل آماده نبودن فرودگاه کرمان و بُعد مسافت فرودگاههای تهران و مشهد، در نهایت فرودگاه بندرعباس برای نشاندن بوئینگ ۷۳۷ انتخاب می‌شود.

برای درک اهمیت موضوع، کافیست به برخی الزامات این طرح توجه کنیم:

- زمان تقریبی برخاستن هواپیمای مسافربری از امارات متحده عربی

- زمان ورود هواپیمای هدف به حریم هوایی ایران و استقرار آن در فضای تعیین شده عملیات

- ملاحظات و محدودیت‌های پرواز در شب و در مجاورت با مرز

- تعیین سقف پرواز امن برای اجرای سناریوی فرود

- پیش بینی حضور جنگنده‌های بیگانه برای کمک به هواپیمای هدف که احتمال پرواز آنها از روی ناو هواپیمابر آمریکا در خلیج فارس و یا نزدیکترین پایگاه زمینی به بندرعباس متصور بود

- محاسبه میزان سوخت جنگنده‌های رهگیر، در صورت طولانی شدن عملیات رهگیری و پیش بینی حضور هواپیمای تانکر در محدوده منطقه عملیات

- چگونگی نوع اخطار به هواپیمای مسافربری و تحلیل واکنش خلبان آن از سوی خلبان جنگنده خودی

- ارزیابی تحمل روحی و روانی خلبان هواپیمای هدف نسبت به رهگیری هوایی و نحوه ادامه آن تا حصول نتیجه مطلوب

- مدیریت فرود هواپیما در وضعیت دلخواه

- آمادگی رویارویی با افکار جهانی پس از این رویداد

- پیش بینی عدم تمکین خلبان هواپیمای مسافربری وسرپیچی وی از اخطارهای خلبانان ایرانی برای اجرای راهکارهای بعدی

در بخشی از طرح‌ریزی عملیاتی، قراربر این شد که به منظور پیشگیری از هرگونه رویداد غیرمنتظره، حداقل ۲ فروند هواپیمای رهگیر اف ۱۴ نیز برای تامین پوشش هوایی منطقه در نظر گرفته شود.

در دومین مرحله از تدوین طرح عملیاتی، ۴ فروند هواپیمای شکاری مجهز به «کد آلرت» نیز در پایگاه نهم شکاری (بندرعباس) در نظر گرفته شد که ۲ فروند از آنها به طور مستقیم در این عملیات درگیر شدند.

از پایگاههای شکاری تبریز، همدان، دزفول و بوشهر نیز خواسته شد تا مجرب ترین خلبانان خود را به محل کار فرا بخوانند تا در صورت بروز دخالت بیگانگان، این جنگنده‌ها آماده مقابله باشند.

ساعت ۲۳:۴۵ سوم اسفندماه ۱۳۸۸

ستاد فرماندهی نیروی هوایی ارتش

فرمانده نیروی هوایی از طریق تلفن مستقیم و قرمز رنگ (که تلفن ویژه و غیرقابل شنود است)، با فرمانده پایگاه نهم ارتباط برقرار کرده و می‌گوید: «یک فروند هواپیما در ساعت نیم بامداد از فرودگاه دُبی پرواز و به سمت بیشکک حرکت خواهد کرد و از کریدور هوایی ایران خواهد گذشت. از شما می‌خواهم این هواپیما را رهگیری و وادار به فرود اجباری در فرودگاه بندعباس کنید. تکرار می‌کنم این هواپیما نباید از محدوده پروازی بندرعباس خارج شود.»

ساعت ۲۳:۵۰ سوم اسفندماه۱۳۸۸

پایگاه نهم شکاری (بندرعباس)

خلبانان آلرت پایگاه در کمترین زمان آماده عملیات می‌شوند.

نحوه طرح‌ریزی این عملیات ایجاب می‌کرد نیم ساعت پس از پرواز اولین جنگنده رهگیر (هواپیمای اصلی)، دومین فروند نیز در منطقه پروازی و در ارتفاعی مطمئن و نزدیک به صحنه عملیات، قرار بگیرد.

جنگنده رهگیر خودی در طرح با نام «دنا آلفا» و هواپیمای دوم نیز با نام «دنا براوو» و هواپیمای آماده بر روی باند نیز به نام «دنا چارلی» معرفی شدند.

در اولین دقایق بامداد چهارم اسفندماه ۱۳۸۸، ۲ فروند هواپیما از ناوگان ترابری سوخت رسان نیز به پرواز درآمدند.

یک فروند بوئینگ سوخترسان ۷۴۷ جامبوجت به مقصد اصفهان به پرواز خود ادامه داد و سپس به همراه ۲ فروند هواپیمای اف۱۴ که از آسمان منطقه به سمت شرق و شمال شرق در حرکت بودند، عمل اتصال هوایی سوختگیری را با هدایت رادار در منطقه انجام دادند.

یک فرود بوئینگ ۷۰۷ نیز به سوی منطقه پروازی سوختگیری هوایی در حد فاصل پایگاه کرمان و بندرعباس ادامه مسیر داد.

ساعت ۰۱:۳۴ بامداد چهارم اسفند ماه ۱۳۸۸

فرودگاه دُبی

هواپیمای هدف از باند فرودگاه دُبی به پرواز در می‌آید.

کارکنان مرکز رادار هوایی قرارگاه پدافند هوایی نیز به خوبی می‌دانستند براساس قوانین بین‌المللی ایکائو، هر هواپیمای ورودی به کشور باید ۱۰ دقیقه قبل از ورود، با فرکانس رادیویی رادار ارتباط برقرار کرده و پس از دریافت کد رهگیری از قبل تعریف شده، مجوز ورد به فضای کشور را دریافت کند.

هرچند این موضوع سبب سهولت در کشف و شناسایی می‌شود، اما همزمانی ورود چند پرنده ناشناس آنهم به فاصله ۲ تا ۵ دقیقه، نگرانی‌های خاص خود را در کشف و شناسایی در پی دارد.

ساعت ۰۱:۵۳ بامداد چهارم اسفند ماه ۱۳۸۸

پایگاه نهم شکاری

جنگنده شکاری «دنا آلفا» با کسب اجازه از برج مراقبت به پرواز در آمده، بلافاصله با کمک رادار، در مسیر ۶۰ مایلی هواپیمای مسافربری قرار گرفت که تا دقایقی دیگر وارد حریم هوایی کشور می‌شود.

دقایقی بعد، هواپیمای مسافربری بر فراز بندرعباس قرار گرفته و فانتوم «دنا آلفا» خود را به آن نزدیکتر کرده و منتظر دستور می‌ماند.

بر اساس محاسبات دقیق، فقط ۱۰ دقیقه برای مجاب کردن خلبان هواپیمای مسافربری فرصت باقی است.

خلبان «دنا آلفا» با نزدیکی به هواپیمای مسافربری، به فرمانده پایگاه می‌گوید که این هواپیما از نوع ۷۳۷ است. فرمانده نیز با ابراز خوشحالی از درست درآمدن محاسبات، به او می‌گوید فاصله‌اش را با هواپیما حفظ کرده و آن را گم نکند.

جنگنده دوم (دنا براوو) نیز به پرواز درآمده و خیلی زود خود را میان نقطه ارتباط رادار زمینی و کاروان پروازی مستقر در بندرعباس جای می‌دهد.

رادار منطقه، ۲ بار با هدایت جنگنده رهگیر، به هواپیمای مسافربری، درخواست فرود آن را می‌کند که هر ۲بار با بی‌اعتنایی خلبان مسافربری مواجه می‌شود.

رادار با اطمینان از استقرار شکاری رهگیر در پشت سر هواپیمای مسافربری، فرمان خود را برای اقدام به فرود اجباری در بندرعباس صادر کرد: «... لیما یانکی نوامبر ۴۵۴! ادامه پرواز شما با اشکال مواجه شده است. شما باید در فرودگاه بین المللی بندرعباس به زمین بنشینید.»

با اصرار خلبان قرقیز بر ادامه مسیر، این بار رادار با لحن آمرانه‌تری خطاب به هواپیمای هدف می‌گوید: «هواپیمای با معرف لیما یانکی نوامبر Lyn ۴۵۴ که در کریدور هوایی A-۴۱۹ در ارتفاع ۲۵هزار پا در حال پرواز هستید... تکرار می‌کنم... شما باید در فرودگاه بندرعباس عمل فرود اجباری را انجام دهید...»

با بی پاسخ ماندن مجدد این اخطار، این بار رادار به حضور شکاری‌های رهگیر اشاره کرده و می‌گوید: «لیما یانکی نوامبر Lyn ۴۵۴! شما توسط شکاری‌های نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران رهگیری شده‌اید و باید در فرودگاه بندرعباس عمل فرود احباری را انجام دهید...»

اما این بار نیز خلبان مسافربری از دستور سرپیچی می‌کند.

پس از آنکه اخطارهای پی در پی رادار با بی‌توجهی خلبان مسافربری مواجه شد، این بار نوبت به هواپیمای شکاری نیروی هوایی (دنا آلفا) رسید تا حضور خود را با قدرت و صلابت تمام به نمایش بگذارد: «لیما یانکی نوامبرLyn ۴۵۴، این صدای هواپیمای شکاری نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران است. شما رهگیری شده‌اید و باید طبق مقررات بین المللی هوایی در فرودگاه بندرعباس فرود بیایید...»

باز پاسخی از سوی خلبان بوئینگ ۷۳۷ شنیده نشد.

هدف به سرعت در حال خروج از محدوده فضای بندرعباس بود.

خلبان شکاری تلاش کرد تا به هواپیمای قرقیزستانی نزدیک شود. در فاصله هزارپایی از سمت چپ، شکاری ایرانی اکنون به موازات و در کنار هدف و اندکی بالاتر از هواپیمای مسافربری روی کانال بین المللی گارد در باند فرکانس UHF با اعتماد به نفس و خونسردی کامل بار دیگر چنین اعلام کرد: «هواپیمای با معرف شناسایی Lyn ۴۵۴توجه کنید...»

با بی توجهی چندین باره خلبان مسافربری، خلبان شکاری ایران تصمیم گرفت در موقعیت و فاصله بسیار نزدیکی به موازات دید خلبان، در مقابل کابین هواپیمای مسافربری قرار بگیرد و برای آخرین بار تلاش کرد با خاموش و روشن کردن چراغ های وضعیت بر روی بال چپ و راست خود و یا چراغ گردون قرمز بر روی سکان عمودی، توجه خلبان مستقر در کابین هواپیمای مسافربری را به خود جلب کند.

خلبان قرقیز به طرز عجیبی باز هم واکنش نشان نداد و خلبان شکاری نیز وضعیت را با فرمانده پایگاه در میان گذاشت اما پیام فرمانده بسیار کوتاه و قاطع بود: «... هواپیمای هدف باید در فرودگاه بندرعباس بنشیند.»

خلبان «دنا آلفا» بلافاصله پس از دریافت دستور، موقعیت خود را تصحیح و اولین رگبار مسلسل را با ۳ ثانیه نواخت ممتد تیر آغاز کرد.

تیرهای مسلسل هواپیما از نوع جنگی و فشنگ ۲۰ میلی متری، آسمان کویر ایران را به سمت جنوب کرمان شکافت.

شلیک تیرها هم کارساز نشد و خلبان شکاری از دریافت پیام مثبت از بوئینگ ۷۳۷ ناکام بود اما او وظیفه داشت به هر صورت ممکن، هواپیما را به زمین بنشاند.

جنگنده آلفا دست بردار نبود. بر فراز و بر بال هواپیمای بوئینگ ۷۳۷ با علائم بصری نظیر خاموش و روشن کردن چراغ های وضعیت و چشمک زن، هواپیمای مساقربری را برای چندمین بار مخاطب قرار داد که: «هواپیما با معرف شناسایی Lyn ۴۵۴ برای آخرین بار اخطار می‌کنم...»

و بی درنگ دستش را به مدت ۲ ثانیه بر ماشه مسلسل فشرد و بار دیگر خطی از آتش تا دوردست ترسیم شد.

حالا دیگر خلبان بوئینگ ۷۳۷ کاملا متوجه قاطعیت نیروهای ایرانی شده و فهمیده بود که هواپیمایش رهگیری شده است.

زمان، این بار برای او به کُندی و برای خلبان شکاری رهگیر به سرعت سپری می‌شد.

کم کم به این نتیجه رسید که چاره‌ای جز تبعیت ندارد. درست بر فراز آسمان فرودگاه کرمان به سمت طبس، از ادامه مسیر منصرف شد و علامت بصری پرواز هواپیمای شکاری را با گردش به چپ پذیرفت و دنبال کرد.

بالاخره خلبان مسافربری به صدا آمد و گفت: «قربان! هواپیمای مسافربری، گردش به چپ را برای بازگشت آغاز کرد.»

این بهترین جمله ای بود که خلبان آلفا در طول چندین سال پرواز خود شنیده بود.

آلفا از خلبان «دنا براوو» خواست که در موقعیت پشت سر وی، ضمن مراقبت هوایی از فضای رهگیری، روند حرکت هواپیمای مسافربری را تحت نظر داشته باشد.

ساعت ۰۲:۴۵ بامداد چهارم اسفندماه ۱۳۸۸

ایستگاه کنترل تقرب بندرعباس

برج مراقبت، اولین پیام هواپیمای مسافربری را دریافت و این خبر در اندک زمانی، کلیه عوامل اطلاعاتی، امنیتی و عملیاتی را چه در تهران و چه در بندرعباس با خوشحالی زائدالوصفی مواجه کرد.

خلبان «دنا آلفا» پس از اطمینان از اینکه چرخ‌های هواپیمای مسافربری در روی باند قرار گرفت، با آرامش خاطر به دور محوطه فرودگاه چرخی زد و با متوقف شدن هواپیمای مسافربری در انتهای باند، به دستور فرمانده پایگاه، آماده فرود شد.

دقایقی بعد به خلبان شماره ۲ نیز اعلام شد که عملیات با موفقیت به پایان رسیده و می‌تواند در پایگاه فرود بیاید.