چرا اقتصاد ایران به این حال و روز افتاده است؟

فرارو: به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی اعتراضات اخیر وجود رکود گسترده در اقتصاد کشور است، در صورتی که اگر در شرایط رونق قرار داشتیم، بیکاری در این حجم وجود نداشت، چرا که در شرایط رونق اقتصادی، چرخ تولید می‌چرخد و به تبع آن افرادی بیشتری به سر کار می‌روند و در چنین شرایطی سطح نارضایتی‌ها به طرز چشم‌گیری کاهش می‌یابد.

بزرگ‌ترین نتیجه رکود، بیکاری و اعتراض است

حسین راغفر اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه الزهراء با اشاره به اینکه یکی از ریشه‌های اصلی اعتراضات اخیر مسئله رکود در اقتصاد است، گفت: بزرگ‌ترین نتیجه رکودی که بر اقتصاد ملی حکمفرما است، بیکاری گسترده بوده که هر روز نیز بر میزان آن افزوده می‌شود، در چنین شرایطی وقتی بیکار زیاد باشد، فشار اقتصادی مضاعف می‌شود و مردم نسبت به وضعی که در آن قرار دارند، معترض می‌شوند، این مسئله بخصوص در مناطق حاشین نشین زیاد است.

وی افزود: اتفاقی که در اعتراضات اخیر زیاد بود و طبقه فرودست برای به دست آوردن حداقل نان معترض بودند، در چنین شرایطی اگر سیاست‌گذاری‌های کلان تغییری نکند، این وضعیت تشدید خواهد شد، با توجه به این موضوع اگر دولت می‌خواهد واقعا اقدامات اصلاحی انجام دهد، باید در این راستا گام‌های عملی بردارد.

راغفر بر تاکید بر اینکه تنها راه خروج از رکود توجه به تولید است، اظهار داشت: چرا که تنها از رهگذر توجه به تولید است که اقتصاد ملی رونق خواهد گرفت و به تبع آن نیز اشتغال زایی ایجاد خواهد شد، اما ما در صحنه عمل شاهد آن هستیم که سیاست‌ها در این راستا قرار ندارد، بنابراین در اولین گام لازم است جهت‌گیری‌های اقتصادی دولت و مجلس تغییر پیدا کند.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: درحالی که باید تمام سیاست‌ها در جهت حمایت از تولید و اشتغال باشد، اما در عمل شاهد هستیم، تمام مشوق‌ها برای واردات است، در این رابطه برای واردات کالا نرخ ارز ۴۲۰۰ تومانی در نظر گرفته می‌شود، اما برای واردات نهاده‌های تولید، صنعت‌گران باید نرخ ارز نیمایی پرداخت کنند، بنابراین در چنین وضعیتی به هیچ عنوان خروج از رکود امکان پذیر نخواهد بود.

قوانین موجود ضد تولید هستند

وی با اشاره به اینکه در حال حاضر قوانینی که مجلس و دولت در حوزه خروج از رکود تصویب می‌کنند، ضد تولید است و در عمل به نفع بخش تجاری اقتصاد تمام می‌شود، بیان داشت: در حال حاضر اگر یک تولیدکننده بخواهد یک فعالیت مولد و تولیدی راه‌اندازی کند، اولا باید یک بروکراسی فشل را پشت سر بگذارد، تا تمام مجوز‌های مربوط را بگیرد، بعد از آن تازه اول مشکلات است، از بیمه تامین اجتماعی تا اداره مالیات بر سر تولیدکننده می‌ریزند، تا از او پول طلب کنند، از سوی دیگر اگر وی بخواهد از بانک تسهیلات بگیرد، اولا باید تضامین بسیار سنگین به بانک ارائه کند ودوما با توجه به بهره‌های سنگینی که بانک طلب می‌ند، در عمل تولیدکننده متضرر می‌شود و درنهایت قدرت رقابت پذیری و تولید اقتصادی و به صرفه محصول از او گرفته می‌شود.

راغفر ادامه داد: اما در مقابل اگر شما بخواهید به یک اقدام تجاری مانند واردات دست بزنید، موسساتی هستند که یک روزه و بدون هیچ دردسری برای شما شرکت ثبت می‌کنند و با تهیه کارت بازرگانی برای شما، کارتان را به سهولت انجام می‌دهند و بعد از آن نیز شما می‌توانید به راحتی ارز دولتی دریافت کنید و کالای خود را وارد کنید، چنین مسیری را با مسیر یک تولید کننده مقایسه کنید تا متوجه شوید که چرا وضعیت اقتصاد کشور امروز به این حال و روز افتاده است.

این استاد اقتصاد با اشاره به اینکه در حال حاضر مافیای فعالیت‌های تجاری در کشور اجازه هیچ‌گونه فعالیت مولد و تولیدی را نمی‌دهد، گفت: آن‌ها به حدی قدرت یافته‌اند که اجازه تغییر قوانین به سود تولید ملی را نمی‌دهد، این امر را در تحصیص ارز برای واردات مشاهده می‌کنید که هر سال میلیارد‌ها دلار صرف کالا‌های غیر ضرور می‌شود، در صورتی که می‌توان این مبلغ را صرف اشتغال و تولید کشور کرد.

نقش رکود اقتصادی در شکل گیری اعتراضاتدولت باید برای ایجاد اشتغال و رونق تولید در جهت گیری ها و تصمیمات خود تجدید نظر کند

نقش مخرب نظام بانکی در ایجاد رکود

وی همچنین با اشاره به نقش مخرب نظام بانکی در ایجاد رکود و تشدید آن، اظهار داشت: بانک‌ها نیز یکی از عواملی هستند که به شدت ضد تولید عمل می‌کنند، آن‌ها با توجه به نرخ بهره‌های سنگینی که از تولیدکنندگان دریافت می‌کنند، در عمل آن‌ها را از هرگونه توسعه کار خود بازمی‌دارند، در صورتیکه فلسفه وجودی بانک این است که به بخش مولد اقتصاد تسهیلات دهد نه این خود بنگاه‌داری و فعالیت تجاری کند و رقیب بخش تولید در صحنه اقتصاد کشور شود.

راغفر افزود: تا زمانیکه بانک‌ها به وضعیت فعلی ادامه دهند هیچ امیدی نمی‌تواند داشته که تولید کشور رونق بگیرد، چرا که بخش مولد اقتصاد نیاز به سرمایه‌گذاری دارد و یکی از منابع مهم این تامین سرمایه، بانک‌ها هستند که در حال حاضر نقش موثری در ایجاد رونق در اقتصاد ندارند و برعکس آن با مشکلاتی که برای تولیدکنندگان درست می‌کنند، آن‌ها را از فعالیت اصلی خود دور می‌کنند.

این کارشناس با اشاره به اینکه باید برای رونق تولید فضای کسب و کار کشور تسهیل شود و بهبود یابد، اضافه کرد: در حال حاضر فضای کسب و کار به هیچ عنوان مناسب نیست و در این زمینه باید قوانینی از جمله قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار اجرایی شود، تا شرایط برای تولیدکنندگان و صنعتگران محیا شود تا بتوانند به اقتصاد رونق بخشیده و اشتغال‌زایی کنند.

وی با اشاره به اینکه نظام مالیاتی نیز نیاز به اصلاح دارد، گفت: در حال حاضر بخش اعظمی از اقتصاد ایران فرار مالیاتی دارند و حقوق حقه دولت را در این باره نمی‌پردازند، در صورتیکه اگر قوانینی وضع شود تا با این فرارهای مالیاتی برخورد شود، می‌توان با منابع حاصل از این کار، رونق را به تولید برگرداند و در قالب یارانه به تولیدکنندگان پرداخت کرد، تا بتوانند اقدام به اشتغال‌زایی کنند.

راغفر ادامه داد: اگر مجموعه اقداماتی که به آن‌ها اشاره شد، انجام شود، در این صورت این یک نشانه مثبت برای سرمایه‌گذارانی است که در حال حاضر سرمایه خود را از کشور خارج کرده‌اند، اگر آن‌ها ببینید که شرایط متفاوت شده و سیاست‌گذاری‌ها تغییر پیدا کرده، ترغیب می‌شوند که در داخل سرمایه‌گذ‌اری کرده و از این طریق به رونق اشتغال و تولید کمک خواهند کرد.

این استاد اقتصاد گفت: اگر اقتصاد کشور در معنی واقعی کلمه از رکود خارج شود و به دنبال آن نیز اشتغال‌زایی پایدار صورت گیرد، سطح درآمدی مردم افزایش خواهد یافت و از سطح نارضایتی‌های که در سطح جامعه به خصوص در مناطق حاشیه نشین وجود دارد به میزان زیادی کاسته خواهد شد، اما این کار نیاز به اصلاح رویکرد‌ها و نظام تصمیم‌گیری دارد که با شرایط موجود تغییر آن بعید به نظر می‌رسد.