شرط یونسکو برای ثبت جهانی هورامان

خبرگزاری مهر: ثبت جهانی هورامان، منطقه‌ای که در بین استان‌های کردستان و کرمانشاه مشترک بوده، چندین سال است در اولویت قرارگرفته و علیرغم اقدامات مختلف تاکنون این مهم جنبه عملیاتی به خود نگرفته است.

هورامان به دلیل ویژگی‌های خاص جغرافیایی، معماری ویژه، نوع زندگی مردم و همچنین آداب‌ورسوم خاص یکی از مناطق پر گردشگر در استان و حتی کشور به شمار می‌رود و به همین دلیل ثبت جهانی این منطقه یکی از اولویت‌های دولت طی چند سال اخیر بوده است.

در راستای تسریع در ثبت جهانی این منطقه پایگاه منظر فرهنگی و تاریخی هورامان از شش سال قبل شکل‌گرفته و در راستای عملیاتی کردن این مهم فعالیت‌ها و برنامه‌های مختلفی را در سطح استان کردستان انجام داده است.

پویا طالب نیا مدیر پایگاه منظر فرهنگی، تاریخی هورامان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به پایان مطالعات ثبت جهانی این منطقه، گفت: هم‌اکنون ما وارد مرحله اجرایی ساماندهی روستاها شده‌ایم.

تشکیل کارگروه ساماندهی روستاهای منطقه هورامان

وی با اشاره به اقدامات در دستور کار در راستای اجرایی کردن موضوع ساماندهی روستاها، افزود: عملیاتی کردن این مهم نیاز به تشکیل کارگروه ویژه متشکل از استانداری کردستان، میراث فرهنگی، فرمانداری و بخشداری‌های حوزه استحفاظی دارد تا با یک مدیریت واحد کارها به بهترین شیوه انجام شود.

مدیر پایگاه منظر فرهنگی و تاریخی هورامان با اشاره به اینکه کار ساماندهی روستاهای این منطقه به‌صورت نمونه در روستای دولاب انجام‌شده است، افزود: این طرح موفقیت‌آمیز بوده و برای سایر روستاها از آن می‌توان الگوبرداری کرد.

طالب نیا با اشاره به اینکه این مطالعات در قالب مردم‌شناسی، باستان‌شناسی، علوم طبیعی، معماری، اسناد تاریخی و هوار نشینی انجام‌شده است، یادآور شد: ساماندهی روستاها نیازمند اعتبارات ویژه است تا بلکه طی ۲ ماه آینده مدارک لازم برای تهران ارسال شود تا استان با آمادگی کامل منتظر بررسی‌های کارشناسان باشد.

وی با اشاره به فعالیت‌های مطالعاتی صورت گرفته در راستای شناسایی ظرفیت‌های تاریخی در منطقه هورامان، بیان کرد: بیش از ۵۰۰ اثر باستانی مربوط به دوران پارینه‌سنگی تا اواخر دوران اسلامی در این منطقه تاریخی شناسایی‌شده است.

وی اضافه کرد: پایگاه منظر فرهنگی، تاریخی هورامان درصدد است از خروجی این مطالعات که در راستای تدوین پرونده ثبت جهانی هورامان مورداستفاده قرار می‌گیرد، اطلس باستان‌شناسی منطقه هورامانات را تهیه و تدوین کند.

مدیر پایگاه منظر فرهنگی تاریخی هورامان با اشاره به این‌که اولویت اصلی حفظ بافت سنتی و میراث فرهنگی منطقه است، اظهار داشت: ثبت جهانی اورامان از تغییر بافت معماری اصیل آن جلوگیری می‌کند و سبب حفظ برخی از فرهنگ‌های غنی مردم منطقه می‌شود.

طالب نیا عنوان کرد: پژوهش‌های کارشناسان از سال ۲۰۱۱ تاکنون نشان داده است، تغییرات محسوسی در معماری شهر اورامان روی‌داده و مسئولان باید با وضع قوانینی این رویه را متوقف کنند.

وی با بیان این‌که گردشگران برای دیدن اصالت و غنای یک منطقه در آن حضور می‌یابند، همکاری و همراهی مسئولان برای حفظ و صیانت از اورامان را ضروری دانست و از اجرایی شدن فعالیت‌های حمایتی در روستاهای منطقه اورامانات خبر داد و گفت: اولویت این فعالیت‌ها با روستاهایی است که قابلیت جذب گردشگر در آن‌ها وجود دارد.

دستور رئیس‌جمهور برای تسریع در ثبت جهانی هورامان

درحالی‌که مطالعات و کارهای تحقیقاتی و پژوهشی در راستای ثبت جهانی هورامان همچنان دنبال و پیگیری می‌شود که چندی قبل رئیس‌جمهور در نامه‌ای از وزیر میراث فرهنگی کشور خواست که ثبت جهانی هورامان را در اولویت فعالیت‌های خود قرار داد.

محسن علوی مدیرکل میراث فرهنگی استان کردستان به خبرنگار مهر گفت: نامه‌ای از سوی ریاست جمهوری برای در اولویت قرار گرفتن ثبت جهانی هورامان در برنامه‌های سال جاری میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور به این وزارت خانه ارسال‌شده است.

وی با اشاره به دستور رئیس‌جمهور در راستای تسریع در ثبت جهانی هورامان، بیان کرد: هماهنگی‌های لازم در راستای ارسال پرونده ثبت جهانی هوارمان به یونسکو صورت گرفته و نماینده این سازمان بین‌المللی نیز در سفر به استان کردستان از نزدیک در جریان اقدامات و برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده قرار گرفت.

وی افزود: پرونده ثبت جهانی هورامان بعد از چهار سال تلاش در ۲ استان کردستان و کرمانشاه تکمیل و برای بررسی‌های اولیه طی روزهای آینده به سازمان جهانی یونسکو ارسال می‌شود.

علوی گفت: این منطقه تاریخی از جغرافیای فرهنگی و تاریخی وسیعی برخوردار بوده و به همین دلیل نیز پراکندگی آثار شناسایی‌شده آن در ۷۶ روستای منطقه اورامانات در شهرستان‌های سروآباد، کامیاران و سنندج است.

درحالی‌که مسئولان استان کردستان و حتی استان کرمانشاه از پایان مطالعات در خصوص تکمیل پرونده ثبت جهانی هورامان سخن به میان می‌آورند که در جلسه چندی قبل نماینده یونسکو در سنندج، ابهاماتی در خصوص ثبت جهانی هورامان مطرح شد.

حفظ وضع موجود روستاهای منطقه یکی از نیازهای لازم و ضروری است

در این جلسه حسن طالبیان معاون وزارت میراث فرهنگی کشور با تأکید بر لحاظ کردن کل منطقه هورامان با تمامی داده‌های موجود در تدوین پرونده ثبت جهانی، گفت: نقشه‌های منطقه هورامان باید به سمت معرفی معماری و وضع موجود سوق داده شود و در این راستا تهیه شوند.

وی اظهار داشت: باید برای هر مشکلی در حوزه معماری، طبیعت، فرهنگ و... یک طرح سامان‌دهی داشته باشیم تا بتوانیم در حفظ وضعیت موجود و ارتقای آن به نحو احسن اقدام کنیم.

طالبیان با اعلام حمایت از تشکیل کمیسیون عالی هورامان، افزود: مسئولیت این کمیسیون را شخصاً به عهده می‌گیرم و امور مربوط به ثبت جهانی هورامان را تا حصول نتیجه پیش خواهیم برد.

در ادامه این نشست مشاور ارشد یونسکو نیز در خصوص روند ثبت جهانی هوارمان و همچنین موانع پیش روی این مهم مواردی را مطرح کرده و خواستار تسریع در رفع این نواقص و مشکلات شد و از مسئولان ایرانی خواست که زمینه را برای تسریع در اجرایی کردن این مهم فراهم کنند.

پروفسور یوکایوکیلتو مشاور ارشد یونسکو با اشاره به موارد حائز اهمیت در ثبت جهانی هورامان گفت: بروکراسی اداری نباید مانعی برای پیشبرد اهداف ثبت جهانی این منطقه باشد.

حفظ معماری منطقه هورامان ضروری است

وی ضمن مهم خواندن معماری سنتی منطقه هورامان به‌عنوان یک ارزش مهم، افزود: ساخت‌وسازها با همکاری مردم منطقه هورامان باید ساماندهی شود و از ساخت‌وساز به شیوه مدرن جلوگیری شود.

مشاور ارشد یونسکو بر لزوم مشخص ساختن نقاط شاخص منطقه و برجسته ساختن آن‌ها، برنامه‌ریزی برای حفاظت از طبیعت و معماری این منطقه، تدوین استراتژی‌های مقابله با مشکلات و حوادث احتمالی طبیعی، شناسایی همه مسئولین و کسانی که به نحوی در فرآیند ثبت جهانی هورامان دخیل هستند تأکید کرد.

وی با اشاره به دیگر نیازهای پیش روی ثبت جهانی هورامان، ازجمله ارتقای ظرفیت‌های موجود در منطقه و سطح خدمات بهداشتی و زیرساخت‌ها، اظهار داشت: مردم منطقه یکی از اهرم‌ها و گزینه‌های مهم در حفظ وضع موجود، ارتقاء و بازسازی منطقه هستند که باید مدنظر مسئولین استان و کشور باشند.

درحالی‌که مسئولان از امیدواری در خصوص روند ثبت جهانی هورامان صحبت می‌کنند که مشاور ارشد یونسکو با شرط‌هایی که اعلام کرد روند ثبت جهانی هورامان را با تردید مواجه کرده است.

در حال حاضر تأمین زیرساخت‌های اولیه ازجمله مسیر دسترسی به منطقه، حفظ بافت سنتی و جلوگیری از ساخت‌وسازهای جدید، فرهنگ‌سازی در بین اقشار مختلف مردم و ... ازجمله اولیه‌ترین مشکلات و موانع پیش روی ثبت جهانی هورامان به شمار می‌روند.

در نهایت پرونده جمع‌آوری‌شده در حوزه‌های مختلف در خصوص هورامان تکمیل و در اختیار یونسکو قرار گرفته است ولی به نظر می‌رسد که در بعضی از حوزه‌های زیرساختی هنوز این منطقه با مشکلات و نیازهای اساسی مواجه است.