اتصال ایران به کانال ۴۰۰میلیارد دلاری تا ۲ ماه دیگر

روزنامه شرق: اتحادیه اوراسیا بازار بزرگی است که قابلیت‌های زیادی برای آن از سوی تحلیلگران اقتصادی و فعالان بازار تصور می‌شود. اگرچه رضا اردکانیان، وزیر نیرو، به‌عنوان رئیس کمیسیون دائمی همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران و روسیه از عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا خبر می‌دهد، اما حمید زادبوم، سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران، عنوان می‌کند عضویتی در کار نیست و آنچه رخ می‌دهد، فقط اجرائی‌شدن موافقت‌نامه تجاری بین طرفین است. ارتباط بین ایران و بازار اتحادیه اوراسیا به هر شکلی که باشد، یک پاشنه آشیل بزرگ دارد و آن‌هم نقل‌و‌انتقالات مالی است.

این مسئله همواره مانعی بزرگ بر سر راه تجارت ایران با دیگر کشور‌ها به دلیل اعمال تحریم‌ها بوده است، اما فعالان اقتصادی می‌گویند کانال مالی ایرانی روسی به اسم «سپام» با حجم گردش مالی حدود ۴۰۰ میلیارد دلار برای تجارت با ایران طراحی شده است که این کانال، تعاملات مالی بین ایران و همسایگان شمالی را هم امکان‎پذیر خواهد کرد. احتمال پیوستن چین به این کانال مالی نیز وجود دارد.

رضا اردکانیان، وزیر نیرو، به‌عنوان رئیس کمیسیون دائمی همکاری‌های اقتصادی و تجاری ایران و روسیه در گفتگو با خبرگزاری صداوسیما از عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ششم شهریور سال جاری خبر می‌دهد. او در سفر اخیر خود به روسیه نیز با دبیرکل اتحادیه اوراسیا دیدار می‌کند و قرار است اوایل آبان اعضای این اتحادیه به ایران سفر کنند. طبق قانون، تعامل با اوراسیا نیاز به تصویب مجلس دارد و مراحل قانونی آن طی شده است. اگرچه وزیر نیرو در سخنان خود همواره صحبت از عضویت می‌‎کند، اما حمید زادبوم، سرپرست سازمان توسعه تجارت ایران اعلام کرده است ایران عضو اوراسیا نمی‌شود، بلکه آنچه بر اساس مصوبه مجلس رخ می‌دهد، این است که موافقت‌نامه بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا اجرائی خواهد شد.

او می‌گوید: موافقت‌نامه حاضر پس از نزدیک به دو سال مذاکره به نتیجه رسید و در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ از سوی وزیر وقت وزارت صنعت، معدن و تجارت و مقامات کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا امضا شد. این موافقت‌نامه در واقع موافقت‌نامه‌ای موقت در راستای تشکیل ترتیبات تجارت آزاد میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است و دوره اعتبار موافقت‌نامه، سه سال (قابل تمدید) در نظر گرفته شده تا متعاقب آن مذاکرات برای تبدیل این موافقت‌نامه به توافق تجارت آزاد آغاز شود.

بر اساس اطلاعاتی که از سوی روابط عمومی سازمان توسعه تجارت منتشر شده است، دو موافقت‌نامه بین ایران و اتحادیه اوراسیا تبادل شده است. در فهرست تعرفه‌های ترجیحی اعلامی از سوی اتحادیه اوراسیا، ۵۰۲ ردیف تعرفه وجود دارد که حدود ۲۵.۵ درصد از کد تعرفه‌های آن مربوط به محصولات کشاورزی است و بقیه در ردیف کالا‌های صنعتی شامل محصولات نساجی، فولاد، مصنوعات فولادی و آهنگی، آبگرمکن، سیم و کابل و تریلر است.

نزدیک به ۴۰ درصد از کالا‌های فهرست پیشنهادی اتحادیه اوراسیا به ایران نیز مشمول تعرفه ترجیحی صفر درصد شده است. در مقابل، ایران نیز فهرستی متشکل از ۳۶۰ قلم کالا که بیشتر مربوط به محصولات بخش کشاورزی، بذر، چوب و برخی ماشین‌آلات است به اتحادیه اوراسیا پیشنهاد کرده است که هیچ‌یک از ردیف‌های تعرفه‌ای آن صفر درصد نیست. به این ترتیب، کالا‌های ایرانی برای ورود به بازار اوراسیا با توجه به در نظر گرفته‌شدن تعرفه صفر درصد برای بخشی از این کالاها، شانس بیشتری داشته و قدرت رقابت‌پذیری بالاتری نسبت به سایر رقبا دارند.

‌۱۷۵ ردیف کالا با تعرفه صفر

زادبوم درباره موافقت‌نامه بین ایران و اتحادیه اوراسیا می‌گوید: موافقت‌نامه حاضر پس از نزدیک به دو سال مذاکره به نتیجه رسید و در اردیبهشت سال ۱۳۹۷ از سوی وزیر وقت وزارت صنعت، معدن و تجارت و مقامات کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا امضا شد.

این موافقت‌نامه در واقع موافقت‌نامه‌ای موقت در راستای تشکیل ترتیبات تجارت آزاد میان جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است و دوره اعتبار موافقت‌نامه سه سال (قابل تمدید) در نظر گرفته شده تا متعاقب آن مذاکرات برای تبدیل این موافقت‌نامه به توافق تجارت آزاد آغاز شود. به گفته سرپرست سازمان توسعه تجارت در این موافقت‌نامه همانند سایر موافقت‌نامه‌های ترجیحات تجاری، دو فهرست کالایی شامل ترجیحات اعطایی دو طرف (ج. ا. ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا) پیوست موافقت‌نامه مذکور است که تعداد اقلام مشمول اعطای ترجیحات توسط کشورمان به اوراسیا ۳۶۰ قلم و تعداد اقلام اعطایی اوراسیا ۵۰۲ قلم کالا است.

مطابق فهرست اعطایی اوراسیا قرار است تعرفه ۱۷۵ ردیف کالا از جمله انواع فرش دستباف و ماشینی، پسته، انواع میگو، میوه‌هایی مانند پرتقال و لیمو، سبزیجات، خرما، بیسکویت و شیرینی، برخی محصولات از پلیمر‌های پروپیلن، ورق‌های پلاستیکی، محصولات بهداشتی و... صفر شود.

‌استفاده از کانال مالی روسیه برای تعامل با اوراسیا

اگرچه تعرفه‌های گمرکی در امر صادرات تأثیرگذار است، اما تجار ایرانی همواره نگران تعاملات مالی با دیگر کشور‌ها هستند؛ زیرا تحریم‌های آمریکا نقل و انتقالات پولی را برای ایران با مشکل مواجه کرده است.

جمشید نفر، رئیس کمیته صادرات غیرنفتی اتاق بازرگانی ایران از حل این دغدغه خبر می‌دهد.

او می‌گوید: اوراسیا یک بازار بزرگ با گردش مالی بالا برای ایران است و تعامل با این اتحادیه برای ایران می‌تواند مفید باشد. ضمن آنکه مشکل نقل‌و‌انتقالات مالی ایران در تعامل با این اتحادیه قابل حل است. همان‌طور که الان با روسیه مشکل تعاملات مالی حل شده است، با اوراسیا هم مشکل قابل‌حل است.

نفر ادامه می‌دهد: سامانه جدیدی بین ایران و روسیه درست شده است که از این سامانه برای نقل‌و‌انتقالات مالی بین دو کشور استفاده می‌شود. این سامانه به اسم «سپام» احتیاج به سوییفت ندارد. امکان ایجاد ارتباط بین ایران و اتحادیه اوراسیا هم از مسیر این کانال مالی وجود دارد، اما این احتمال هم وجود دارد که کانال مالی مستقلی برای اتحادیه اوراسیا تعریف شود.

به گفته او سپام هیچ محدودیتی برای تبادل منابع مالی ندارد. رئیس کمیته صادرات غیر نفتی اتاق بازرگانی عنوان می‌کند احتمالا حجم تبادلات مالی سپام حدود ۴۰۰ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود. مبادله در سپام با واحد پولی دو کشور ایران و روسیه انجام می‌شود و ریال و روبل با هم در ارتباط قرار می‌گیرند.

‌احتمال پیوستن چین به سپام

ارسلان قاسمی رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون نیز درباره کانال مالی ایرانی-روسی عنوان می‌کند: درحال‌حاضر بانک ملی ایران در روسیه یک شعبه به اسم «میربیزینس بانک» دارد. چند سالی است که تبادلات مالی شرکت‌های ایران و روس -اگرچه یک‌سری مشکلات وجود دارد- از کانال میربیزینس معمولا انجام می‌شود. تاجایی که خبر داریم، قرار است دو کشور این تعاملات را گسترش دهند.

او اضافه می‌کند: کانال مالی ایران و روسیه برخلاف اینستکس راحت‌تر راه‌اندازی می‌‎شود؛ زیرا درحال‌حاضر تعاملات مالی بین دو کشور وجود دارد. فعلا قرار است تعاملات مالی با اوراسیا نیز با کمک کانال مالی ایرانی-‌روسی انجام شود و تعاملاتی که با روبل است، در این کانال انجام شود. گفته می‌شود که چین هم در آینده به این کانال مالی خواهد پیوست.

‌بازاری به بزرگی ۲/۷ تریلیون دلار

قاسمی درباره مزیت‌های پیوستن ایران به اوراسیا بیان می‌کند: ایران در بحث موافقت‌نامه آزاد تجاری بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا نزدیک به ۵۰۰ تعرفه ترجیحی از این اتحادیه گرفته است و نزدیک به ۳۰۰ تعرفه به آن‌ها داده است. او می‌گوید: اتحادیه اقتصادی اوراسیا نزدیک به ۱۸۳ میلیون نفر جمعیت دارد. ۲.۷ تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی این اتحادیه است.

۱.۳ تریلیون دلار تولیدات صنعتی‌اش بوده و کشور‌های عضو اتحادیه ارواسیا ۸۷۷ میلیارد دلار با خارج از اتحادیه تعاملات مالی دارند. به گفته رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون، اتحادیه اوراسیا ۳.۷ درصد صادرات و ۲.۳ درصد واردات کل جهان را در اختیار دارد. ۲۰.۷ درصد تولید گاز طبیعی جهان سهم کشور‌های این اتحادیه است. ۱۴.۶ درصد از تولید جهانی نفت، ۵.۵ درصد کشاورزی و ۳.۷ درصد تولیدات صنعتی جهان را این اتحادیه دارد. حضور ایران در این اتحادیه می‌تواند فرصت‌های اقتصادی زیادی برای ما ایجاد کند و کانال مالی سپام، خیلی می‌تواند به ایران کمک کند.

‌احتمال افزایش فهرست کالا‌های مشمول تعرفه ترجیحی

هادی تیزهوش‌تابان، ریاست اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه هم با اشاره به اینکه اتحادیه اقتصادی اوراسیا شامل پنج کشور روسیه، بلاروس، قزاقزستان، قرقیزستان و ارمنستان است، اجرای پیمان‌نامه گمرکی بین ایران و این اتحادیه را فرصتی مناسب معرفی می‌کند.

او ادامه می‌دهد: این موافقت‌نامه گمرکی با تصویب مجلس در کمتر از دو ماه دیگر اجرائی می‌‎شود. با اجرای این موافقت‌نامه بسیاری از کالا‌های ایرانی با توافق طرفین با تعرفه بسیار پایین و نزدیک به صفر تبادل خواهد شد.

به گفته تیزهوش نزدیک به ۸۰۰ نوع کالا بین دو کشور دارای تعرفه‌های ترجیحی شده‌اند و احتمال افزایش فهرست کالا‌های مشمول تعرفه ترجیحی وجود دارد. او یادآور می‌شود: درحال‌حاضر کشور روسیه ۲۲۸ میلیارد دلار واردات از کشور‌های مختلف دارد و سهم ایران از بازار روسیه بسیار کم و نزدیک به ۰.۲۳ درصد از حجم کل واردات این کشور (حدود ۵۰۰ میلیون دلار بر اساس تخمین‌ها و بر اساس آمار‌های رسمی رقمی نزدیک به ۳۶۰ میلیون دلار) است که با اجرای موافقت‌نامه بین ایران و اوراسیا، امکان افزایش تعاملات بین دو کشور فراهم می‌شود.