مستند جدید ضدبرجامی تلویزیون چه می‌گوید؟

روزنامه اعتماد نوشت: ۴ روزی است که از شبکه سوم سیما یک فیلم مستندپخش می‌شود ولی به لطف تب‌وتاب‌های دیگر شبکه‌های اجتماعی و اجرای گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای ایران، زیر انبوه اخبار و سوژه‌ها دفن شده.

«داستان اتم» نام مستند سریالی این روزهای شبکه سوم سیماست؛ مستندی که همان‌طور که از نامش پیداست، دوباره قرار است روزهای گذشته دولت تدبیر و امید سختی‌های دیپلمات‌های ایرانی را روایت کند ولی با دیدی تماما اصولگرایانه.

«گاندو»ی دوم

«مستند داستان اتم با زیرکی مذاکره‌کنندگان برجام را یک طرف قرار داد و رهبر معظم انقلاب را طرف دیگر. گویی مذاکره‌کنندگان راه خودشان را می‌رفته‌اند و رهبری هم راه دیگری داشته‌اند. این در حالی است که شروع مذاکرات و محتوای آن و امضای برجام همه با نظر نظام بوده است. اگر رهبر انقلاب توصیه‌هایی داشته‌اند، این، وظیفه یک رهبر و روش رهبری است که همیشه ایده‌آل‌ها و سقف مطالبه را اعلام کند تا مذاکرات به نفع ما پیش برود.» این توصیفی است که مطهری از مستند داستان اتم دارد؛ مستندی که به عقیده مطهری هیچ اشاره‌ای به کارشنکنی‌های طرف مقابل در ماجرای برجام نمی‌کند.

کالبدشکافی یک مستند

این مستند در ۴ قسمت یک ساعته و به کارگردانی احمد کشاورز روی آنتن شبکه سوم سیما رفته است. براساس آنچه برخی سایت‌های نزدیک به جریان اصولگرا نوشتند، این مستند قرار بود «روایت ۵ دوره مذاکرات هسته‌ای» باشد ولی آنچه حداقل ما دیدیم و پخش شد، روایت حدفاصل مذاکرات شکل گرفته از سال ۹۲ به بعد بود. این مستند برخلاف روال معمول مستندهای محبوب اصولگرایان نه‌تنها با صدایی نه‌چندان آشنا به میدان نمی‌آید بلکه از صدای «حمید محمدی»، مجری برنامه فوتبال ۱۲۰ شبکه ورزش و مجری برنامه‌های ورزشی که برای مخاطب هم جذاب است و هم آشنا استفاده می‌کند.

نخستین قسمت این مستند با انتقادات علی‌اکبر ولایتی و حسن روحانی از سعید جلیلی آغاز شد. این مستند در همان قسمت نخست و در دقایق ابتدایی، روی کارآمدن روحانی و خداحافظی محمود احمدی‌نژاد را «آغاز فضای سیاسی جدید» ایران دانسته و عملا خط و ربط سیاسی خود را نیز مشخص می‌کند .

قسمت دوم این مستند نیز به مذاکرات بعد از سال ۹۲ اختصاص دارد. در بخشی از قسمت دوم نقل‌قول معروف «مخالف نیستم ولی خوش‌بین هم نیستم» رهبری درباره مذاکرات پخش می‌شود ولی گوینده دوباره دست به کار شده و همزمان با پخش تصاویر محمدجواد ظریف در کنار کاترین اشتون، مسوول سیاست خارجی وقت اتحادیه اروپا می‌گوید: «رهبری مخالفت می‌کنند ولی در داخل عده‌ای گویا به این مذاکرات امید بسته‌اند.» این مستند پیش می‌رود. تصاویر و روایات کنار هم قرار می‌گیرند و یکی پس از دیگری رویکردهای این مستند درباره مذاکرات را بیش از پیش عیان می‌کنند. گوینده که نقش اصلی این مستند را ایفا می‌کند، در ادامه می‌پرسد که «آیا مسوولان ایرانی به مصلحت ایران هم فکر کرده‌اند یا صرفا به امریکا اعتماد کرده‌اند؟» پرسشی که پاسخش در قسمت چهارم داده می‌شود و برجام عملا توافقی «بی‌ضمانت» به مخاطب معرفی می‌شود.

این مستند با همین سوالات کدوار ادامه پیدا می‌کند و در بخش‌های مختلف اقدام به پخش تصاویر اعضای جبهه پایداری می‌کند و بعضا از آنان نیز تحت عنوان کارشناسان و فعالان سیاسی نام می‌برد. موضوع درباره مذاکرات است تا اینکه پای حمله تروریستی داعش به مجلس شورای اسلامی به میان می‌آید و بلافاصله این موضوع به لوایح در ارتباط با گروه ویژه اقدام مالی موسوم به FATF ربط داده می‌شود. این مستند از ابوالفضل حسن‌بیگی، عضو اصولگرای کمیسیون امنیت در ادامه اظهاراتی را که تسنیم آن را منتشر کرده، نقل می‌کند و صراحتا تصویب این لوایح را برخلاف مصالح جمهوری اسلامی عنوان می‌کند.

زمینه‌سازی رد FATF؟

در قسمت چهارم این مستند تصاویر تجمعات اصولگرایان در مقابل مجلس در حالی پخش می‌شود که گوینده آن را «اعتراض مردم» خطاب می‌کند و معتقد است که مردم با تصویب این لوایح در قوه‌ مقننه مخالفند، ادعایی که حداقل با درنظرگیری شبکه‌های اجتماعی و هشتگ‌های استفاده شده در این زمینه، غلط به نظر می‌رسد، ضمن آنکه مطابق معمول موافقان این لوایح هرگز اجازه راهپیمایی یا تجمع مقابل مجلس شورای اسلامی را نیافتند.

این مستند در ادامه علاوه بر مسوولان دولتی، اختلاف دیدگاه خود با علی لاریجانی، رییس قوه ‌مقننه را نیز به رخ بیننده کشیده و نقش او را در تصویب FATF بیش از دیگران عنوان می‌کند. همچنین در ادامه صراحتا اعلام می‌کند که «برجام در هیچ دادگاهی ارزشی حقوقی ندارد» و برای اثبات ادعای خود، به ماجرای شکایت جمهوری اسلامی از ایالات‌متحده امریکا به دادگاه لاهه اشاره می‌کند و متذکر می‌شود که اگر برجام ضمانت اجرایی داشت، دیپلمات‌ها به «پیمان مودت بین تهران و واشنگتن» استناد نمی‌کردند.

تهیه‌کنندگان این مستند گویی معتقدند که «برجام تجربه‌ای شکست خورده است که باید از آن درس گرفت.» درسی که گویا به موضوع مذاکرات فعلی ایران و اروپا بی‌ارتباط و است و ماجرا به لوایح مقابله با تامین مالی تروریسم موسوم به CFT و مقابله با جرایم سازمان‌یافته فراملی موسوم به پالرمو خلاصه می‌شود. تخریب مشخص لاریجانی و حامیان FATF در مجلس شورای اسلامی در حالی اتفاق می‌افتد که ایران تنها و تنها ۳۵ روز تا پایان مهلت گروه ویژه اقدام مالی به خود فرصت دارد؛ فرصتی که حداقل تا امروز از آن استفاده نشده و از قرار معلوم استفاده نیز نخواهد شد، چراکه محمدرضا باهنر، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در همین زمینه به «اعتماد» گفته که تصمیم نظام است که FATF، لااقل تصویب نشود.

حالا صداوسیما در چنین شرایطی که تحریم‌های بی‌سابقه اقتصادی دامن کشور را گرفته و مسوولان اقتصادی و دیپلمات عدم تصویب لوایح در ارتباط با FATF را «خودتحریمی» دانسته‌اند، اقدام به تخریب صریح و واضح این لوایح کرده است ولی مشخص نیست درصورت عدم تصویب این لوایح و بازگشت احتمالی ایران به لیست‌سیاه گروه ویژه اقدام مالی و قرارگیری نام ایران در کنار کره‌شمالی، چه کسی پاسخگوی هزینه‌های احتمالی آن خواهد بود. اکنون پرسش اینجاست اقدام فعلی صداوسیما عملا گامی در جهت ایجاد زمینه ذهنی برای مخاطبان خود است تا از رد این لوایح دچار شوک نشوند یا اینکه سازمان اساسا بیشتر از مردم، اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام را هدف گرفته و پیامی را به آنها منتقل می‌کند؛ پیامی برای آغاز «خودتحریمی»