چهارراه ولیعصر خالی از طردشدگان!

روزنامه اعتماد در گزارشی درباره تحولات اخیر چهارراه ولیعصر نوشت: مدتی از اجرای طرح انضباط شهری در چهارراه ولیعصر(عج) می‌گذرد و دستفروشانی که در این منطقه فعال شده بودند مرتب با ماموران انضباط شهری و ماموران پلیس دست به گریبانند. چهارراه ولیعصر از دستکاری‌های بالادست در امان نبوده است؛ استقرار نرده‌ها دور محوطه چهارراه، زیرگذر و این ‌بار خالی‌کردن دستفروشان از این پهنه هنری - فرهنگی.

در کنار گلایه دستفروشان از طرح موجود، بیشتر مغازه‌داران صنف پوشاک در این راسته از طرح استقبال می‌کنند، گرچه معتقد هستند خیابان خالی شده است و دیگر هیاهو و سرزندگی قبل به چشم نمی‌خورد. در همین خصوص، زهرا نژادبهرام در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن تاکید به رویکرد شورای پنجم در حمایت از دستفروشان می‌گوید: «توجه به مساله دستفروشی به منزله رها کردن شهر نیست. انتظام شهری در اولویت است.». در این متن نگاهی داریم به امر دستفروشی و جایگاه آن در حیات شهری و توسعه و رویکردی که شورای شهر در قبال این صنف به خصوص می‌تواند داشته باشد.

«ما اگر دستفروشی را در ساز و کارهای توسعه فهم نکنیم خطای بزرگی مرتکب شده‌ایم.» مجید ابراهیم‌پور، پژوهشگر و فعال شهری در این باره توضیح می‌دهد: «امر توسعه گروه‌های متنوعی از جامعه را به طرق مختلفی از فرآیندهای اقتصادی- اجتماعی و سیاسی خود طرد می‌کند و دستفروشی مدل کسب و کار گروه‌هایی از این طردشدگان توسعه است.»

به زعم او دستفروشی در دوتایی «کارآفرین، کارفرما، سرمایه‌دار» یا «کارمند، کارگر و امثالهم» جای نمی‌گیرد از این رو در انگاره کنونی از توسعه، دستفروشی خودنوعی از طردشدگی است.

زهرا نژادبهرام، درباره ساماندهی دستفروشان و چگونگی رسیدگی به مشکلات آنها می‌گوید: «بر اساس قانون شهرداری‌ها مکلف هستند جلوی هرگونه سد معبر را بگیرند و سد معبرها را مرتفع کنند. اما ما با پدیده‌ای به نام دستفروشی روبرو هستیم و معمولاً این پدیده در شهرهای بزرگ شایع است و نه تنها در تهران بلکه در سایر شهرهای بزرگ کشور با این مقوله مواجه هستیم.»

نژادبهرام رویکرد شورای پنجم را به مقوله دستفروشی ساماندهی می‌داند، نه حذف و می‌افزاید: «این رویکرد به دو دلیل مشخص است؛ اول اینکه شورای پنجم با مقوله دستفروشی از نظر اجتماعی اقتصادی برخورد می‌کند و دوم اینکه با توجه به شرایط اقتصادی کشور و مشکلاتی که مردم با آن مواجه هستند، دستفروشی هم فرصتی است که مردم بتوانند بخشی از نیازهای خود را با آن بر طرف کنند.

نژادبهرام با تاکید به اینکه شورای پنجم نماینده مردم است و جدا از این مقوله نیست، اذعان می‌کند: «در شورای پنجم حتی طرحی برای ساماندهی دستفروشان از طریق شورا مطرح شد. با این حال موضوع جمع‌آوری دستفروشان نیست، موضوع ساماندهی آنهاست.»

او با اشاره به اقدامات صورت گرفته در میدان آزادی و پایانه غرب تهران و میدان تجریش می‌گوید: «از طرف شهرداری فضایی برای این کار در مناطق ذکر شده در نظر گرفته شده بود. در بازار تجریش طرحی با حضور تمامی ذی‌نفعان داشتیم و دستفروشان در ساعات تعطیلی مغازه‌ها مشغول به کار بودند.»

رییس کمیته شهرسازی تاکید می‌کند: «حمایت از دستفروشان به این معنا نیست که آنها هر جا که خواستند بساط کنند. در این صورت انتظام شهر به هم می‌ریزد و حق افرادی که قصد عبور از آن نقطه شهری را دارند، ضایع می‌شود.»

او همچنین می‌گوید: «توجه به مساله دستفروشی به منزله رها کردن دستفروش‌ها نیست.» او با اشاره به اینکه رویکرد شورا در مواجه با دستفروشان رویکردی کاملاً انسانی است، تاکید کرد که در این رویکرد نظم شهری هم اولویت دارد. او در مورد امکاناتی که می‌توان در اختیار دستفروشان قرار داد، توضیح می‌دهد: «رویکردی که شرکت ساماندهی مشاغل انجام می‌دهد این است که با کمک برخی پیمانکاران کاری صورت بدهد که بخشی از معابر فضایی را برای کار دستفروشان فراهم کند. از طرفی می‌توان با تغییر ساعت فرصتی را برای کار دستفروشان مهیا کرد. این رویکردی است که در کشور اسپانیا و ایتالیا صورت می‌گیرد و ساعت ۱۰ شب به بعد با نظارت مسوولان انتظام شهر دستفروشان می‌توانند به فعالیت بپردازند.»

با این حال نژادبهرام تاکید می‌کند نمی‌توان تمام فضای شهری را در اختیار دستفروشان قرار داد و دستفروشان می‌توانند تنها از بعضی از ظرفیت‌های شهری استفاده کنند. او در آخر تصریح کرد: «توجه به مساله دستفروشی به منزله رها کردن شهر نیست؛ انتظام شهری در اولویت است».