مناسبات سینمای جهان تحت تاثیر مخاطب چینی
آپارات فیلم در همان ۱۹۸۶ که سینما اختراع شد، مثل خیلی از کشورهای دیگر به چین هم رفت. تکنولوژی فیلمسازی سالهای سال می‌‌شد که پدید آمده بود، اما کسی بانی و پیشقدم نمی‌‌شد تا دم و دستگاه آن را سرهمبندی کند.
فرهیختگان نوشت: آپارات فیلم در همان ۱۹۸۶ که سینما اختراع شد، مثل خیلی از کشورهای دیگر به چین هم رفت. تکنولوژی فیلمسازی سالهای سال می‌‌شد که پدید آمده بود، اما کسی بانی و پیشقدم نمی‌‌شد تا دم و دستگاه آن را سرهمبندی کند. پرداختن به‌‌دلایل این قضیه مجال جداگانه‌‌ای می‌‌طلبد اما به هر حال این وضع باعث شده بود که وقتی سینما به‌‌وجود آمد، تمام جهان از پیش منتظرش باشند و تکنولوژی آن به‌‌سرعت در همه‌‌جا فراگیر شود. به ۱۰ سال نکشید که چین هم صنعت فیلمسازی‌‌اش را افتتاح کرد. صنعت فیلمسازی چین در بندر شانگهای متمرکز شده بود و اولین فیلم آن در ۱۹۰۵ میلادی روی پرده‌‌ها رفت.
به محض اینکه سینما شکل ناطق پیدا کرد، چین هم اولین فیلم چینی‌‌زبان جهان را به نمایش درآورد. تکنولوژی ضبط صدا قبل از اختراع دوربین سینماتوگراف خلق شده بود، اما همان‌‌طور که تاخیر در سرهمبندی دستگاه سینماتوگراف دلایل خاصی داشت، تاخیر در ناطق‌‌شدن سینما تا قبل از اختراع رادیو هم بی‌‌دلیل نبود. این به زمینه‌‌های فرهنگی غرب و احوالات غربیها در آن دوران بر می‌‌‌‌گشت و چین مثل بسیاری از کشورهای دیگر ناچار بود که ببیند غربیها به کجا می‌‌‌‌روند و چه می‌‌‌‌خواهند.
در ۱۹۳۱ همزمان با تولید اولین فیلم ناطق چینی، اولین دوره طلایی سینمای این کشور هم شروع شد. در دهه ۳۰ میلادی و پس از تصرف منچوری توسط ژاپن، ترکیبی از ناسیونالیسم و چپ‌‌‌‌گرایی در سینمای این کشور پدید آمد و خروجی جالبی پدید آورد. این درونمایه‌‌‌‌ها با عناصری از سینمای سرگرم کننده و عامه‌‌‌پسند چین که تا قبل از آن رایج بود ترکیب شد و هم توسط وطن‌‌‌پرستان و هم توسط حزب کمونیست چین مورد حمایت قرار گرفت.
حزب کمونیست آن روزها هنوز در چین بر سر قدرت نیامده بود. دومین دوره طلایی سینمای چین پس از روی کار آمدن کمونیست‌ها در این کشور به رهبری مائو تسه تونگ شروع شد. این اتفاق پس از جنگ جهانی دوم رخ داد. سینمای چین پس از آن هم دوره‌‌‌‌‌‌‌های پر رونقی را در تاریخچه‌‌‌‌‌‌‌اش تجربه کرد، اما تمام اینها هیچ‌گاه از حد یک سینمای خاص شرقی که گهگاهی میان فیلمهای سایر نقاط جهان با زبان و بیانی دیگر روی پرده می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رفتند و تنوع ایجاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کردند، فراتر نرفته بود.
چین بعد از روی کار آمدن دولت دُن شیائو پیگ، دوران جدیدی در توسعه اقتصادی را آغاز کرد این اتفاق به حدود ۴۰ سال قبل بر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گردد. اما از دوران شس جی پینگ بود که آنها تصمیم گرفتند از لحاظ فرهنگی هم پرچم سرخ و ستاره نشان این کشور را بر چکاد فرهنگستان دنیا بکوبند. حدود ۴ ماه پیش در اسفند ۱۳۹۷ بود که وونگ شیا هوی، مدیر اجرایی شرکت پروپاگاندا و کارگردان چینی، اعلام کرد:
«دولت چین با ترغیب فیلمسازان این کشور، قصد دارد که تا سال ۲۰۳۵ چین را مثل هالیوود به یکی از قطب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های سینمای جهان تبدیل کند. طبق این برنامه در نظر گرفته شده که در چین هر سال بیش از ۱۰۰ فیلم سینمایی ساخته شود و هرکدام بیش از ۱۵ میلیون دلار فروش داشته باشد تا تحرک سینمای این کشور را بهبود ببخشند. همچنین گفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود که بیشتر تمرکز فیلمسازان چین روی فیلمهای میهن‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پرستانه خواهد بود.»
ونگ در این باره اعلام کرد که پرچمداری چنین طرحی را دو شرکت و کمپانی پروپاگاندا و بیرو برعهده خواهند داشت. اما اینکه آیا چینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌توانند به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌لحاظ فرهنگی دنیا را به تسخیر خودشان در بیاورند یا تلاش‌هایی که میکنند نهایتا به باز شدن آبراهه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای برای بهره بردن از سهم خودشان در بازار جهانی منجر خواهد شد، مساله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای نیست که بحث‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ناتمام ناظران و کارشناسان روی آن توافقی داشته باشد.
در این مورد دیدگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مختلفی وجود دارد و تنها چیزی که در موردش تردیدی نیست، پیشرفت تصاعدی سینمای زرد در سالهای اخیر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌است. حتی خود ونگ شیاهوی هم می گوید: «تنها نگرانی که وجود دارد این است که چین راه زیادی را باید طی کند، چراکه فیلمهای آمریکایی سال گذشته در گیشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های چین بیش از ۸.۲ میلیارد دلار فروش داشتهاند، اما از فیلمهای چینی در آمریکا مقدار ناچیزی استقبال شده است.»
وقتی فیلمهای هالیوودی ۸.۲ میلیارد دلار درآمد داشتند، سهم سینمای چین از بازار آمریکا حتی ۱۰۰ میلیون دلار هم نشد. اگرچه جمعیت بسیار بالای چینی زبان‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جهان برای سینمای این کشور یک امتیاز محسوب می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، در عوض چهره و حرکات دست و صورت و بدن شرقی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها برای باقی مردم دنیا بسیار غریبه است و این در حالی است که عکس این قضیه صادق نیست و تمام این موارد از طرف غربیها برای مردم شرق آشنا هستند. زبان و خط چینی هم برای غیرچینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها بسیار نامأنوس است.
غیر از دشواری ناتمامی که در آموختن زبان چینی یا حتی آشنایی نسبی با آن وجود دارد، صحبت کردن چینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها هم آهنگ بسیار سریعی دارد و زیرنویس فیلمهای چینی در سینماهای آمریکا و سایر نقاط دنیا معمولا به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌راحتی خوانده نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. هندوستان به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌لحاظ توسعه صنعتی و اقتصادی در سایه چین حرکت می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند اما به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌لحاظ صنعت سینما، حتی سال ها قبل از افتادن در قطار توسعه جزو سرآمدان جهان بود و بعد از هالیوود رتبه دوم را در دنیا داشت.
چینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها احتیاج دارند که غیر از تولیدات مستقیم خودشان، متحدان سیاسی و فرهنگی هم داشته باشند تا در خاک این کشور یا همسو با ذائقه سازی فیلمسازان چینی، فیلم بسازند. فروش فیلمهای چینی در سالهای اخیر بسیار بالا رفته اما نکته تامل برانگیز این است که همزمان، فروش فیلمهای آمریکایی هم در این کشور به همان نسبت و با مقیاس چند برابر بالا رفته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.
این دست مسائل بررسی آینده سینمای چین را پیچیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر میکنند. گیشه سینمای چین در کمتر از پنج سال آینده مرز ۱۰ میلیارد دلار را پشت سر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارد اما بسیاری از کارشناسان معتقدند فیلمهای چینی در عرصه داستانگویی و کیفیت روایت ماجراهای تماشایی و مردم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پسند، با فاصله زیاد پشت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سر هالیوود و بالیوود مانده است.
سهم فیلمهای چینی از بازار سینمایی، در سال ۲۰۱۸ برای نخستین‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بار به بیش از ۶۲ درصد رسید که در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۷ بیش از ۲۰ درصد رشد نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد؛ اما عمده پولی که در گیشه هزینه خریدن بلیت شد، مربوط به ۱۰ فیلم پرفروش بود. به عبارتی ۵۳ درصد از درآمد سینماها به حدود دو درصد از فیلمهای اکران شده اختصاص داشت و ۳۰۰ فیلم از ۴۰۰ فیلم به نمایش درآمده، کمتر از ۱۵۰ هزار دلار فروختند. صدها فیلم هم اصلا رنگ پرده را ندیدند تا هزینه تولید آنها عملا بازگشت نداشته باشد.
با این وصف می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود گفت سیستم فیلمسازی چین هنوز تبدیل به «صنعت» نشده و پرچم آن را پدیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها بالا نگه داشتهاند. در سال ۲۰۱۹ میلادی هم که هنوز به پایان نرسیده و جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بندی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های آماری درباره آن وجود ندارند، فیلم «جهان سرگردان» توانست به فروش خیره کننده ۶۹۱ میلیون دلار رسیده و توانسته است عنوان پرفروش‌ترین فیلم غیرانگلیسی زبان تاریخ را به دست بیاورد. سینمای چین پدیده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی اینچنین دارد در حالی که هر سال تعدادی فیلم غیرقابل اکران هم در آن به چشم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خورد.
آمارها چه می‌گویند؟
بخش قابل‌توجه فروش سینمای جهان، از سالهای ۲۰۱۶ به بعد مربوط به بازار چین است که در این چند سال با گسترش تعداد سینماها و اکران گسترده فیلم‌ها دخل بزرگی برای سینمای جهان ایجاد کرده است. براساس آمار اعلام شده در سال ۲۰۱۸ میلادی ۹۰۳۳ پرده سینما به سالن‌های نمایش کشور چین اضافه شد که درمجموع به رقمی بیش از ۶۰ هزار پرده سینما رسیده است. همچنین با وجود افزایش ۹ درصدی درآمد سینماها، تعداد تماشاگران در این کشور ۱.۴ میلیارد نفری، با ۶ درصد رشد به رقم خیره‌کننده ۱.۷۲ میلیارد نفر رسیده است. یعنی رقمی بیش از جمعیت چین بلیت سینما فروش رفته است.
این در‌حالی است که فیلمهای چینی فروشی حدود ۵.۵ میلیارد دلاری داشتهاند و ۶۲ درصد از سهم بازار اکران چین را به خود اختصاص دادند.
ارسال نظر