خطر فروپاشی اوپک جدی‌تر شد

خبرگزاری ایسنا: در آستانه آماده شدن گروه اوپک پلاس برای دیدار در وین، یک بار دیگر تهدید جدیدی برای این باشگاه صادرکنندگان نفت ظاهر شده است.

یکپارچگی داخلی اوپک در شرایطی که چندین عضو بزرگ این گروه نه تنها با تحریم‌های خارجی مواجه شده‌اند بلکه اعضایی مانند ونزوئلا در خطر فروپاشی داخلی قرار گرفته‌اند زیر سوال رفته است. آمریکا با هدف اعمال فشار حداکثری، پایان معافیت‌ها برای واردات نفت ایران را اعلام کرده است و اگرچه هدف ترامپ برای به صفر رساندن تولید نفت ایران غیرواقع گرایانه است اما تأثیر تحریم‌ها برای همه غیرقابل انکار است.

در ونزوئلا که یکی دیگر از اعضای اوپک است دولت نیکلاس مادورو، رئیس جمهور این کشور با تحریم‌های آمریکا و بحران سیاسی روبروست که در آن آمریکا و بسیاری از کشورهای اروپایی و عرب طرف خوان گوایدو، رهبر مخالفان را گرفته‌اند. ونزوئلا با خطر فروپاشی اقتصادی روبرو شده زیرا فعالیت بخش‌های هیدروکربن این کشور فلج شده است. در روزهای اخیر نیز وضعیت وخامت بیشتری پیدا کرده و مخالفان تحت حمایت بخش‌هایی از نیروهای مسلح و امنیتی، شورشی را برای سرنگونی دولت حاکم آغاز کرده‌اند. با این حال دولت مادورو که از حمایت روسیه، چین و ترکیه برخوردار است، همچنان در قدرت باقی مانده است.

با در نظر گرفتن شرایط این دو عضو بزرگ اوپک، بنای داخلی این گروه شکاف پیدا کرده است. استراتژی کاهش تولید اوپک پلاس با هدایت عربستان سعودی همچنان اجرا می‌شود اما بخشی از موفقیت آن ناشی از تبعات منفی تحریم‌های آمریکا علیه ایران و ونزوئلا بوده است. سطح بالای پایبندی این گروه به توافق کاهش تولید (۱۲۸ درصد) به دلیل افت عرضه این دو صادرکننده بزرگ بوده است. همزمان عربستان سعودی، امارات متحده عربی و روسیه نقش خود را حفظ کرده و طبق توافق، عرضه خود را محدود نگه داشته‌اند. خوش بینی نسبت به عراق بر مبنای فرضیات نامعلوم است در حالی وضعیت لیبی به کلی متشنج است.

در این بین ناکامی نیجریه برای فروش برخی از محموله‌های نفت خود، مسائل داخلی اوپک را تشدید کرده است. منابع آگاه نیجریه که بزرگترین تولیدکننده نفت آفریقا به شمار می‌رود سه روز پیش اظهار کردند که حدود ۲۰ درصد از محموله‌های نفت این کشور حتی پس از کاهش قیمت به فروش نرفته است. نیجریه قیمت فروش سبد گریدهای نفت خام برای بارگیری در ماه مه را کاهش داده زیرا خریداران تمایلی برای خرید محموله‌های نفتی که دو دلار در مقایسه با نفت برنت گران‌تر هستند نشان نمی‌دهند. در حال حاضر گریدهای نفتی اصلی نیجریه شامل بانی لایت و فورکادوس و اسکراووس شاهد کاهش ۲۰ تا ۲۵ سنتی نسبت به آوریل هستند. همزمان نیجریه ناچار شده است چند بار وضعیت اضطراری برای صادرات نفت بانی لایت به دلیل تعطیلی یکی از دو خط لوله صادراتی خود اعلام کند که دلیل اصلی آن عدم تقاضا از سوی مشتریان اروپایی بوده است.

در هفته‌های آتی که تحلیلگران به آمارهای تولید، حجم ذخایر و تقاضا متمرکز می‌شوند، اوپک تلاش خواهد کرد در برابر فشار برای افزایش تولید مقاومت کند و همزمان جناحی که در رأس آن عربستان سعودی قرار دارد احتمالاً با مقابله با محور تهران-ونزوئلا و احتمالاً عراق خواهد پرداخت. وزیر نفت ایران در بیانیه‌های متعدد به دفعات درباره خطر فروپاشی اوپک هشدار داده و تهران تهدید کرده است تمامی تدابیر لازم را برای مسدود کردن جریان نفت و گاز اعضای اوپک که از تحریم‌های آمریکا حمایت می‌کنند به کار خواهد بست. بیژن زنگنه در دیدار با بارکیندو، دبیرکل اوپک در تهران تهدید مذکور را تکرار کرد و بارکیندو در پاسخ، اظهار کرد اوپک تمام تلاش خود را خواهد کرد تا سیاست‌های نفت و گاز این سازمان از سیاست جدا شود. با این حال اظهارات دبیرکل اوپک با توجه به داغ شدن آتش اختلاف میان اعضای اوپک چندان روشن به نظر نمی‌رسد. ایران روی عراق، لیبی و ونزوئلا برای اعمال فشار روی ریاض و ابوظبی برای عدم حمایت از تحریم‌های آمریکا حساب می‌کند.

دیدار اوپک در ژوئن از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود. فشار ژئوپلیتیکی به همراه رقابت‌های منطقه‌ای در خاورمیانه فضای کمتری برای مانور کشورهای عربی نسبت به سابق می‌گذارد. تهران امیدوار بوده است که مسکو را در طرف خود نگه دارد اما روسیه یکی از دست‌اندرکاران اصلی توافق کاهش تولید اوپک پلاس بوده و از تلاش‌های عربستان و امارات در لیبی پشتیبانی می‌کند.

بر اساس گزارش اویل پرایس، به هرجهت به نظر می‌رسد دیدار ژوئن اوپک در وین تکرار دیدار سال ۲۰۱۸ خواهد بود. از یک سو موازنه قدرت در اوپک در حال تغییر است و از سوی دیگر روسیه همچنان تمایل دارد یک توافق رسمی با اوپک داشته باشد.