رقیب اصولگرایان سال ۹۷ را چگونه به پایان رساند؟

خبرآنلاین: اصلاح‌طلبان در سالی که گذشت نه به تصمیم مشترکی در مورد تشکیل پارلمان اصلاحات دست یافتند و نه توانستند نقشه راه جدیدی برای سالی که قرار است انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفندماه آن برگزار شود، ترسیم کنند. اما هرچقدر زورشان می‌رسید دعوا راه انداختند، کنگره برگزار کردند و برای تشکیل ائتلاف با اصولگرایان معتدل دچار تردید شدند.

برای جریانی که چند انتخابات را پشت سر هم برنده شده و از قضا هربار هم در دقیقه نود توانسته به این پیروزی دست یابد، شاید انتظار بیجایی باشد که از یک سال قبل خود را آماده رقابت ها کند. با اینحال آنچه که تاخیر آنان را تعجب آور کرده، نارضایتی نسبی‌ای است که در بین پایگاه اجتماعی‌شان بوجود آمده است. اتفاقی که بسیاری قصد دارند آن را به عملکرد دولت برآمده از حمایت اصلاح طلبان در ائتلاف با اصولگرایان معتدل و اعتدالیون ربط دهند، آنقدر سهمگین هست که بتواند اصلاح‎طلبان را حداقل برای یک دوره هم که شده از فضای سیاسی کشور دور نگه دارد.

در چنین شرایطی در اردوگاه اصلاح طلبان اثری از تقلا برای گذر از این بحران وجود ندارد. آنان حتی با این حرف رهبری اصلاحات که عنوان کرده دیگر با تکرار من هم مردم پای صندوق‎های رای نمی‎آیند، بخود نیامده و هیچ اقدامی برای بهبود وضعیت خود نمی‌کنند. آنها در این بحبوحه تنها یک وظیفه برای خود شناخته‎اند که هنوز هم نتوانسته ‏اند از پس حل آن بربیایند و آن تشکیل پارلمان اصلاحات است.

پارلمان اصلاحات؛ همچنان در حال بررسی

تشکیل «پارلمان اصلاحات»، طرحی که قرار بود از ده سال پیش در دستور کار اصلاح‌طلبان قرار بگیرد، حدود هفت سال مسکوت ماند تا با بالا گرفتن دعواها بر سر شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان دوباره از سوی چهره‎های این جریان مطرح شود. اما تکرار این موضوع نه تنها راه را برای رسیدن به این هدف باز نکرد بلکه به اختلافاتی نیز دامن زد. خردادماه سال گذشته در جلسه شورای هماهنگی جبهه اصلاحات، بررسی پیشنهادات برای تشکیل پارلمان اصلاحات آغاز شد. در آن جلسه اختلاف‎نظرهای جدی بین احزاب مختلف تشکیل‎دهنده شورای هماهنگی جبهه اصلاحات در این زمینه وجود داشته و نمایندگان برخی احزاب عضو شورای هماهنگی حتی با عنوان «پارلمان اصلاحات» نیز مخالفت کرده‌اند.

برخی احزاب عضو با گزینه «ملی» بودن پارلمان اصلاحات موافق و برخی گزینه «در مرکز» را پیشنهاد دادند و برخی پارلمانی با محوریت اعضای احزاب در مرکز یا کشور و حضور محدود اشخاص ملی (ژنرال‌ها و چهره‌های اصلاح طلب) را مطرح کرده‌ بودند.» اما این جلسه نیز بی‎نتیجه ماند تا کماکان شورای عالی سیاستگذاری اصلاحات روی کار بماند. اگرچه این پارلمان قرار است که برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ تشکیل شود و حمایت رهبری اصلاحات را هم به دنبال دارد اما آنگونه که اصلاح‎طلبان عنوان می کنند، این طرح همچنان در حال بررسی است. البته رهاورد جلسه خردادماه پارسال تصویب ۹ ماده از اساسنامه پارلمان بود و در دیماه همان سال نیز پیش‌نویس نهایی آماده و مورد بررسی قرار گرفت. اما باز هم در همان مرحله باقی ماند تا با وجود موافقت اصولی سیدمحمد خاتمی با تشکیل پارلمان و یا شورای عالی یکپارچه اصلاحات، دوره سوم شورای عالی شکل بگیرد و با همین سازوکار هم کارش را ادامه می‎دهد.

انشعاب در حزب اعتمادملی

در بین احزاب اصلاح طلب، حزب اعتمادملی پر سر و صدا تر از سایرین بود، چرا که با درگیری یاران و همراهان مهدی کروبی در بهار و تابستان ۹۷ همراه شد. چهارم خرداد ماه دومین کنگره این حزب با وقفه‎ای ۱۰ ساله برگزار شد اما با جنجال به پایان رسید. هرچند در ابتدا برخی در فضای مجازی عنوان کردند که عده‌ای تحت عنوان "گروه فشار" به جلسه حزب حمله بردند اما کانال اعتمادیون وابسته به اعضای حزب اعتماد ملی در مورد این جلسه نوشت: «درحالی که عده‌ای به‌دلیل منافع خود به‌بهانه حفظ دبیرکلی مهدی کروبی قصد تمدید ادامه حضور خود در شورای مرکزی را داشتند شنیده‌ها حاکی از آن است که مهدی کروبی در حصر فرم کاندیداتوری شورای مرکزی را پر کرده بود اما این افراد مانع برگزاری انتخابات شورای مرکزی شدند و سعی داشتند با قیام و قعود شورای مرکزی فعلی اعتمادملی را ابقا نمایند که با مخالفت رسول منتجب‌نیا و نماینده وزارت کشور روبه‌رو شد و عملاً این کنگره ناتمام ماند».

اما این داستان دنباله‌دار هم شد. چندی بعد الیاس حضرتی که پیش از این عضو شورای مرکزی حزب اعتمادملی بود خود را به عنوان قائم مقام منتخب اعضا معرفی کرد و جانشین رسول منتجب‎نیا شد. انتخاب حضرتی به این سمت رسما اعضای حزب اعتمادملی را به دو دسته تقسیم کرد که البته بیشتر این افراد از حامیان دبیرکلی او و کمترین آنان پشت سر منتجب نیا قرار گرفتند. ششم مهرماه ۹۷ تاریخ برگزاری کنگره حزب اعتماد ملی بود که برخی اعضای آن همچون رحمت‎الله بیگدلی برگزاری جلسه شورای مرکزی را تلاش‌ برای یک کودتا در حزب دانست و رسول منتجب‌نیا نیز در پیامی نسبت به‌ برگزاری کنگره اعلام‌شده حزب اعتمادملی در تاریخ‌ ۱۳۹۷/۷/۶ هشدار داد و اعلام کرد در این کنگره غیرقانونی شرکت نمی‌کند. او در این کنگره شرکت نکرد و با صدور بیانیه‎ای با نامشروع خواندن فعالیت‌های این حزب،‌ از تشکیل حزبی جدید خبر داد.

از جمهوریت تا مجمع ایثارگران

منتجب نیا در حالی از تشکیل حزبی جدید گفت که اسمی از اعضای هیئت موسس آن مطرح نکرد. اما قطعا افرادی همچون قائمی و رحمت‎الله بیگدلی و همان اعضای جدا شده حزب اعتماد ملی جزو هیئت موسس حزب خواهند بود. حزب «جمهوریت» هم یکی از پیشنهادهای ارائه شده به کمیسیون ماده ۱۰ قانون احزاب است که در صورت موافقت وزارت کشوربر روی حزب منتجب‎نیا گذاشته خواهد شد. در کنار این حزب، مجمع ایثارگران اصلاح‌طلب هم سرانجام وارد عرصه سیاسی کشور شد؛ حزبی که از میان ایثارگران اصلاح طلب، اعضای خود را انتخاب کرده و ریشه آن به ستاد ایثارگران مهندس میرحسین موسوی باز می‌گردد که جمعی از رزمندگان دفاع مقدس را گرد هم آورده بود، گفته می‌شود که ادامه دهنده سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی خواهد بود.

اختلاف کارگزاران و اعتدال؛ آیا ائتلاف پایان می‌یابد؟

از اختلاف درون حزبی اعتمادملی که بگذریم، نوبت به دو حزب دیگر می‎رسد که در مقابل هم قرار گرفته بودند. کارگزاران سازندگی پس از جلسه سوال از حسن روحانی در بیانیه‎ای، عامل اصلی گرفتاری‎های دولت را شخص محمدباقر نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه که از قضا دبیرکل حزب اعتدال و توسعه نیز هست، دانستند. پس از مدتی اعلام شد که حتی اختلافاتی هم در حزب اعتدال و توسعه رخ داده و اعضای بلندپایه این حزب مانند اکبر ترکان، مرتضی بانک و فاطمه هاشمی به خاطر اختلافات با محمود واعظی و محمدباقر نوبخت از حزب کناره‎گیری کرده‎اند. با گذشت چند ساعت از رسانه‎ای شدن این بیانیه، حزب اعتدال و توسعه هم با لحن تندی از خجالت کارگزارانی‎ها یعنی حزبی که اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور به آن تعلق دارد.

درآمد:«افکار عمومی منتظر هستند تا این گروه سیاسی (کارگزاران سازندگی) همزمان با درخواست تغییرات در دولت و جاری شدن خون تازه در آن، درباره عملکرد و ماندن یا رفتن هم حزبی‌های خود که به طور گسترده در لایه‌های مختلف اقتصادی کشور حضور فعال دارند نیز به صراحت پاسخ دهند و موضع گیری کنند.» با کشدار شدن این بحث‌ها، بد نیست که روی دیگر این قضیه هم در نظر گرفت و آن ائتلافی است که اصلاح طلبان و اصولگرایان معتدل و اعتدالیون برای کسب قدرت به آن دست زده بودند. اتفاقی که هرچند لزوم آن برای انتخابات پیش رو وجود دارد اما بعید نیست که اصلاح طلبان به دلیل آنچه که در لیست امید مجلس شورای اسلامی رخ داده و اختلافاتی که بعضا بین برخی اعضای گروهها با یکدیگر درمی گیرد، از ائتلاف چشم بپوشند. تصمیمی که قطعا با شرایطی که امروز در اصلاح‌طلبان با آن روبه رو هستند، هیچ نتیجه پیروزبخشی را برای آنان رقم نمی‌زند.

البته این گمانه‌زنی محصول اظهارات محمود واعظی رییس دفتر رییس جمهوری مبنی بر عدم ائتلاف با اصلاح طلبان تندرو است. او در پاسخ به انتقادات سعید حجاریان از تئورسین‌های جریان اصلاحات که از زاویه پیدا کردن اصلاح طلبان با دولت روحانی به دلیل تخطی از ائتلاف گفته بود: «ائتلاف در ادبیات سیاسی به این معنی است که ما بنشینیم قول و قرار بگذاریم که دولت را چطوری تشکیل بدهیم،‌ چند نفر از این طرف و چند نفر از آن طرف در دولت باشند. چه‌مقدار سهم وزیر و چه‌مقدار سهم استاندار دارند، پس ما چنین ائتلافی با هیچ گروهی از جمله اصلاح‌طلبان نداشتیم».