آزارجنسی را صرفا با دیدگاه فاعل و مفعولی نبینید!

روزنامه همدلی نوشت: آدم تعجب می کند که در شهر کوچکی مثل شوشتر با بافت سنتی ، یک گنده لات سابقه‌دار، چند نوجوان و کودک را از کوچه و خیابان ربوده و به انها تجاوز کرده است. اما کله آدم سوت می کشد وقتی می بیند که فرد شرور به کمک همدستانش از صحنه تجاوز فیلم تهیه کرده تا قربانیان را با تهدید انتشار فیلم و بردن آبروی آنها ساکت کند.

آدم وقتی می‌خواند که مجرم سابقه‌دار است و بارها زندان رفته و جری تر شده است، احساس نا امیدی می کند. بدتر از همه وقتی آدم می‌خواند که خانواده های قربانیان به دلیل ترس یا نومیدی از اجرای عدالت، در مراجع قانونی طرح شکایت نکرده اند، افسرده و خشمگین می شود. نهایتا معلوم نیست که اراذل و اوباشی که سرکرده آنها طعم تلخ زندان و مجازات را قبلا چشیده ، با چه حاشیه امنی ، فیلم صحنه تجاوز جنسی را در فضای مجازی منتشر می کنند تا به خیال خودش از قربانیان انتقام بگیرند؟

این حادثه را از جنبه های مختلف می توان بررسی کرد. ریشه اصلی گرفتاری ما در این تلقی فرهنگی است که گویا قربانی تجاوز جنسی، گوهر ناموس خود را باخته و متجاوز فاتحی است که پیروزمندانه قلعه ای را فتح کرده است. در این نگاه ماقبل مدرن به مناسبات و روابط جنسی ، رابطه جنسی صرفا عملی فیزیکی بین فاعل و مفعول یا غالب و مغلوب است. در این رابطه فاعل در هر حالت برنده و سرافراز و مفعول بازنده و سرافکنده است.

گفته می شود که آقامحمدخان قاجار بعد از فتح کرمان و دستگیری لطفعلی خان زند دستور داد که " اصطبل‌بانان او شاهزاده مجروح را مورد تجاوز جنسی قرار دهند. " تجاوز جنسی همواره یکی از حربه های فاتحان مشرق زمین علیه دشمنان مغلوب بوده است. این فرهنگ باید تغییر کند و جامعه به جای دادن مدال به متجاوز با قربانی احساس همبستگی کند و عمل تجاوز را نشانه قدرت فرد متجاوز نداند. مساله دیگری که باید توسط جامعه شناسان بررسی شود این است که چرا فرهنگ لمپنیزم تا این اندازه گسترده شده است؟ دلیل اینکه فردی مثل تن تن در شهر کوچکی مثل شوشتر از قانون نمی ترسد چیست؟

در رژیم سابق لمپن ها (کلاه مخملی‌ها) با مراکز قدرت ارتباط داشتند. سوال این است لمپن ها اکنون به کدام حمایت پشت‌گرمند؟ لمپن ها کله خرند اما در عین حال بسیار ترسو هستند. آنها وقتی دست به زورگیری و تجاوز و خشونت می زنند که حاشیه امن داشته باشند. باید بررسی شود چه کسانی اسباب استخلاص شروری مانند تن تن را در شوشتر از زندان فراهم کردند؟ استفاده از لمپن ها در سیاست مانند شمشیر دولبه است. ممکن است در مقاطعی کاربرد مثبت داشته باشد اما فرد لمپن فقط دنبال منفعت خودش است و آخر سر مانند تتلو گند می زند.

نکته دیگر گسترش بی اعتمادی به قانون است. گفته می‌شود خانواده ها از ترس انتقام فرد متجاوز جرات طرح شکایت علیه او را نداشته اند. بی اعتمادی به قانون می‌تواند باعث گسترش انتقام جویی های شخصی و فردی شود. سینماگران روشنفکر زمان شاه برای نشان دادن مخالفت خود با سیستم ، قانونگرایی را تحقیر و انتقام فردی را ترویج می کردند. مضمون اکثر فیلم- فارسی های دوره شاه از قیصر تا تنگسیر بی اعتنایی قربانی (مظلوم ) به پیگیری شکایت از طریق شهربانی و دادگاه و توسل به چاقوی ضامندار یا تفنگ برای مبارزه با ظالم بود.

قیصر که یکی از برادران نامرد " آب منگل" ، به خواهرش تجاوز کرده بود ، با چاقوی ضامندار سه برادر را در موقعیت های مختلف شکار می کند و مردم در سینما برای بهروز وثوقی در نقش قیصر دست می زدند. کار پاسبانها به عنوان مامور قانون در فیلم سوت زدن و جمع کردن جنازه ها است. جالب اینکه فیلم قیصر نقطه عطف سینمای ایران شد.

در فیلم تنگسیر که بر اساس داستانی از صادق چوبک تهیه شده است، زار محمد نا امید از اجرای قانون تفنگ برمی‌دارد و بوشهر را به هم می ریزد. در یک جامعه نرمال ، شهروند عادی از تجاوز و ظلم به پلیس و دادگاه پناه می برد. انتقام شخصی و بدتر از آن تن دادن شهروندان به ظلم و تجاوز و سکوت مربوط به دوره ماقبل مدرن است.

همان دوره‌ای که لوطی ها گذرها را قرق می کردند. باید شهروندان را تشویق کرد که بدون ترس، برای دادخواهی به مراجع رسمی قضایی و امنیتی و انتظامی مراجعه کنند. باید به نهادهای انتظامی و قضایی و امنیتی توصیه کرد که انجام وظایف حرفه ای و دفاع از شهروندان در چهارچوب قانون را اولویت اول و آخر خود بدانند.

باید به سیاسیون اعم از مسئول و غیر مسئول گفت که استفاده از افراد شرور و لمپن برای پیشبرد برنامه های سیاسی مانند تکیه کردن بر باد است. باید فرهنگ جامعه این اندازه رشد کند که در مساله تجاوز دیدگاه فاعل و مفعولی را کنار بگذارند و تجاوز را صرفا مانند قتل و حمله با چاقو یک جنایت ببینند.