چرا علیخانی منکر تبلیغ غیرقانونی ثامن الحجج شد؟

تابناک: پس از انتشار جزئیات تکان‌دهنده روابط مالی برخی چهره‌ها با موسسه غیرمجاز ثامن الحجج که ضربه محکمی به اقتصاد ایران وارد کرد، احسان علیخانی یکی از عناصری که از این مجموعه رقمی برای تبلیغ آنها دریافت کرده بود، ادعاهای عجیب و در عین حال خلاف واقعی را مطرح کرد و برخی مسئولان رده پایین صداوسیما نیز از او در بیان این اطلاعات خلاف واقع حمایت کرده‌اند؛ موضوعی که انتظار می‌رود با ورود نهادهای نظارتی مورد پیگرد قرار گیرد و مشخص شود برنامه‌های این تهیه کننده، چه میزان در افزایش اعتمادعمومی برای انتقال سرمایه‌هایشان به این مجموعه تاثیر داشته است؟

انتشار اطلاعاتی درباره موسسات مالی و اعتباری غیرقانونی «ثامن الحجج» و به میان کشیده شدن نام برخی چهره‌های مشهور، حواشی فراوان و واکنش برخی از این اشخاص که اگرچه نام‌شان در این گزارش‌ها به صراحت مطرح نشده بود اما افکارعمومی تشخیص داده بودند که پای آنها در میان است، را در پی داشت. احسان علیخانی چندین سال پیاپی در تمامی برنامه‌های پربیننده مناسبتی که برای تلویزیون ساخت، هزینه‌های برنامه‌اش را با تکیه بر همین موسسات مالی و اعتباری به عنوان اسپانسر تامین کرد.

علیخانی پس از نقدهای آتشینی که نسبت به او و عملکردش در این ارتباط وارد آمد، در یادداشتی نسبت به این موضوع واکنش نشان داد. مهم‌ترین فرازهای توضیحات این تهیه کننده و مجری تلویزیون در دو پاراگراف خلاصه می‌شد. در پارگراف اول علیخانی ادعا کرده که این موسسه در زمان همکاری او قانونی بوده و در همین چارچوب نیز تبلیغات به صورت قانونی صورت پذیرفته و اگر بعدها اتفاقی افتاده، ارتباطی با دوران تبلیغ این موسسه ندارد.

این شومن در این زمینه گفته است: «موسسه ثامن الحجج سالها قبل از همکاری با گروه اجتماعی شبکه سه در تمامی رسانه های رسمی کشور نظیر (روزنامه ها، تیزر و برنامه های اسپانسری تلویزیونی، خبرگزاری ها، سایتها، بیلبوردهای شهری، باشگاه‌های فرهنگی و‌ ورزشی و...) حضور داشته که معنای این حضور پررنگ یعنی داشتن مجوزهای لازم از مراجع ذیصلاح، در نتیجه،اهدا مجوز تاسیس، مجوز گسترش موسسه تا بیش از ۵۰۰ شعبه فعال، مجوز افتتاح حساب برای مردم و‌ صاحبان صنایع، مجوز برای تبلیغات تا مجوز برای انحلال این موسسه، ربطی به من و امثال من ندارد. ما با یک موسسه قانونی براساس نص صریح قانون و نظارت های دائمی صدا و سیما کار کردیم.»

بخش دوم توضیحات علیخانی نیز بیان جزئیات درباره کسب مجوزهای قانونی برای این تبلیغات است. در این بخش آمده است: «طبق روال طبیعی هزینه‌های اکثر برنامه و‌ سریال‌های پربیننده در تلویزیون که شما تماشا کردید به عهده اسپانسرها است، موسسه مذکور هم در سال 91 تقاضای همکاری با گروه برنامه‌ساز ما را داشته و شبکه بعد از بررسی و استعلام از مراجع ذیصلاح و دریافت مجوز تبلیغات از موسسه، بنده را به عنوان تهیه کننده به این موسسه معرفی کرد. یعنی مثل تمام تهیه کنندگان سازمان نه بیشتر و نه کمتر. طی سه سال و‌‌ نیم و در قالب شش قرارداد با صداوسیما و شبکه، شش عنوان برنامه (دو‌نیمه سیب، ماه عسل 92، ماه عسل 93، سه ستاره، ویژه‌برنامه تحویل سال 93، بهارنارنج [1394]) تولید و‌ پخش شد که مبلغ مذکور از جانب اسپانسر بعد از تایید بر‌آورد هزینه‌های تولید توسط کارشناسان مربوطه شبکه و بابت تهیه و تولید به صدها نفر عوامل و هزینه های تولید به تهیه کننده تخصیص می‌یابد.»

ناصر کریمان مدیر گروه اجتماعی شبکه سه نیز به حمایت از علیخانی پرداخته و با تکرار ادعاهای او، گفته است: «این موسسه حدود ۵۰۰ شعبه داشته و در حال فعالیت بوده است؛ اینکه بعدا دچار آسیب شده و جلوی فعالیت آن گرفته شده؛ داستان دیگری است. پس از لغو مجوز، مجوز پخش تبلیغات آن در تلویزیون هم گرفته شد، احسان علیخانی صرفاً با معرفی مجموعه سیما،کاری را انجام داده و این‌ها با نظارت و کنترل شبکه بوده است، کما اینکه مراجع ذی صلاح هم نسبت به این قضیه اطلاع پیدا کرده‌اند، پس به نظر می‌رسد این شتابزدگی در قضاوت و انتشار خبر ناقص، بیشتر یک کار ژورنالیستی و رسانه‌ای است. شخص احسان علیخانی و همچنین سازمان صداوسیما پیگیر مطلب منتشر شده از طریق مراجع قضایی هستند و قطعاً تا شفاف‌شدن دقیق ماجرا دست از پیگیری بر نخواهند داشت.»

گفته‌های این مجری و مسئول حامی‌اش البته حتماً خلاف واقع است. بانک مرکزی در چهارم آبان 1393 رسماً لیست بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری مجاز را منتشر کرد که در این لیست اثری از ثامن الحجج نبود. رئیس بانک مرکزی نیز در نامه‌ای به صداوسیما خواستار توقف تبلیغ موسسات مالی و اعتباری غیرمجاز در رسانه ملی شد. بنابراین علیخانی و سایر عوامل دخیل نمی‌توانند ادعا کنند از این طریق به بعد در جریان ممنوعیت تبلیغ این موسسه نبوده‌اند اما آیا واقعاً تبلیغات متوقف شد؟ پاسخ منفی است.

پنج ماه بعد از اعلام رسمی غیرقانونی بودنِ موسسه ثامن الحجج در آبان 1393، برنامه تحویل سال 1394 شبکه سوم سیما تحت عنوان «بهارنارنج» با تهیه کنندگی و اجرای علیخانی به مدت هشت ساعت پخش شد و این بار به جای تبلیغ مستقیم ثامن الحجج، باشگاه فرهنگی و ورزشی ثامن الحجج تبلیغ شد! در این برنامه بارها از ابوالفضل میرعلی مدیرعامل موسسه ثامن الحجج با عنوان دکتر تقدیر به عمل آمد؛ دکتری که اکنون مشخص شده یک دیپلمه با سوابق مالی سیاه است. ظاهراً در نامه رئیس بانک مرکزی به صراحت اشاره نشده بوده که زیرمجموعه‌های این موسسات مالی و اعتباری نباید تبلیغ شوند و از همین امکان برای تبلیغ غیرمستقیم ثامن الحجج استفاده شد.

در ادامه و در برنامه ماه عسل سال 1394 نیز شاهد تکرار استفاده از این روش بودیم که باز هم اعتراض برخی خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها را در پی داشت. در گزارش تسنیم در 4 تیر 1394 درباره این روند آمده است: «در برنامه مذکور این مؤسسه برای اینکه بتواند دستور بانک مرکزی مبنی بر عدم تبلیغات مؤسسات بدون مجوز را دور بزند، با نام باشگاه فرهنگی و ورزشی ثامن الحجج اسپانسر شد و امسال نیز با توسل به همین شیوه به‌عنوان یکی از اسپانسر‌های اصلی برنامه ماه عسل شبکه سوم سیما فعالیت می‌کند.» و واکنش مسئولان به این گزارش‌ها که کار را به اینجا رساند، جز سکوت چه بود؟

بنابراین علیخانی و همراهانش در صداوسیما دست کم برای دوره‌ای با وجود غیرقانونی اعلام شدن این مجموعه، به تبلیغ‌شان پرداخته‌اند. انتظار می‌رود نهادهای نظارتی و قضایی ورود کنند و بررسی نمایند نامه بانک مرکزی برای عدم تبلیغ موسسات مالی غیرمجاز نخستین بار چه زمان به صداوسیما ابلاغ شده و پس از آن در چند برنامه به صورت مستقیم و غیرمستقیم تبلیغ این موسسات شده است. همچنین باید مشخص شود سهم این تبلیغات در افزایش اعتمادعمومی برای سرمایه گذاری در این موسسات غیرمجاز چه میزان بوده و متناسب با تقصیر این برنامه‌ها، با آنها برخورد قانونی صورت پذیرد.

اخیراً محمدباقر نوبخت سخنگوی دولت گزارش تکان‌دهنده‌ای داد و گفته است: «بانک مرکزی را مجبور کردند و تریبون محترم و نطق های برخی نمایندگان مجلس هم نقش داشت که حدود 23 تا 35 هزار میلیارد تومان پول پرفشار به سپرده گذاران موسسات مالی غیرمجاز بدهد، در حالی‌که موسسات غیرمجاز شعبه داشتند.» و در واقع به طور متوسط از جیب تک تک 81 میلیون ایرانی بین 283 هزار تومان تا 437 هزار تومان و به اشخاص داده شده که برای کسب سود بیشتر ریسک کرده‌اند و پولشان را در این موسسات گذاشته‌اند و اکنون مالشان بر باد رفته است. چرا باید این هزینه از جیب مردم به قیمت چاپ اسکناس بدون پشتوانه پرداخت می‌شد و آیا عاملان ایجاد اعتماد در نزد بخشی از سپرده گذاران برای انتقال منابع مالی‌شان به این موسسات سیاه، در رقم خوردن وضع موجود تقصیر کمی دارند؟

علیخانی در عین حال یک جمله دقیق و تحلیل واقعی را در توضیحاتش آورده بود: «...خبر دریافت سه میلیاردی (ا-ع) که از خبر مرگ احسان علیخانی بزرگتر نیست و فراموش می شود...» بله، مردم فراموش می‌کنند و این فراموشی کار به اینجا رسانده است.