جای خالیِ مصاحبه‌های بالینی در استخدام معلمان

روزنامه قانون: بیشتر از یک هفته از رسانه ای شدن ماجرای تعرض به دانش آموزان مدرسه غرب تهران می‌گذرد. خانواده‌های نگران و فرزندان‌شان، یک سوی ماجرا و سوی دیگر، مجموعه مدیریتی آموزش و پرورش و معاون آموزشی ای که به علت مشکلات اخلاقی باعث چنین حادثه‌ای شده است، هستند. اولین اتفاقی که اینجا رخ می دهد، بی اعتمادی والدین از مدارس و نظام آموزشی است که چطور در یک مدرسه چنین اتفاق می‌افتد.

محمد بطحایی، وزیر آموزش و پرورش در توییتر خود درباره ماجرای مدرسه معین نوشت:« مجرم، نیروی غیررسمی بود و بدون طی مراحل قانونی به کار گرفته شده است که تمام مسببان مسئولند. علاوه بر برخورد قاطع قضایی که مورد تاکید رهبر معظم انقلاب هم قرار گرفته است، بايد با تقویت و به‌روزرسانی فرآیند گزینش به ویژه نظارت سختگیرانه و بدون مسامحه، از تکرار این اتفاقات جلوگیری کنیم. صحبت‌های وزیر آموز ش‌و پرورش در حالی مطرح می شود که کوهستانی، مدیر آموزش و پرورش منطقه ۲ تهران به تسنیم گفته که معلم خاطی مراحل گزینشی را گذرانده بوده است.

دو سال گذشته نیز معلمی در یکی از روستاهای زنجان به دانش آموز دخترش به نام ندا تجاوز کرد و بعد از شکایت از او و گذراندن مراحل دادرسی معلوم شد که او دوباره به خدمت مشغول شده است. ماجرایی که مردم و کاربران شبکه های اجتماعی هم به آن واکنش نشان دادند اما در نهایت هیچ اتفاقی نیفتاد. حالا حادثه مدرسه معین هم با واکنش های بسیار زیادی مواجه شده است.

کاربران هشتگ های فراوانی زده اند و خواستار این شدند که آموزش و پرورش در سیستم‌های گزینشی معلم ها مسئولانه‌تر برخورد کند. در حال حاضر تنها موارد مهم برای تایید صلاحیت‌های نیروهایی که می‌خواهند به عنوان معلم در سیستم آموزش و پرورش استخدام شوند، اعتقاد به دین اسلام یا ادیانی که در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بر آن تاکید شده، التزام به ولایت فقیه، التزام به جمهوری اسلامی ایران، التزام به قانون اساسی، عدم فساد اخلاقی، عدم سابقه تشکیلاتی و عدم اعتیاد به مواد مخدر و عدم سابقه کیفری است اما نکته مهم در استخدام معلم ها، توانایی و مهارت آن‌ها در مواجهه با دانش‌آموزانی است که حساس‌ترین مراحل زندگی خود را در مدارس می‌گذرانند.

سال گذشته نیز شيوه‌نامه مصـاحبه اختصاصي داوطلبان ورود به دانشگاه فرهنگيان و دانشگاه تربيت دبير شهيد رجايي منتشر شد و به شدت آماج انتقادها در فضای مجازی و حتی معلم‌ها قرار گرفت. در این شیوه نامه، بیماری‌هایي مانند کیست تخمدان و اختلالات و بیماری های زنانه از مواردی بود که باعث ردصلاحیت معلم در گزینش می شد. در نهایت این شیوه نامه با انتفادهای فراوان روبه رو شد و قرار شد آن را اصلاح کنند اما چرا باید صلاحیت های روحی روانی و رفتاری که برای یک معلم شرط لازم است، کمتر از بقیه موراد مورد توجه قرار بگیرد و مسائل عقیدتی و دینی برای گزینش معلم ها آنقدر پررنگ باشد.

یکی از کاربران توییتر مراحل گزینش خود در آموزش و پرورش را در نامه ای نوشته و آن را به فانی، وزیر آموزش و پرورش وقت داده که هیچگاه به این نامه جوابی داده نشده است. او دانش آموز دبیرستان‌های حلی تهران بوده و بعد از طی کردن مراحل تحصیلش در دانشگاه به عنوان معلم در همین دبیرستان ها مشغول شده است. در رشته توییتی که از نامه منتشر شده ،حتی یک جا هم نیامده که او چقدر با روحیات نوجوانان آشنایی دارد و اغلب سولات درباره مسائل عقیدتی است. در یکی از سوالات آمده که آیا شما در خانه ماهواره داری یا نه. یکی از سوالات درباره اين است که چرا او فیسبوک و وبلاگ دارد و چه موضوعاتی را در آن مطرح می‌کند. مدت ها در سازمان آموزش و پرورش سابقه جبهه و جنگ برای معلم ها امتیاز ویژه برای گزینش محسوب می شد؛ در حالی که به موارد دیگر گزینشی مانند صلاحیت های روحی و روانی برای گزینش معلم‌ها جایگاهی نداشت.

پروتکلی برای جرايم در آموزش‌وپرورش نداریم

ماجرای گزینش معلمان در آموزش و پرورش با وجود رخ دادن چنین حادثه ای به مراحل حساسی رسیده و واکنش های زیادی را برانگیخته است.

معلم ها هم مانند دیگر اقشار جامعه خطاهایی دارند و ممکن است در محل کارشان دچار خطاهایی شوند که جرم باشد. باید سازمانی و جود داشته باشد تا به این جرايم رسیدگی کند و برای معلمان خطارکار حکم انفصال ازخدمت صادر کند اما مشکل اینجاست که اصلا آموزش و پرورش هیچ برنامه و پروتکلی برای برخورد با جرايم معلم‌ها در محیط‌های آموزشی و در ارتباط با دانش آموزان ندارد. عباس فرجی، کارشناس مشاوره در آموزش‌وپرورش نیز در گفت و گو با تسنیم درباره این موضوع گفته است: «در مواردی که بیان شده به وضوح آشفتگی و هیجان زیادی می‌توان دید که حکایت از آن دارد، آموزش و پرورش هیچ پروتکلی برای مواجهه با این دست جرايم در اختیار ندارد؛ مثلا وزیرآموزش‌و‌پرورش این عمل را شنیع عنوان می‌کند؛ گویی برایش محرز شده است که اتفاق افتاده بدون آنکه منتظر دستور مراجع قضایی باشد. ريیس منطقه این عمل را محکوم و حکم تعلیق صادر کرده و آقای نظری همه چیز را به مراجع قضایی ارجاع داده و اخبار تکمیلی را به بعد موکول کرده است.

به زبان ساده، یکی حکم خود را صادر کرده، یکی دیگر دستور پیگیری داده و یکی دیگر ارجاع داده و به تعبیری کلافی است که معلوم نیست از کجا باید بازش کرد». فرجی با اشاره به اینکه هر سال در مدارس اتفاق های ناخوشایندی می افتد که تنها در دسترس حراست مدارس است و رسانه ای نمی شود، می‌گوید:« اگر به کارشناسی‌های حراست مناطق مراجع شود هر سال آمار این موارد را می‌توان استخراج کرد؛ گرچه بنا به ملاحظاتی این آمار منتشر نمی‌شود. ما می‌دانیم زیر پوست آموزش و پرورش اتفاقات ناخوشایندی می‌افتد که رسانه‌ای نمی‌شوند؛ مثل آماری که چند روز پیش منتشر شد و حکایت از آن داشت که 10 هزار نفر از دانش‌آموزان سوء مصرف مواد دارند و خیلی آمار دیگری که وجود دارد و مطرح نمی‌شود. در عین حال نمی توان کتمان کرد هر فردی كه فقط چند سال در مدرسه باشد، با این موضوعات به دفعات برخورد خواهد کرد».

دکتر شهناز نوحی، روانشناس درباره چگونگی گزینش‌ها برای پذیرش معلمان در مدارس به ایسنا گفت: متاسفانه گزینش‌های ما در سیستم‌های اداری اغلب صوری، قالبی و کلیشه‌ای هستند و چیزی نیست که بتوانیم با استفاده از مصاحبه‌های بالینی و تخصصی و آزمون‌های روان‌شناختی مرتبط، شخصیت افراد را ارزیابی کنیم. وقتی که این گزینش‌ها ربطی به روابط بین معلم و کودک و معلم با نوجوان ندارد، همین نتیجه اتفاق می‌افتد؛ زیرا معلم می‌خواهد شغلی برای خودش داشته باشد تا آینده‌اش را تامین کند، اما باید فیلتری که برای گزینش گذاشته‌ایم، اصلاح شود. بنابراین روش گزینش ما باید تغییر کند، تا زمانی‌که روش گزینش ما با مسائل تکراری گره خورده است، تغییری نخواهیم دید.

برخی مسائل که در گزینش‌های فعلی مطرح می‌شود، لازم است اما کافی نیست. از طرفی این گزینش‌ها باید ادامه هم داشته باشد و هر چند سال یکبار افراد مورد ارزیابی و ارزشیابی قرار گیرند. متاسفانه در کشور ما یک سری بندهای نابجا وجود دارد که اجازه نمی‌دهد خیلی از فیلترها به درستی رعایت شوند. عمده این مشکلات به آموزش و پرورش و خانواده‌ها برمی‌گردد که غافلند و از یک‌سری مسائلی که لازمه پرورش کودکان و نوجوانان است، جا مانده‌اند. خانواده‌های ما خودشان را به خواب می‌زنند و دل‌شان می‌خواهد بچه‌ها هیچ‌چیز ندانند و نفهمند. درحالی‌که آموزش‌های درست و مناسب سن، می‌تواند کودکان را در برابر آسیب‌ها محافظت کند.