گمانه‌زنی برای جانشینی سیاستمدار ۸۲ ساله

اعتماد آنلاین: بیماری، تبعات بعد از عمل جراحی، کهولت سن و... محمود عباس (ابومازن) سیاستمدار ۸۲ ساله فلسطینی و رهبر تشکیلات فلسطینی را سه بار طی یک هفته راهی بیمارستان کرد تا گمانه‌زنی‌ها بیش از هر زمان دیگری در رابطه با سرنوشت تشکیلات خودگردان و ریاست آن افزایش پیدا کند.

ماجرا از زمانی شروع شد که روز سه‌شنبه محمود عباس برای انجام یک عمل در گوش میانی در بیمارستان رام‌الله بستری شد اما بعد از آن عمل مجبور شد روز چهارشنبه هم مجددا به این بیمارستان مراجعه کند. آن روز اعلام شد که وی برای معاینات بعد از عمل به بیمارستان منتقل شده و بعد از آن هم اعلام شد که عمل موفقیت‌آمیز بوده و وی از بیمارستان مرخص شده است.

او بعد از آن عمل در گفت‌وگویی با رسانه‌های اسرائیلی خبر داد که حالش خوب است و در عین حال پایبندی خود را به روند سازش هم تکرار و خواهان توافقی منجر به تشکیل دولت فلسطینی در کنار اسرائیل شد.

اما این تمام ماجرا نبود بلکه روز یکشنبه هم محافظانش مجبور شدند او را به سرعت و برای سومین‌بار طی کمتر از یک هفته به بیمارستان رام‌الله ببرند. یکی از پزشکان بیمارستان خبر داد او تب شدیدی داشته و در بخش سی‌سی‌یو بیمارستان بستری شده است. در اوایل بامداد امروز سه‌شنبه هم تاکید شد او باید دو روز دیگر در بیمارستان بستری بماند.

با این حال رسانه‌‌های رسمی فلسطینی تلاش دارند تا تاکید کنند حال عمومی محمود عباس خوب بوده و صرفا برای تکمیل معاینات سابق در بیمارستان بستری است. به اعتقاد کارشناسان یکی از دلایل این تاکید مکرر رسانه‌های رسمی فلسطین جلوگیری از افزایش دامنه گمانه‌زنی‌ها در مورد جانشینان اوست، روندی که حتی قبل از تشکیل مجلس ملی فلسطین و انتخاب مجدد عباس هم کلید خورده بود، اما با این انتخاب تلاش شد تا این مسئله مسکوت گذاشته شود. اما وضعیت جسمانی ابومازن مانع از طولانی شدن این سکوت شده است.

به اعتقاد کارشناسان جانشین عباس، شرایطی به مراتب دشوارتر نسبت به روند جانشینی او به جای یاسر عرفات خواهد داشت به ویژه که در آن زمان، عباس به نوعی حماس را هم در کنار خود می‌دید اما امروز برخی از تحلیل‌ها حتی از تلاش حماس برای نشستن در صندلی عباس هم سخن می‌گوید.

به اعتقاد رسانه‌های اسرائیلی وضعیت جسمی عباس جنگ بر سر قدرت بین شخصیت‌های فتح را افزایش می‌دهد و هر کسی که سلاح بیشتری در اختیار داشته باشد برنده این جنگ خواهد بود. این در حالی است که تحلیلگران عرب بر این باورند عباس هم همان رویکرد رهبران کشورهای منطقه را در کوتوله نگه داشتن شخصیت‌های اطراف خود دنبال کرده است، به نحوی که نمی‌توان شخصیت بارزی را در بین مسئولین تشکیلات خودگردان برای تصدی جایگاه او پیدا کرد. حتی رامی الحمدالله نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان نیز در قدوقواره‌های رئیس تشکیلات خود گردان دیده نمی‌شود مگر آنکه طرف‌های بین‌المللی تاثیرگذار بر تشکیلات خودگردان در مورد یکی از آنها به اجماع برسند.

با این حال برخی از شخصیت‌های فلسطینی به ویژه شخصیت‌های فتح برای رسیدن به این پست دورخیز کرده‌اند که در این میان می‌توان به «جبریل رجوب» یکی از شخصیت‌های امنیتی سابق و عضو کمیته مرکزی ساف که در حال حاضر فعالیت‌های گسترده‌ای در میان جوانان فلسطینی به‌ویژه در بخش ورزشی ایفا می‌کند اشاره کرد.

در کنار او باید از محمد دحلان یکی دیگر از شخصیت‌های امنیتی فتح که پس از خروج از نوار غزه با محمود عباس هم به مخالفت پرداخته و هم‌اکنون یکی از دستیاران حاکم امارات محسوب می‌شود هم نام برد. برخی از کارشناسان شانس دحلان را برای تصدی این پست با توجه به بهره‌مندی از حمایت عربستانی- اماراتی بیشتر می‌دانند.

اما همانطور که گفته شد رامی الحمدالله نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان که البته مورد پذیرش اسرائیل هم هست در این لیست قرار می‌گیرد. در کنار آنها نام‌هایی خارج از فتح همچون خالد مشعل رئیس سابق دفتر سیاسی حماس یا حتی اسماعیل هنیه که پتانسیل محبوبیت بالا را در میان فلسطینیان دارد هم ذکر می‌شود.

با این وجود مروان برغوثی دبیر کل سابق کمیته اجرایی فتح که چندین سال است در اسارت اسرائیلی‌هاست، کاریزماتیک‌ترین شخصیت برای تصدی این پست است، به ویژه که او همچنان شخصیت مبارز خویش را در مقابل اسرائیل حفظ کرده و به‌نوعی دستانش از بازی‌های کثیف سیاسی پاک است.

به اعتقاد کارشناسان امور فلسطین اگر هم‌اکنون انتخاباتی برگزار شود او به احتمال قریب به یقین از عباس هم پیشی خواهد گرفت. اما بزرگترین چالش برغوثی برای رسیدن به این کرسی خروجش از زندان است امری که با توجه به حکم ابدی که اسرائیل برایش صادر کرده کمی بعید به نظر می‌رسد.

در رابطه با رهبران حماس هم چالش‌های بزرگی همچون رسیدن آنها به کرانه باختری یا حتی بهره‌مندی و کسب آرای جنبش فتح به عنوان یکی از جریان‌های پرقدرت صحنه فلسطین وجود دارد که کار آنها را به شدت دشوار می‌کند.

در این گیرودار یکی ازشخصیت‌ها به شکل چراغ خاموش در حال زمینه‌سازی برای حضور خود در رأس قدرت است. شاید هم به تعبیری دقیق‌تر طرف‌های حاضر در منطقه زمینه حضور او را در رأس هرم قدرت تشکیلات خودگردان آماده می‌کنند.

به اعتقاد هواداران ماجد فرج رئیس سازمان اطلاعات فلسطین او پتانسیل کافی برای رسیدن به این پست را در اختیار داشته و احتمالا باید او را جانشین ابو مازن و سومین رئیس تشکیلات خودگردان معرفی کرد.

از ماه‌ها پیش در یک موج هماهنگ و قابل تأمل تقریبا تمامی طرف‌های تاثیرگذار در مسئله فلسطین و تشکیلات خودگردان تمایل خود را به دست گرفتن قدرت در این تشکیلات توسط یک شخصیت امنیتی اعلام کرده و می‌کنند. همین امر باعث شد تا نام سرتیپ ماجد فرج رئیس سازمان مامور سرکوب انتفاضه و مبارزات فلسطینیان در کرانه باختری به عنوان مهم‌ترین گزینه جایگزینی محمود عباس مطرح شود.

اسرائیل از یک سو با توجه به کارنامه قابل توجه در سرکوب فعالیت‌های مقاومت و همکاری با تل‌آویو او را یکی از شخصیت‌های قابل قبول خود اعلام کرده و رسانه‌های اسرائیلی هم با اشاره به نقش مستقیم ماجد فرج در خنثی کردن بیش از ۲۰۰ عملیات ضداسرائیلی او را لایق حضور در این پست توصیف می‌کنند.

در این حال کشورهای عربی و به ویژه مصر که مهم‌ترین کشور تاثیرگذار بر اراضی اشغالی است هم در سایه حضور یک شخصیت نظامی در راس کار خود تمایل زیادی برای تکرار این تجربه و حضور یک ژنرال در صدر حاکمیت تشکیلات خودگردان فلسطینی دارد.

این ژنرال فلسطینی همچنین روابط خوبی با اردن، دیگر همسایه فلسطین اشغالی داشته و همین امر می‌تواند او را روی کاغذ جانشین اصلی رئیس تشکیلات خودگردان معرفی کند.

حال مشخص نیست او نیز همانند دو سلف خود ریاست سه‌گانه فتح، ساف و تشکیلات خودگردان را در دست خواهد گرفت یا بعد از خروج ابو مازن از قدرت این سه مقام حداقل برای راضی نگه داشتن قطب‌های مختلف بین سه شخصیت مختلف تقسیم خواهد شد. هرچند تمامی این سناریوها مشروط بر این است که ابومازن خود را در آخرین دور از ماراتن سیاسی یافته و میز این میهمانی را به هم نریزد.