اگر برجام لغو شود چه اتفاقی خواهد افتاد؟

فرارو: بازگشت تحریم‌ها علیه ایران، اثر بی‌ثبات‌ساز خواهد داشت.

هفته گذشته ایمانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، در جریان سفر سه روزه‌اش به واشینگتن، پیش‌بینی کرد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، بنا به دلایل داخلی، در ماه آینده میلادی از توافق هسته‌ای با ایران خارج خواهد شد. اگر ترامپ چنین کاری کند، چه اتفاقی خواهد افتاد؟

نشریه اکونومیست طی گزارشی به اثرات لغو برجام پرداخت و نوشت: "به لحاظ نظری، ترامپ قدرت این را ندارد که به سادگی توافق را پایان دهد. توافقی که توسط باراک اوباما درباره آن توافق شد. این یک توافق سیاسی بین ایران و شش قدرت جهانی است: بریتانیا، چین، فرانسه، آلمان، روسیه و آمریکا".

برجام در ازای اعمال محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای ایران، تحریم‌های هسته‌ای آمریکایی و بین المللی علیه ایران را رفع کرد. دولت‌های اروپایی به علاوه چین و روسیه، اعلام کرده‌اند که آن‌ها برجام را یک توافق الزام‌آور می‌دانند. بازرسان بین المللی هم ایران تایید کرده‌اند که ایران به مفاد توافق پایبند بوده است.

اکونومیست افزود: "در عمل، بازگشت تحریم‌های شدید آمریکایی، بویژه تحریم‌های ثانویه که بانک‌های اروپایی و تجارت با ایران را هدف قرار می‌دهند، ممکن است توافق را بکشد و آن را به معادل دیپلماتیک زامبی تبدیل کند".

ترامپ از توافق انتقاد کرده و آن را "بدترین" توافق دانسته است. او برای مدت طولانی قول داده که آن را پایان دهد. ترامپ به دلیل ضرب‌الاجل‌های کنگره، فرصت‌های فراوانی برای لغو توافق دارد. کنگره قانون‌هایی وضع کرده که به موجب آن‌ها رئیس‌جمهور آمریکا باید هر چند ماه یک بار درباره استمرار تعلیق تحریم‌های ایران تصمیم‌گیری کند. ضرب الاجل بعدی، در ۱۲ ماه می‌ آینده فرا می‌رسد.

اکونومیست با بیان اینکه ابهامات درباره برجام زیاد است، اعلام کرد ضرب الاجل ۱۲ می، آنچنان که به نظر می‌رسد نهایی نیست. در این ضرب الاجل، تحریم‌هایی بازبینی می‌شوند که اغلب با صادرات نفت ایران، تجارت با دلار و هدف قرار دادن بانک‌های ایران و کسانی که با آن‌ها تعامل می‌کنند، مرتبط است. مسلما، ضرب الاجل مهمتر در اواسط ژولای آینده فرا می‌رسد. یعنی زمانی که ترامپ باید تحریم‌های گسترده ایران را بازبینی کند. این تحریم‌ها بخش‌های گسترده‌ای، از حمل‌ونقل دریایی گرفته تا هوانوردی، را هدف می‌گیرند.

مقامات ایران تهدید کرده‌اند که اگر آمریکا به تعهداتش خیانت کند، از برجام خارج خواهند شد. به گفته اکونومیست، "بدترین" سناریو این است که مخالفان ایرانی برجام، کار بر برنامه هسته‌ای را از سر گیرند. اگر چه احتمال دارد که شرکت‌های بزرگ بین المللی از اخراج از بازار‌های آمریکا بترسند، اما، ایران ممکن است به برجام پایبند بماند و تجارت را با شرکای غیر آمریکایی گسترش دهد.

از دیدگاه این نشریه، در "بهترین" سناریو، ترامپ ممکن است با اروپایی‌ها درباره توافقات جانبی کار کند. توافقاتی که برنامه موشک‌های بالستیکی و فعالیت ایران در منطقه را محدود کند و محدودیت‌های دائمی بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال کند. "اما بدون وجود برجام به عنوان اساس، چنین توافقات جانبی، بر پایه‌هایی خواهند ایستاد که به طرز خطرناکی لرزان هستند".