نسخه دو رئیس جمهور برای تداوم حیات برجام

نامه نیوز: ترامپ پس از سفر مکرون به امریکا گفت نظر او بعد از دیدار با او در مورد برجام تغییر پیدا کرده است. دونالد ترامپ در گفت و گویی با شبکه تلویزیون فاکس نیوز که بخش های از آن منتشر شده، ادعا کرد که نظر امانوئل مکرون همتای فرانسوی خود را درباره ایران تغییر داده است.

ترامپ گفت: به اعتقاد من نگاه مکرون به ایران اکنون بسیار متفاوت از قبل از ورودش به کاخ سفید است. او نظر من درباره ایران را درک می کند.

رئیس جمهوری آمریکا با تکرار حرف های خود درباره برجام گفت: ایران مشکل واقعی آمریکا است. دولت قبلی توافق فاجعه باری را امضا کرد.

وی دوباره داستان خود درباره پرداخت پول به ایران را تکرار کرد و گفت: دولت اوباما ۱۵۰ میلیارد دلار به ایران پرداخت کرد. ۱.۸ میلیارد دلار پول نقد را در بشکه و جعبه از طریق هواپیما به ایران منتقل کرد.

سفر مکرون به امریکا و دیدارش با ترامپ بازتابهای بسیاری داشت. رسانه های امریکایی حتی از تماس ها و دست دادن های بیش از حد دو رئیس جمهور غافل نشدند و به بررسی آن پرداختند. موضوع رفاقت و دوستی ترامپ و مکرون باعث شده بود بسیاری از ناظران رئیس جمهور فرانسه را امید نجات برجام بدانند.

سخنان ترامپ درباره مکرون در حالی است که رئیس جمهوری فرانسه در سخنرانی خود در کنگره آمریکا با تاکید بر ثبات و احترام به حاکمیت ایران، گفت: برجام را همه امضا کرده ایم و ما به هیچ وجه از آن خارج نخواهیم شد.

مکرون در سفر سه روزه خود به واشنگتن درباره آینده توافق هسته ای با ایران با رئیس جمهوری آمریکا گفت و گو کرد و اخبار سفر و گفت و گوهای دو رئیس جمهور باعث تحلیلهای ضد و نقیض شده است. برخی بر ماندن امریکا در برجام تاکید دارند و می گویند علیرغم سخنان تند ترامپ در مورد ایران، او در نهایت در برجام خواهد ماند. اما برخی دیگر این موضوع را اعلام می کنند که ترامپ توانسته است در موضوعات مورد اختلاف با اروپایی ها در مسئله برجام با آنها به نتیجه برسد و آنها را به تفکرات خود نزدیک تر کند. ترامپ از مسیر مورد تفاهم با اروپا یعنی موضوع موشکی و نفوذ منطقه ای ایران وارد شده و از آنجا که کشورهای اروپایی هم خواستار محدود شدن ایران در این موضوعات است، توافقاتی با آنها شکل گرفته است.

ترامپ در کنفرانس خبری پس از دیدار با مکرون از احتمال توافق با او درباره برجام گفت و افزود: فکر می کنم گفت و گوی اصولی درباره ایران داشتیم و در انتظار اقدامات بعدی هستیم.

در روزهای گذشته و همزمان با سفر مکرون به آمریکا، گزارش‌هایی از احتمال حصول «توافق تکمیلی» میان آمریکا و اروپا در ارتباط با برجام مطرح شده بود.

ترامپ قرار است ۲۲ اردیبهشت یعنی حدود ده روز دیگر درباره تعلیق تحریم های هسته ای ایران تصمیم گیری کرده و خروج یا ماندن کشورش در برجام را اعلام کند.

تحلیلهای ضد و نقیض در مورد تصمیم برجام وقتی پیچیده تر می شود که به توئیت تازه مکرون پس از سفر به امریکا توجه کنیم. رئیس‌جمهور فرانسه در توئیتی ضمن تأکید بر اینکه فرانسه از برجام خارج نخواهد شد، افزود: با رئیس‌جمهور آمریکا تصمیم گرفتیم روی یک توافق جامع جدید کار کنیم. امانوئل مکرون، در پیامی در صفحه توییتر خود نوشت: ایران هرگز به سلاح هسته ای دست پیدا نمی کند نه الان، نه پنج سال دیگر نه ده سال دیگر. هرگز. رئیس‌جمهور فرانسه در پیام دیگری آورده است: فرانسه از برجام خارج نمی شود چون ما آن را امضا کرده ایم. ما با رئیس جمهور آمریکا تصمیم گرفتیم روی یک توافق جامع جدید کار کنیم.

در اینجا این سوال مطرح می شود که پشت پرده این توافق جامع که مکرون از آن نام می برد چیست؟ آیا ترامپ موفق شده است مکرون و دیگر اروپایی ها را به آنچه او در گذشته در مورد ضمایم مورد نظر خود به برجام سخن گفته بود راضی کند و آنها با گرفتن امتیازاتی از امریکا حاضر خواهند شد به روندی که ترامپ در مورد برجام پی ریخته است تن در دهند؟ اگر این مسئله وجود دارد چرا مکرون از پایبندی فرانسه به برجام را هر بار یادآور می شود و تاکید می کند فرانسه از توافقی که امضا کرده است بیرون نخواهد آمد.

ضمن اینکه این سوال را باید پرسید توافق مورد در چه زمانی و با چه کم و کیفی قابل اجراست. در حالی که کمتر از دو هفته به موعد تصمیم ترامپ در مورد برجام مانده، این مسئله مطرح می شود؟ آیا این مسئله در این زمان محدود قابل بررسی و اجراست؟

همه اینها در حالی است که طرف مهم توافق یعنی ایران در نظر گرفته نمی شود. ایران بارها اعلام کرده است هیچ مذاکره را در این مورد بر نمی تابد. وزیر خارجه ایران در سفرش به نیویورک اعلام کرد یا همه چیز یا هیچ چیز. یا همه توافقی که مورد امضاست باید مورد قبول همه طرفین باشد یا ما هم به آن پایبند نخواهیم بود.

مجموعه این مواضع نشان می دهد احتمال عدم لغو برجام قوت بیشتری گرفته است. ترامپ و اروپایی ها این مسئله را در نظر دارند که تهدید ایران به خروج از ان پی تی تهدیدی توخالی نیست و خروج ایران از ان پی تی یعنی شکل گیری و شروع بحرانی که با موضوع برجام حل و فصل شده بود.

از این رو ترامپ در این پروسه به دنبال اهداف خاصی است که در مسیر پیش رو دنبال می کند. اول اینکه ترامپ در ۱۵ ماه سپری شده از حکومت خود در امریکا به این نتیجه رسیده است که تنش با اروپایی ها و اصرار بر برنامه یکجانبه برای خروج از برجام از سویی به شکاف با اروپایی ها و نزدیکی ایران به آنها می شود. از این رو بهترین مسیر این است که خود را با آنها در یک تیم و در مقابل ایران جا بزند و مشورت آنها را حداقل به شکل صوری داشته باشد. همچنین دیگر سناریو ترامپ در این مسیر تاکید بیشتر بر جنبه های مورد تفاهم با اروپایی ها یعنی برنامه موشکی و نفوذ منطقه ای ایران است. ترامپ توانست با یک بهانه در مورد حمله شیمیایی در سوریه، دو کشور فرانسه و انگلیس را با خود همراه کند و حمله موشکی به سوریه را ترتیب دهد. در این مسیر نشان دادن ضربه شصت به متحد سوریه یعنی ایران هدف گذاری شده بود.

در نهایت باید پرسید کدام یک، ترامپ یا مکرون توانسته است دیگری را راضی کند و نظر او را در مورد ایران تغییر دهد؟ هر چند پاسخ این سوال در ۲۲ اردیبهشت مشخص خواهد شد اما می توان گفت کمترین نتیجه این دیدار و گفت و گوهای برجامی دو طرف این است که شکاف اروپا و امریکا در مورد ایران از آنچه در گذشته بود کمتر شده و ترامپ توانسته اروپایی ها را به رویکرد خاص و ندریجی خود در مورد ایران و بی اثر کردن برجام نزدیک تر کند.