ابهام در اصالت شیردال باستانی

همشهری آنلاین: شیردال اهداشده از سوی دولت آمریکا به هیأت ایرانی که «هدیه‌ای برای نشان دادن حسن‌نیت به مردم ایران» نامیده شد، در معرض گمانه‌زنی‌هایی مبنی بر نداشتن اصالت است.

ارشناسان آمریکایی گمان برده بودند که شیردال نقره‌ای متعلق به ۲۷۰۰سال قبل و مربوط به سال ۷۰۰پیش از میلاد مسیح است و آن‌را از یک تاجر عرب توقیف کردند و پس از یک دهه به ایران بازگردانده‌ شد اما برخی باستان‌شناس‌ها در همان روز نخست با اشاره به آنچه اسکارماسکارلا باستان‌شناس موزه متروپولیتن در برخی نشریات منتشر کرده است موضوع اصل نبودن شیردال اهدایی توسط آمریکا را مطرح کردند.

به گفته آنها مجسمه شیروعقاب اهدا شده به ایران که به شیردال مشهور است براساس آنچه ماسکارلا تشریح کرده است کپی شده از یک کار اصلی است که کارشناسان آمریکایی اعلام کرده‌اند، ممکن است مربوط به غار غربی یا همان غار کلماکره در پلدختر لرستان باشد. به گفته برخی باستان‌شناس‌ها اشیای موجود در غار کلماکره در سال ۱۳۶۲به غارت رفت و کپی‌های بسیاری از اشیای موجود در آن غار توسط جاعلان حرفه‌ای ساخته و حتی به موزه‌های جهان نیز فروخته شد.

براین اساس، نظر برخی باستان‌شناس‌هایی که معتقدند ممکن است شیردال اهدا شده به ایران نیز از کارهای کپی شده از اشیای به غارت رفته از غار کلماکره باشد قابل تامل است؛ هرچند محمدعلی نجفی رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور در بدو ورود به تهران و رونمایی از شیردال اهدا شده به ایران براساس یادداشت همراه اثر اعلام کرد که آمریکایی‌ها معتقدند این اثر مربوط به ۱۷۰۰سال پیش است درحالی‌که برخی اعتقاد دارند این اثر به سال ۵۰۰پیش از میلاد مسیح مربوط است.

وی از تشکیل کمیته بررسی این شیء اهدا شده به ایران خبر داد، ولی باستان‌شناس‌های داخلی با تردید در مورد شیردال اهدا شده سخن می‌گویند. برخی کارشناسان در همان نگاه نخست موضوع اصالت این شیء سیمین را زیر سؤال بردند و گفتند که شیء تقلبی است و برخی دیگر می‌گویند اصالت شیء را نه تأیید می‌کنند و نه تکذیب، بلکه اعلام نظر نهایی را به بررسی دقیق آن موکول می‌کنند.

مدیرکل موزه ملی ایران نیز که موزه تحت مسئولیت وی از چند روز پیش صاحب شیء جدیدی شده است که هنوز مورد بررسی دقیق کارشناسان قرار نگرفته به ایسنا گفته است که جام شیردال پس از تحویل به امین اموال در مخزن موزه ملی ایران قرار گرفته است. مهناز گرجی البته از اعلام نظر دقیق در مورد این شیء خودداری کرده و از تهیه شناسنامه اثر خبر داده است.

به گفته وی، اطلاعات شناسنامه‌ای شیردال مانند دیگر آثار تاریخی تهیه و تکمیل و سپس به‌عنوان یک اثر نمادین در موزه ملی ثبت می‌شود. وی با تأکید بر نمادین بودن شیردال اهدایی به ملت ایران افزوده است: در حال حاضر به فرم شکلی اثر تاریخی کاری نداریم. پیام آن برای ما اهمیت دارد که عمیق‌تر از شکل ظاهری جام است.

رئیس موزه ملی ایران گفت: بازگرداندن این اثر به ایران فتح‌بابی برای تعاملات فرهنگی بیشتر میان ایران و آمریکا و افزایش احتمال بازگشت آثار تاریخی است که به‌صورت غیرقانونی از کشور خارج شده‌اند و باید به کشور مبدأ برگشت داده شوند. گرجی گفت: امیدوارم، مدت زمان توقیف آثار قاچاق شده از ایران در کشورهایی مانند آمریکا کوتاه‌تر شود.