ترکیه، گزینه واردات آب به ایران است؟

خبرگزاری ایسنا: چندی پیش معاون اول رییس جمهور صراحتا اعلام کرد که برای احیای دریاچه ارومیه کارهای مطالعاتی انتقال آب از کشورهای خارجی و دریای خزر کلید خورده است. اکنون بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که دریاچه وان ترکیه یکی از گزینه‌های احیای مشخص شده است.

گزینه انتقال آب از دریای خزر و دریاچه وان به دریاچه ارومیه از سال ۱۳۹۵ مورد بحث و گفت‌ گو قرار گرفته و در این بین بسیاری از کارشناسان و صاحب نظران معتقدند که باتوجه به اینکه دریاچه ارومیه بیش از ۱۲۰۰ متر بالاتر از سطح دریای آزاد قرار گرفته، انتقال آب از دریاچه وان که حدود ۲۰۰ متر بالاتر از دریاچه ارومیه است ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از دریای خزر است که بیش از ۲۰ متر پایین‌تر از دریای آزاد است.

در آن زمان عیسی کلانتری، دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز با تاکید بر اینکه ترک‌ها به انجام انتقال آب از دریاچه وان مایل هستند اظهار کرد: بخشی از مطالعات این طرح صورت گرفته و در حال تکمیل است. مطالعات این پروژه از لحاظ شیمیایی توسط دانشگاه‌های مراغه، تربیت مدرس و ارومیه صورت گرفته و نتایج آن به سوئیس ارسال شده است.

وی با اشاره به اینکه شوری دریاچه وان کمتر از دریاچه ارومیه است افزود PH دریاچه وان ۹.۲ است و PH دریاچه ارومیه ۷.۴ است بنابراین از لحاظ شیمیایی ترکیب آنها مشکلی ندارد. مطالعات بخش بیولوژیکی این پروژه در حال انجام است که در صورت مثبت بودن نتایج آن وارد مذاکره با ترک‌ها خواهیم شد. کلانتری با بیان اینکه ترک‌ها از لحاظ مهندسی جلوتر از ما هستند گفت: آنها می‌توانند آب را تا مرز ایران انتقال دهند. مناسب است که این آب به قسمت شمال دریاچه وارد شود. شوری دریاچه ارومیه به خاطر وجود کوه‌های نمکی در ضلع شمال غربی دریاچه است که در صورت ورود آب از وان، شوری دریاچه کاهش می‌یابد. دبیر ستاد احیای دریاچه ارومیه با اشاره به اینکه اگر مطالعات تکمیل شود مذاکرات فنی و سیاسی آن شروع می‌شود گفت: اگر بتوانیم ۱.۵ تا دو میلیارد متر مکعب آب از دریاچه وان وارد دریاچه ارومیه کنیم، اتفاق خوبی خواهد بود.

همچنین حجت احمدی عضو هیئت علمی سازه‌های آبی دانشگاه ارومیه معتقد است با توجه به اختلاف تراز یک هزار و ۳۰۰ متری موجود بین دریاچه ارومیه و دریای خزر این امکان از نظر فنی و اقتصادی قابل توجیه نیست چون اگر بخواهیم برای انتقال یک میلیارد متر مکعب آب، ایستگاه پمپاژ احداث کنیم باید نیروگاهی با هفت برابر ظرفیت نیروگاه اتمی بوشهر داشته باشیم. وی در مورد انتقال آب از دریاچه وان گفت: این مساله هنوز در مرحله مطالعات زیست محیطی است تا بررسی شود که از لحاظ محیط زیستی مشکل جدیدی پیش نیاید. به نظر من اجرای این طرح برای کوتاه مدت می‌تواند مثبت باشد چراکه علاوه بر اقتصادی بودن با توجه به اختلاف ۳۰۰ متری تراز دو دریاچه، امکان تولید انرژی برق آبی در مسیر انتقال هم وجود دارد و حجم آب انتقالی در حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون متر مکعب در سال می‌تواند تراز سطح آب دریاچه را در حد قابل قبولی بالا ببرد.

البته در این بین نظرهای مخالفی نیز وجود دارد؛ به‌طوری‌که کامران زینال‌زاده، رئیس پژوهشکده مطالعات دریاچه ارومیه می‌گوید: انتقال آب از دریای خزر دیدگاه کارشناسی نیست و توجیهی ندارد که آب دریای خزر را با این فاصله و شرایط بیاوریم. در خصوص دریاچه وان نیز باید گفت که مشکلات انتقال آب از دریاچه وان بسیار بیشتر از مزایای احتمالی در این طرح است و باید با دقت بیشتر پیامدهای احتمالی این طرح بررسی شود. در هر حال، بهتر است بجای یافتن گزینه های جدید جهت تامین آب، مشکلاتی که ناشی از سوءمدیریت و عدم رعایت قانون در حوضه است را بر طرف کنیم.

گرچه این طرح تا کنون وارد مرحله اجرا نشده اما دولت در آخرین تصمیم‌های خود طرح انتقال آب از دریای خزر و از خارج کشور به دریاچه ارومیه که جز نخستین مصوبات هیات دولت بود را در دستور کار قرار داده، چندی پیش نیز اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهوری با تاکید بر اینکه موضوع احیاء دریاچه ارومیه به هیچ وجه نمی تواند از دستور کار دولت ایران خارج شود اعلام کرد: حتی اگر نیاز باشد که میلیاردها دلار اعتبار خارجی برای این کار اختصاص دهیم که طرح های انتقال آب از خارج از کشور به دریاچه ارومیه اجرا کنیم حتما این کار را انجام خواهیم داد.

طرح احیا دریاچه ارومیه از ابتدا کار دولت یازدهم جز شعارهای اصلی این دولت بوده اما علی‌رغم اقداماتی که صورت گرفته شاهد نتیجه درخشانی نیستیم لذا انتظار می‌رود دولت امید در سال‌های باقی فعالیت خود تمامی جنبه‌های پروژه‌های احیای این دریاچه را در نظر بگیرد و با اجرای بهترین راهکار به احیا دریاچه ارومیه سرعت ببخشد.