راز محبوبیت پوتین چیست؟

فرارو: در روز‌هایی که انتقادات زیادی به عملکرد روسیه در سوریه به خاطر اوضاع غوطه شرقی وارد می‌شود و پرونده نقش روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز همچنان باز است، ولادیمیر پوتین در کرمیلن نشسته است و قدرت نمایی می‌کند. او در حال آماده سازی شرایط برای انتخاباتی پرشور است. انتخاباتی که پوتین در آن چند رقیب اسمی دارد، اما در واقع بی رقیب است. انتخاباتی که حاکمیتش بر روسیه را برای ۶ سال دیگر تضمین می‌کند.

قرار است ۲۷ اسفند ماه انتخابات ریاست جمهوری روسیه برگزار شود. تحلیگران معتقدند تکلیف این انتخابات روشن است، پوتین پیروز آن خواهد بود. آن‌ها می‌گویند در این انتخابات فقط باید به تحلیل آرا، میزان شرکت و اقبال به پوتین پرداخت.

ولادیمیر پوتین در انتخابات هفته آینده هفت رقیب دارد؛ پاول گرودینین از حزب کمونیست، ولادیمیر ژیرینفسکی از حزب لیبرال دموکرات، کسنیا سوبچاک از ابتکار مدنی، گریگوری یاولینسکی از حزب یابلوکو که از چهره‌های معروف دوران پرسترویکا و منتقد سرسخت سیاست‌های پوتین، بوریس تیتف از از حزب رشد، سرگی بابورین از اتحادیۀ مردمی سراسری روسیه و ماکسیم سورایکین از حزب "کمونیست‌های روسیه".

مهمترین رقیب پوتین یعنی آلکسی ناوالنی به دلیل محکومیت به خاطر اختلاس نمی‌تواند در این انتخابات نامزد شود. مخالفان پوتین می‌گویند این محکومیت سیاسی است. ناظران معتقدند حتی اگر او هم نامزد انتخابات می‌شد، باز هم پوتین برنده بود.

حالا در آستانه انتخابات پوتین که خیالش از پیروزی راحت است، در حال قدرتنمایی است. وزارت دفاع روسیه اعلام کرد که نیرو‌های هوا و فضای این کشور توانسته‌اند روز شنبه یک سیستم موشکی مافوق صوت را با موفقیت آزمایش کنند.

این موشک "کینژال" یا "خنجر" نام دارد. گفته می‌شود سرعت موشک کینژال ۱۰ برابر سرعت صوت و دارای بردی ۲ هزار کیلومتری است.

پوتین، رئیس جمهوری روسیه در جریان سخنرانی سالانه خود که اول مارس مقابل نمایندگان پارلمان، اعضای دولت و دیگر مقامات سیاسی روسیه ایراد شد، از نسل جدیدی از موشک‌های هسته‌ای مافوق صوت روسیه سخن گفت که می‌توانند با سیستم‌های دفاع موشکی پنتاگون مقابله کنند.

او در جریان این سخنرانی موشک کینژال را یک «سلاح ایده آل» توصیف کرد و افزود که این موشک نمونه‌ای از سلاح‌های جدید و شکست ناپذیر روسیه است.

در کنار رونمایی‌ها روسیه از دستاورد‌ها نظامی، پوتین برای انتخابات جدید از الحاق کریمه به روسیه و موفقیت‌های دیپلماتیک در خاورمیانه نیز مایه می‌گذارد.

او اخیرا ضمن ابراز اطمینان از پیروزی در انتخابات ۱۸ مارس گفت قصد دارد که پس از پایان دوره جدید ریاست جمهوری در سال ۲۰۲۴ میلادی از سیاست کناره‌گیری کند.

پوتین از سال ۲۰۰۰ میلادی یا به‌عنوان رئیس جمهور یا در مقام نخست وزیر عملا رهبری روسیه را در دست دارد.

با وجود اینکه پوتین مخالفان زیادی دارد و فضای سیاسی در روسیه فضایی نسبتا بسته همراه با سرکوب منتقدان است، اما راز محبوبیت ۱۸ ساله پوتین چیست؟

دکتر عبدالرضا فرجی راد سفیر پیشین ایران در نروژ و مجارستان، کارشناس مسائل ژئوپولتیک و استاد دانشگاه درباره دستاورد‌ها عملکرد ۱۸ ساله پوتین به فرارو گفت: «دوره پس از فروپاشی شوروی دوره بسیار خفت باری برای روسیه بود. در زمان یلتسین روسیه کاملا در اختیار غرب قرار گرفت. دانشمندانش فرار می‌کردند، پول ملی به شدت تنزل پیدا کرد و اوضاع داخلی بسیار آشفته بود. بخشی از مناطق همچون چچن دنبال استقلال بودند و مردم در یک ناامیدی به سرمی‌بردند.»

او افزود: «اما با آمدن آقای پوتین؛ او به دنبال استقرار نظم جدید در روسیه رفت. چچن را سروسامان داد، تلاش کرد سرمایه‌های خارجی جذب کند که بتواند اقتصاد را جمع کند. چیزی که به پوتین کمک کرد افزایش قیمت انرژی بود، مخصوصا نفت که تا ۱۴۰ دلار بالا رفت. همین باعث شد که پوتین توانست برنامه ریزی بهتری برای اقتصاد روسیه انجام دهد و مردم را راضی کند. او توانست مسئله گرجستان را با قدرت تمام حل کند و گرجستان بخشی از سرزمینش را از دست داد. در این میان غرب با تمام شاخ و شانه‌هایی که کشید نتوانست با روسیه آن موقع که کمی هم متزلزل بود کاری کند.»

این تحلیلگر مسائل استراتژیک: «در دوره دوم ریاست جمهوری پوتین ملی گرایی روس باعث ارتقای محبوبیت او شد. در این دوره بزرگترین اتفاقی که افتاد، با تحولاتی که در زمینه اقتصادی به وجود آمده بود و وضعیت روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی به لحاظ اقتصادی تقویت شده بود، پوتین تصمیم گرفت با اوکراین برخورد تندی کند. پوتین تصور می‌کرد اوکراین به دنبال آن است به اتحادیه اروپا و ناتو بپیوندد که با این اقدامات امنیت ملی روسیه را به خطر می‌اندازد. روسیه در این دوره توانست شبه جزیره کریمه را با توجه به اینکه زمینه روسی داشت از دست اوکراین خارج کند و به خاک روسیه اضافه کند.»

به گفته فرجی راد "این اقدام باعث شد که ملی گرایی روسی اوج بگیرد و حتی روس‌های حوزه پیرامونی این کشور که در جمهوری‌ها و شرق اوکراین و کشور‌های بالتیک بودند دوباره تحریک شدند. این اقدام پوتین درصد محبوبیت او را بسیار بالا برد. اما در همین راستا غرب تحریم‌هایی شدیدی علیه روسیه وضع کرد، واحد پول روسیه و سرمایه گذاری در این کشور صدمه خورد."

این دیپلمات پیشین گفت: «با وجود اینکه پول روسیه ۶۰ درصد ارزشش را از دست داد، اما ملی گرایی روسی در اوج خودش قرار داشت. در همین زمان بود که ماجرای دخالت روسیه در سوریه پیش آمد. حضور روسیه در سوریه فاز جدیدی از ملی گرایی روس و قدرت گرفتن روسیه به وجود آورد.»

او افزود: «تا آن موقع روسیه به عنوان یک قدرت منطقه‌ای شناخته می‌شد، کسی هم تصور نمی‌کرد که روسیه از حوزه پیرامونی خودش خارج شود. اگر هم وارد یکسری درگیری‌ها می‌شود مربوط به حلقه امنیتی خودش بود. بعد از فروپاشی شوروی، روس‌ها سه حلقه امنیتی تعریف کرده بودند، اول؛ روسیه، دوم؛ فدراسیون روسیه، سوم؛ کشور‌های مشترک المنافع سابق. به همین خاطر وقتی که گرجستان و اوکراین و قرقیزستان خواستند وارد اتحاد با غرب شوند، روس‌ها عکس العمل نشان دادند.»

این تحلیلگر مسائل ژئوپولتیک تاکید کرد: «برای اولین بار به صورت ناگهانی و با هماهنگی ایران و دولت سوریه، روسیه وارد سوریه شد. آن همزمانی که سوریه در وضعیت دفاعی سختی و حتی در معرض از بین رفتن و سقوط قرار گرفته بود. کمک‌های بی دریغی از غرب، ترکیه و کشور‌های عربی و... به گروه‌های تروریستی می‌شد تا دمشق و لاذقیه تصرف شود و کار دولت اسد خاتمه یابد. حضور روس‌ها و عقب نشاندن تروریست‌ها با کمک متحدین دولت سوریه یک نقطه عطف در حرکت روسیه از یک قدرت منطقه‌ای به یک قدرت جهانی بود.»

فرجی راد با بیان این که " بعد از فروپاشی شوری روسیه هیچ وقت با آمریکا شاخ به شاخ نشده بود و در واقع سعی می‌کرد شرایط را تحمل کند"، گفت: «در سوریه، روسیه در واقع رودر روی آمریکا قرار گرفت. حتی در دوران ترامپ هم که روس‌ها به پیروزی او در انتخابات کمک کرده بودند و ترامپ هم تلاش می‌کرد که به روسیه نزدیک شود، تقابل بیشتر شد. نیرو‌های پرنفوذ داخل آمریکا از جمله کنگره و سنا و حتی رسانه‌ها اجازه ندادند که آمریکا به روسیه نزدیک شود وترامپ به اهدافش برسد.»

این دیپلمات پیشین معتقد است: «لذا نهایتا کل قدرت آمریکا با روسیه درگیری پیدا کرد. الان در واقع روسیه از پوسته خود خارج شده و وارد حوزه خاورمیانه شده است. همین موفقیت آقای پوتین باعث شد قدرتگیری روسیه منحصر به سوریه نشود و برخی کشور‌های منطقه هم احساس کردند که باید به روسیه نزدیک شوند. اقدامات پوتین در خاورمیانه و سوریه همزمان با روی کارآمدن فردی غیرقابل اطمینان در آمریکا بود. چون ترامپ قابل اطمینان نبود بسیاری از کشور‌های عربی به روسیه نزدیک شدند، مثل مصر و اردن. کشور‌های عربی دیگر همچون عربستان، امارات و قطر هم سعی کردند روابطشان با روسیه را بهبود دهند.»

او در ارزیابی عملکرد پوتین گفت: «آقای پوتین هم از نظر اقتصادی، از نظر حفظ تمامیت ارضی و هم از نظر گسترش قدرت سیاسی خود موفق بوده است. شاید گفته شود از نظر اقتصادی ارزش پول روسیه کاهش یافته است، اما نباید فراموش کرد که پوتین تحریم سخت غرب را با بازکردند شرایط ژئوپولتیکی جدید و کار کردن با شرق یعنی چین، کره و هند، ترکیه و... تا حدودی جبران کند. پوتین از نظر حوزه سرزمینی به خاک روسیه اضافه کرد و ملی گرایی روس را تقویت کرد.»

این استاد دانشگاه درباره ادامه عملکرد پوتین در شش سال آینده و اینکه آیا ممکن است جنگ سرد تازه‌ای ایجاد شود، گفت: «دنیا تغییر کرده است. جنگی سردی که در گذشته وجود داشت، دعوا میان دو ایدئولوژی بود. آن جنگ سرد رخ نخواهد داد. اما اگر منظور از جنگ سرد این است که روسیه با آمریکا در مسائل منطقه‌ای و جهانی رقابت داشته باشند، بله به نظر می‌رسد این روند ادامه خواهد داشت.»
راز محبوبیت پوتین چیست؟

فرجی راد افزود: «درست است که ترامپ می‌خواهد با روسیه کار کند و نگرانی‌هایی هم از افشاگری‌های آن‌ها دارد، اما واقعیت این است که کسانی در آمریکا قدرت را در دست دارند که شدیدا ضد روس هستند و اجازه نمی‌دهند ترامپ به اهدافش برسد. اگر ترامپ بخواهد روی این مسئله بی محابا و هماهنگی حرکت کند. رقبای او به او اجازه فعالیت نخواهند داد و نهایتا به سمت استیضاح می‌روند. قدرت‌های داخل سنا و کنگره معتقدند اگر فضا برای روسیه باز شود، روسیه به قدرتی تبدیل می‌شود که مزاحمت‌های بیشتری را در جهان برای ایالات متحده و متحدینش ایجاد خواهد کرد؛ بنابراین به نظر نمی‌رسد روابط روسیه و آمریکا در سال‌های آینده گرم شود.»

او درباره رابطه اروپایی‌ها با روسیه در آینده گفت: «اروپایی‌ها تلاش خواهند کرد که تنش با روسیه را بیش از این افزایش ندهند و حتی به نحوی در مسئله تحریم‌ها گشایش‌هایی ایجاد کند. البته این به مسائل خاورمیانه و سوریه هم ارتباط پیدا می‌کند اگر در سوریه گشایشی حاصل شود در تحریم‌های مربوط به روسیه نیز گشایشی خواهیم دید، اما اگر تضاد‌ها بیشتر شود مثل یک ماه اخیر (موضوع غوطه شرقی و عفرین) تحریم‌ها باقی می‌ماند.»

به عقیده سفیر پیشین ایران در مجارستان و نروژ"ابزار‌های زیادی در دست روسیه است تا بتواند به غرب فشار اورد از جمله ان‌ها می‌توان به افغانستان اشاره کرد. طالبان حداقل در شب‌ها دو سوم خاک افغانستان را در اختیار دارد. روسیه با طالبان ارتباطاتی دارد. در افغانستان آمریکا کار می‌کند، نیرو اضافه کرده است تا بتواند در افغانستان موفق شود. از طرف دیگر پاکستان از امریکا دور شده است و به روسیه و چین نزدیک می‌شود. اگر آمریکا بخواهد روسیه را اذیت کند، آن‌ها می‌توانند در افغانستان و پاکستان به آمریکا فشار بیاورند. "

فرجی راد گفت: «از طرف دیگر شرایط روسیه با دوران کمونیستی تفاوت دارد. الان در جنوب اروپا برخی کشور‌ها احساس می‌کنند که امتیارز‌های در روسیه از دست داده اند، جمعیت بالایی دارد، وارد کننده عمده است، توریست فرست است و باید از این کشور بهره گیرند؛ بنابراین در اروپا هم اختلاف بر سر روسیه وجود دارد. طبیعتا روسیه می‌توانداز این استفاده کند.»

این استاد دانشگاه معتقد است "پوتین در شش سال آینده همین روند کنونی را ادامه خواهد داد، جای پای روسیه را در خاورمیانه محکم‌تر می‌کند، روابط با ترکیه و ایران را تقویت می‌کند و به این ترتیب کریدوری را از روسیه به قفقاز، ارمنستان، ایران، عراق، سوریه و مدیترانه که نیرو‌ها و ناو‌های روسیه در آنجا مستقرند، شکل می‌گیرد. در واقع روسیه هلالی از شرکا و متحدانش ایجاد کرده است که غرب تا چند سال پیش تصورش را هم نمی‌کرد. از طرف دیگر روسیه یک عضو مهم ناتو یعنی ترکیه را به سمت خودش کشانده و سالی ۵۰ میلیارد دلار با ترکیه مبادلات تجاری دارد و تسلیحات استراتژیک همچون موشک‌های اس ۴۰۰ به این کشور می‌دهد. اقدامی که با اخطار غرب به ترکیه همراه بود. این‌ها همه برای روسیه موفقیت به حساب می‌آید و این راه را ادامه خواهد داد. "