دوئل «شکل آب» و «سه بیلبورد» در اسکار ۲۰۱۸

بانی فیلم- وصال روحانی: مراسم اهدای نودمین دوره جوایز اسکار یکشنبه شب و به واقع از ساعت ۴ صبح دوشنبه ۱۴ اسفند به وقت تهران و به مدت چهار ساعت و نیم در تالار کداک تیاتر شهر لس آنجلس آمریکا برگزار می شود. این در حالی است که در برخی شاخه های ۲۴ گانه این رقابت بزرگ و معروف (اما تبلیغاتی) حاصل کار و سیمای فاتحان از حالا مشخص است ولی در بعضی قسمت ها نیز رقابت نزدیکی برقرار و به تبع آن چند احتمال با تفاوت های اندک یا بزرگ متصور و قابل شکل گیری است.

«شکل آب» با ۱۳ کاندیدایی پیشتازی می کند

تعداد کاندیدایی فیلم های شاخص امسال راهنمای خوبی برای تشخیص میزان فتوحات احتمالی آنها است. بر این اساس «شکل آب» ساخته غیرمتعارف گی یرمو و دل توروی مکزیکی با کسب ۱۳ نامزدی عملاً بخت پیروزی نهایی خود را نیز در گزینش های امسال افزایش بخشیده است. اگر «شکل آب» اسکار برترین فیلم سال را تصاحب نکند، «سه بیلبورد بیرون ابینگ میسوری» بخت نخست پیروزی در اسکار امسال خواهد بود و حتی در انتخابات معتبر گلدن گلوب نیز جایزه برترین فیلم دراماتیک سال پایان یافته ۲۰۱۷ را ربود. سایر فیلم های صاحب بخت کسب اسکار بهترین فیلم سال «دانکرک» اثر جنگی و درخشان و مستندوار کریستوفر نولان، «لیدی برد» اولین ساخته بلند گره تا گرویگ «هنرپیشه کارگردان شده آمریکایی» و «پُست» فیلم سیاسی- اجتماعی جدید استیون اسپیلبرگ هستند و هر یک می توانند به پیروزی در این قسمت خوشبین باشند. برخی نیز از بخت های «مرا با نام خودت صدا بزن» یاد کرده اند و مبنای استدلال شان پیروزی «مهتاب» که چیزی در حد و اندازه های آن فیلم و کاری از سینمای مستقل و استودیوهای کوچکتر بود، در انتخابات سال گذشته بوده است. با این حال چنین رایزنی ای چندان مقارن با حقیقت نبوده و برای «فرار کن» (یا «راه فرار») ساخته ترسناک و جالب جوردن پیل سینماگر سیاهپوست و جوان آمریکایی نیز این گمانه زنی صدق می کند و به رغم کاندیدایی اش بختی برای تصاحب مجسمه طلایی بهترین فیلم سال ندارد. ناگفته نگذاریم که پس از «شکل آب» بیشترین نامزدی شامل «دانکرک» با ۸ مورد شده و «سه بیلبورد» نیز ۷ کاندیدایی است. قدر مسلم این که دوئل بزرگ و اصلی در مراسم اسکار امسال بین «شکل آب» و «سه بیلبورد» خواهد بود و باید دید کدامیک بر دیگری تفوق می یابند.

یک فاتح پیشاپیش

در شاخه بهترین بازیگر مرد نقش اول سال شکی وجود ندارد و از حالا برنده آن مشخص است و همان طور که قبلاً گفتیم اسکار این رده به گری اولدمن هنرپیشه معروف و قدیمی و معتبر و با کلاس بریتانیایی خواهد رسید که در فیلم «تاریک ترین ساعات» به بهترین و واقعی ترین شکل ممکن رل وینستون چرچیل نخست وزیر ایام جنگ جهانی دوم بریتانیا را ایفا کرده است. با این که گریم صورت اولدمن در این فیلم برای تبدیل شدنش به چرچیل بسیار سنگین و غلیظ و وسیع بوده و حتی تشخیص سیمای حقیقی وی را غیرممکن ساخته اما او توانسته در ورای این چهره آرایی نیز هنری را بروز بدهد که فقط از امثال وی برمی آید. اولدمن با سابقه قریب به ۴۰ سال درخشش در سینما از اواسط دهه ۱۹۸۰ در سینمای بریتانیا چهره شد و درخشش او در «دراکولای برام استوکر» محصول سال ۱۹۹۲ فرانسیس فورد کاپولا که خیلی ها آن را بهترین و ادیبانه ترین دراکولای تاریخ می دانند، وی را در هالیوود نیز بسیار مطرح ساخت و کاراکتر او در «لئون» کار درخشان سال ۱۹۹۴ لوک بسون فرانسوی، یکی از بهترین چهره های منفی هنر سینما را در سالهای معاصر خلق کرد. اولدمن در سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲ در تریلوژی بت منی کریستوفر نولان نیز چهره ای به یاد ماندنی اما منظم و نظیف را از خود بر جای نهاد و در این حد فاصل برای اولین بار به سبب درخشش در فیلم «تینکر، خیاط، سرباز، جاسوس» نامزد جایزه اسکار شد، اگر آکادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری که نهاد اهدا کننده اسکار است توانست در آن سال چشم بر استعدادهای اولدمن ببندد و اسکار را به او ندهد، امسال این کار غیرممکن نشان می دهد و او چنان خوب و گرفتنش توسط رقبا سخت است که واگذاری مجسمه طلایی بهترین هنرپیشه مرد امسال به سایر کاندیداها یک اقدام غیرمنصفانه و حتی مسخره خواهد بود.

مک دورماند هم مهار نشدنی است

همه آن چه درباره اولدمن در شاخه بهترین بازیگر مرد نقش اول گفته شد، با ابعادی قدری کمتر برای فرانسیس مک دورماند در قسمت بهترین بازیگر زن سال هم صدق می کند. فرانسیس مک دورماند در فیلم «سه بیلبورد بیرون ابینگ میسوری» نقش مادر دلسوخته ای را بازی می کند که دختر جوان دلبندش مورد تعرض قرار گرفته بر اثر آن جان باخته اما در میان خشم و حیرت او مقام های امنیتی و پلیسی منطقه (ایالت میسوری آمریکا) هیچ کار مهمی برای یافتن قاتل یا قاتلان انجام نداده اند و مدعی اند که دست هایشان بسته است و به هر سو رفته اند سند مشخصی برای گرفتارسازی قاتل نیافته اند. این زن هم که میلدرد هیز نام دارد، برای نشان دادن نارضایتی اش سه بیلبورد را در مدخل ورودی شهر (ابینگ) اجاره و روی آن جملاتی را می نویسد که نشانگر کاهلی پلیس ها و رها ماندن جنایتکاران است و محصول و نتیجه این کار ایجاد کدورت بیشتر بین او و پلیس ها است و همین جا است که بازی وودی هارلسون و سم راک ول در رل رییس پلیس منطقه و دستیار اول او نیز به قدری خوب از آب در آمده است که هر دو نامزد اسکار نقش دوم مرد شده اند، هر دوی آنها می توانند برنده اسکار این رده باشند ولی سم راک ول که چندی پیش جایزه گلدن گلوب این شاخه را برد و جوایز تعدادی از سازمان های دیگر را هم در سه ماه اخیر تصاحب کرده، خود را برنده اسکار هم می داند. اگر قرار است برخلاف اکثر پیش بینی ها اسکار نقش اول زن به مک دورماند نرسد، سالی هاوکینز ۴۳ ساله و بریتانیایی به خاطر بازی عالی اش در رل مستخدم لال یک مجتمع تحقیقاتی آبی و فضایی در گوشه ای از شهر بالتیمور آمریکا و ارتباط او با یک موجود مصنوعی هیولاوار که به آن جا گسیل و درون آب مستقر می شود، تحسین و روش کارش فوق العاده و در اندازه های فتح اسکار توصیف شده است. سائورسی رونان جوان هم در رل اصلی فیلم «لیدی برد» بسیار خوب ظاهر شده و می تواند کاندیدای سوم این شاخه تلقی شود.

آیا نولان هم اسکاری می شود؟

در حالی که ۹ فیلم نامزد اسکار برترین فیلم سال شده اند، تعداد کاندیداهای اسکار برترین کارگردانی مثل معمول از ۵ مورد فراتر نمی رود. در سالی که نیامدن نام استیون اسپیلبرگ در این شاخه به رغم کار بسیار خوبش در فیلم «پُست» از نکات جالب و عجیب تلقی شده و غیبت مارتین مک دوناف خالق و مرد همه کاره فیلم «سه بیلبورد در بیرون ابینگ میسوری» در میان نامزدها هم کار سایرین را آسان تر کرده، باید پرسید آیا نوبت اولین پیروزی کریستوفر نولان در این شاخه نرسیده است؟! او به رغم ارائه فیلم های ویژه و پرطرفداری مانند «ممنتو»، «بی خوابی»، «تلقین»، «بین ستاره ای» و البته یک تریلوژی «بت منی» هرگز برنده اسکار نشده اما کافی است آکادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری به این نتیجه برسد که رسیدن اسکارهایی بیش از حد به «شکل آب» و خالق مکزیکی آن کار بایسته ای نیست و لااقل اسکار این شاخه را به سوی نولان سوق بدهد. فیلم جنگی «دانکرک» که نولان را در بین کارگردانهای کاندیدای اسکار نشانده، فیلمی درباره رویارویی واقعی و تلخ نیروهای فرانسوی با همتاهای آلمانی شان در منطقه دانکرک فرانسه در جریان جنگ جهانی دوم و تبعات تلخ این ماجرا است که به سرگشتگی بیشتر نیروهای متفقین یعنی مخالفان نیروهای ارتش آلمان و حزب نازی منجر می شود. نولان این ماجرای واقعی و فیلم مستندوار را چنان خوب ساخته که رسیدن احتمالی اسکار برترین کارگردانی به او هیچکس را متعجب نخواهد کرد. البته این در صورتی است که موج غریب «شکل آب» و همه ظرایف و استعاره های این فیلم دل تورو را در این شاخه هم صدرنشین نکند و دریای فتوحات مکزیکی ها در جوایز اسکار ۵ سال اخیر را که شامل فیلم های «جاذبه» ساخته آلفونسو کوارون و «بازگشته» و «مرد پرنده ای» به کارگردانی اله خاندرو گونزالز ایناریتو می شود، پر آب تر و عمیق تر نسازد.

قصه خوبی که رأی نیاورد

فیلم «جین» را که کاری مستند و ساخته برت مورگن است باید حیف شده بزرگ جوایز امسال دانست که کاندیداهای آن ۳ بهمن معرفی شده اند و جوایز آن هم دوشنبه ۱۴ اسفند در لس آنجلس توزیع می گردد. «جین» درباره یک محقق و باستان شناس واقعی به نام جین گودال است و تا پیش از اعلام اسامی نامزدهای اسکار امسال بسیاری از جوایز را در شاخه کارهای مستند تصاحب کرده و حتی در انتخابات سالانه اتحادیه تهیه کنندگان سینمای آمریکا (PGA) نیز جایزه برترین فیلم مستند را بدست آورده بود و در سایر فهرست های سال هم در میان فیلم های مستند اغلب صدرنشین شده بود و با این وجود رأی دهندگان آکادمی اسکار رجحان را برای مستندهایی قائل شدند که موضوعات خطیرتری دارند و سرسختانه و پربرخوردتر هستند و قصه آرام «جین» را پس زدند.

موفقیت عجیب فیلم اندرسون

کاندیدا شدن فیلم «Phantom Thread» برای جایزه اسکار برترین فیلم سال و همچنین بهترین کارگردان از عجایب دنیای سینما در هفته های اخیر بوده است. درست است که پال تامس اندرسون پیشتر نیز با کارهایی مثل «مگنولیا» و «خون بپا خواهد شد» در عرصه اسکار خوش درخشیده بود اما این فیلم تازه در جوایز عمده قبلی سال پایان یافته ۲۰۱۷ به سهم خاص و چشمگیری نرسیده و از جانب چهار اتحادیه بزرگ سینمای آمریکا شامل اتحادیه تهیه کنندگان و کارگردانان نیز به نامزدی جوایز آنها نایل نشده و فقط بازی انفرادی دانی یل دی لوییس مشهور در رل اصلی این فیلم تحسین شده بود و در این راستا به نظر می رسید که در اسکار که ملاحظات سخت تر و پیچیده تری دارد، دستش کاملاً خالی بماند. آنچه واقعاً روی داد با معادلات قبلی زمین تا آسمان تفاوت داشت و در نهایت شش کاندیدایی معروف ترین جوایز سینمایی جهان شامل حال فیلمی شد که درباره یک طراح معروف لباس و مُد با بازی قوی دی لوییس در اواسط دهه ۱۹۵۰ و فراز و فرودهای زندگی حرفه ای و کنش های اجتماعی اوست.

این بار «واشینگتن» پیروز نمی شود

این نهمین باری است که دنزل واشینگتن کاندیدای جایزه اسکار می شود اما اگر این سیاهپوست ۶۲ ساله و مسلط در سال ۱۹۸۹ جایزه اسکار نقش دوم مرد را برای فیلم مبتنی بر تبعیض نژادی «افتخار» بدست آورد و در سال ۲۰۰۲ با درخشش در فیلم پلیسی- جنایی «روز تمرین» اسکار نقش اول را هم برد امسال به رغم کار بسیار خوبش در فیلم «رومن جی اسرایل اسکیو» به این مجسمه طلایی نایل نخواهد شد زیرا گری اولدمن طوری صحنه را قبضه کرده و در فیلم «تاریک ترین ساعات» چنان خوب در قالب وینستون چرچیل معروف فرو رفته که نتیجه انتخابات این رده در اسکار ۲۰۱۸ از حالا مشخص و پیروزی این بریتانیایی مجرب و هنرمند هزار چهره محرز و شکست واشینگتن و هر سه نامزد دیگر این شاخه در انتخابات نودمین دوره اسکار قطعی به نظر می رسد. اضافه بر این باید پذیرفت و اعتراف کرد که «رومن جی اسرایل اسکیو» چندان خوب از آب در نیامده و فروش زیادی نداشته و فقط بازی قوی واشینگتن در نقش یک مأمور حسابرسی و بیرحم دولت است که نقطه ممتاز فیلم را تشکیل می دهد.

تسلیم جسیکا شاستین مقابل رقبا

بازی جسیکا شاستین در «بازی مالی» کار تازه آرون سورکین البته نمایش ضعیفی نبود و برخی نهادها و اهالی سینما در غرب بر آن مهر تایید اساسی زدند اما با توجه به شدت و حدت رقابت در شاخه برترین بازیگران زن نقش اول امسال جای تعجب نداشت که وی با وجود دو مرتبه پیشینه کاندیدایی طی هفت سال اخیر این بار از کسب توفیقی مشابه باز بماند. شاستین در «بازی مالی» رل یک قهرمان سابق اسکی زنان را بازی می کند که اینک به اجرا و مدیریت یک مسابقه مهم و پر جایزه چیستان روی آورده و مثل برخی نقش های خود طی سالهای اخیر یک بار دیگر استحکام و سرسختی خاصی را در کارش بروز می دهد و در این ارتباط می توان به کارهایی چون «۳۰ دقیقه بعد از نیمه شب» و «یک سال بسیار خشن» در میان فیلم های قبلی شاستین اشاره کرد اما فروغ نظایر فرانسیس مک دورماند، سالی هاوکینز و البته مریل استریپ در سایر نقش های عمده سال ۲۰۱۷ به حدی بوده است که اعضای آکادمی علوم سینمایی و هنرهای تصویری نتوانستند جایی را بین کاندیداهای امسال به فردی بدهند که در «بین ستاره ای» فیلم فضایی سال ۲۰۱۴ کریستوفر نولان هم درخشیده بود.

فقط یک نامزدی برای فیلم محبوب

فیلم «مریض بزرگ» که آن را کومیل نانجیانی و همسرش امیلی وی گوردون براساس زندگی واقعی خود و طریقه ازدواج شان ساخته اند، از محبوب ترین آثار سینمای جهان در هفت- هشت ماه اخیر بوده و با این که چندین کاندیدایی اسکار و بخصوص نامزدی برترین فیلم سال برایش پیش بینی می شد اما چنین نشد و فقط در یک شاخه به کاندیدایی نایل آمد که به بهترین سناریوی اوری ژینال مربوط می شد. این فیلم یک نوع نوید بخشیدن به اقلیت ها و مهاجران در جوامع غربی به حساب می آید و از سوی اتحادیه بازیگران سینمای آمریکا یک کاندیدایی در قسمت بهترین بازی گروهی (مجموعه کار هنرپیشه ها) بدست آورده و طوری محبوب و از سوی اقلیت ها و حتی سایر محافل تحسین شده بود که تصور می شد مجریان نودمین دوره جوایز اسکار هم به گونه ای از آن تحلیل کنند اما شاید نظر معمولاً منفی آکادمی اسکار و اعضای پرشمار آن به آثار غیردراماتیک و کم ارزش شمردن کارهای ملایم کمدی تأثیر منفی خود را بر «بیمار بزرگ» هم نهاد و از کورس جدی اسکار ۲۰۱۸ خارج کرد.