سیاست «تعطیلاتی» به سبک برزیل

روزنامه دنیای اقتصاد: در بسیاری از کشورها هرگاه روز تعطیلی در یکی از روزهای سه‌شنبه یا پنج‌شنبه قرار گیرد، روز بین آنها نیز تعطیل می‌شود تا یک تعطیلات آخرهفته طولانی شکل بگیرد. برزیل یکی از کشورهایی است که از این الگو پیروی می‌کند. در این کشور با تعطیلی بخش‌های آموزشی و اداری در بین تعطیلین، یک تعطیلات بزرگ ایجاد می‌کند تا امکان گردشگری و ارتقای تولید ناخالص داخلی بیش از قبل شود. در تعطیلات طولانی و بلندمدت، میزان عایدی گردشگری رقمی حدود ۲۰ میلیارد رئال برآورد می‌شود.

در بسیاری از کشورها، گردشگری داخلی بخش مهمی از اقتصاد توریسم را تشکیل می‌دهد. این کشورها اغلب سعی می‌کنند سیاست‌هایی به‌کار بندند که به موجب آن بتوانند توریسم داخلی را بیش از پیش توسعه بخشند و شرایط را برای سفر مردم خود هموارتر کنند. تعطیلات کلید اصلی سفرهای داخلی محسوب می‌شود. در واقع اهمیت تعطیلات برای بخش سفر و گردشگری بسیار کلیدی‌تر از سایر بخش‌های اقتصادی است؛ گرچه نمی‌توان از مزایایی همچون افزایش بهره‌وری کارکنان یک شرکت یا سازمان، ایجاد تعادل میان کار و خانواده و... چشم پوشید. به همین منظور نیز سیاست‌های متفاوتی از سال‌های دور در کشورهای مختلف صنعتی و در حال توسعه در نظر گرفته شده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به ایجاد آخرهفته‌های طولانی اشاره کرد. در واقع در بسیاری از کشورها هر گاه روز تعطیلی در یکی از روزهای سه‌شنبه یا پنج‌شنبه قرار گیرد، روز بین آنها نیز تعطیل می‌شود تا یک تعطیلات آخرهفته طولانی شکل بگیرد. پیش از این «دنیای اقتصاد» تجربه کشورهایی نظیر فیلیپین را بررسی کرده است؛ کشوری که تجربه انتقال برخی روزهای تعطیل میان هفته را به آخر هفته دارد. این کار به نوبه خود با افزایش مخارج و مصرف گردشگری، موجب ارتقای تولید ناخالص داخلی این کشور می‌شد و کشف مقاصد جدیدی را بدون نیاز به گذرنامه تشویق ‌می‌کرد.

در همین حال برزیل نیز یکی دیگر از کشورهایی است که دست به چنین اقدامی می‌زند. به‌طور کلی در کشورهایی همچون برزیل که حجم بزرگی از اقتصاد گردشگری آنها مبتنی بر گردشگری داخلی است، چنین سیاستی می‌تواند منجر به تحریک تقاضای سفر و در نتیجه کمک به اقتصاد ملی و همچنین اقتصادهای محلی بشود. این سیاست‌ها برای شرکت‌های فعال در عرصه گردشگری، هتل‌ها و مراکز اقامتی و نیز سایر صنایع مرتبط سودآوری به همراه داشته‌اند. البته به نظر می‌رسد باید تدابیری نیز برای برخی شرکت‌ها که می‌توانند از این تصمیم متضرر شوند، اندیشیده شود تا ارتقای اقتصادی بخش گردشگری و بعد غیراقتصادی خانوار به شکلی بهینه فراهم آید.

چشم‌انداز گردشگری در اقتصاد برزیل

بدون شک گردشگری داخلی در برزیل یکی از قدرتمندترین نیروهای پیشران صنعت گردشگری محسوب می‌شود. براساس گزارش‌های شورای جهانی سفر و گردشگری، حدود ۵/ ۹۳ درصد از مخارج مستقیمی که در حوزه گردشگری برزیل انجام می‌شود ناشی از هزینه‌کرد سفرهای داخلی است و تنها ۵/ ۶ درصد از مخارج به دست آمده در بخش گردشگری را گردشگران خارجی به عهده داشته‌اند. پیش‌بینی‌های شورای جهانی سفر و گردشگری بر این اساس است که مجموع هزینه‌کرد گردشگری داخلی برزیل در سال ۲۰۱۷ به حدود رقم ۳۳۵ میلیارد رئال برزیل رسیده است. همچنین این سازمان معتبر گردشگری پیش‌بینی می‌کند تا سال ۲۰۲۷ هر سال ۷/ ۲ درصد به رشد درآمدهای گردشگری داخلی در این کشور اضافه شود تا در نهایت در این سال به ۱/ ۴۳۸ میلیارد رئال برزیل برسد.

همچنین انتظار می‌رود صادرات خدمات گردشگری برزیل نیز در سال ۲۰۱۷ نسبت به سال ۲۰۱۶ حدود ۴/ ۳ درصد رشد کرده و به رقم ۲۴ میلیارد رئال برزیل رسیده باشد و با رشد ۵/ ۸ درصدی به ازای هر سال، تا پایان سال ۲۰۲۷ بتواند به میزان ۴/ ۵۴ میلیارد رئال دست پیدا کند. همچنین بررسی آمار مربوط به سفر در برزیل حاکی از آن است که ۴/ ۸۷ درصد از کل مخارج سفرهای انجام شده این کشور با هدف تفریح بوده‌ و تنها ۶/ ۱۲ درصد از کل مخارج سفرها با هدف تجارت و کسب و کار بوده است. از سوی دیگر، بخش گردشگری در اشتغال برزیل نیز نقش نسبتا مهمی دارد. براساس آمار رسمی منتشر شده، این بخش موجب اشتغال مستقیم بیش از ۲ میلیون و ۵۳۰ هزار نفر در این کشور شده است که حدود ۸/ ۲ درصد از کل اشتغال این کشور را تشکیل می‌دهد.

انتظار می‌رود این میزان تا پایان سال ۲۰۲۷ به ۳ میلیون و ۲۷۲ هزار نفر افزایش پیدا کند که ۲/ ۳ درصد از کل اشتغال این کشور را تشکیل می‌دهد. از نظر کل اشتغال ایجاد شده از طریق بخش گردشگری با لحاظ کردن آثار غیرمستقیم و القایی آن نیز، سفر و گردشگری ۸/ ۷ درصد از کل اشتغال برزیل را در سال ۲۰۱۶ به خود اختصاص می‌دادند که معادل ۷ میلیون و ۳ هزار نفر است و انتظار می‌رود تا پایان سال ۲۰۲۷ این میزان به ۶/ ۸ درصد یعنی معادل ۸ میلیون و ۹۱۲ هزار نفر افزایش یابد. همچنین مشارکت مستقیم گردشگری در تولید ناخالص داخلی این کشور آمریکای جنوبی در سال ۲۰۱۶ حدود ۲/ ۳ درصد بوده و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۲۷ به ۴/ ۳ درصد برسد. مشارکت کلی گردشگری در اقتصاد برزیل نیز با لحاظ کردن آثار غیرمستقیم و القایی در سال ۲۰۱۶ به ۵/ ۸ درصد از کل اقتصاد می‌رسید که انتظار می‌رود تا پایان سال ۲۰۱۷ این میزان به ۱/ ۹ درصد افزایش پیدا کند.

از نظر سرمایه‌گذاری نیز در سال ۲۰۱۶ سفر و گردشگری حدود ۹/ ۵ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌های برزیل را به خود اختصاص می‌داد که به ۵/ ۱۷ میلیارد دلار می‌رسید و این در حالی است که انتظار می‌رود تا پایان سال ۲۰۲۷ این میزان به ۵/ ۶ درصد از کل سرمایه‌گذاری‌های انجام‌گرفته در این کشور آمریکای لاتین، معادل ۷/ ۲۹ میلیارد دلار افزایش پیدا کند. بر همین اساس نیز توجه دولت برزیل به سیاست‌های رشد گردشگری و مخصوصا ارتقای گردشگری داخلی به عنوان راهی برای افزایش اشتغال و مشارکت در رشد هر چه بیشتر اقتصاد این کشور پیگیری شده است.

سیاست انتقال تعطیلات به آخرهفته

همان‌طور که اشاره شد، توسعه گردشگری داخلی و نقشی که گردشگری در اقتصاد برزیل دارد، مورد توجه مقامات این کشور بوده است. در همین چارچوب یکی از سیاست‌ها، طولانی‌تر کردن برخی تعطیلات خاص است. در واقع، یکی از مهم‌ترین مواردی که به‌عنوان سیاست تعطیلاتی در برزیل مورد استفاده قرار می‌گیرد تا گردشگری داخلی را متاثر کند این است که وقتی تعطیلاتی در یکی از روزهای سه‌شنبه یا پنج‌شنبه رخ دهد، بسیاری از بخش‌های این کشور و علاوه‌بر آن بخش آموزش، روزی را که بین این روز تعطیل و تعطیلات آخرهفته قرار گرفته، تعطیل اعلام می‌کنند. به این ترتیب، تعطیلاتی ۳ یا حتی ۴ روزه ایجاد می‌شود که از آن با عنوان «تعطیلات گسترش یافته» یا عبارت محبوب «تعطیلات بزرگ» تعبیر می‌کنند.

توسعه گردشگری داخلی با «تعطیلات گسترش‌یافته»

اما عوامل زیادی در سال ۲۰۱۶ وجود داشتند که موجب شدند برزیل مزایای اقتصادی خوبی را از گردشگری جلب کند و از نظر ورود گردشگران بین‌المللی و گردشگران داخلی نیز سالی پرثمر را تجربه کند. با این حال، چشم‌انداز این کشور برای جذب گردشگران داخلی با توجه به بهبود سرمایه‌گذاری، بازگشت تورم به هدف، بهبود محیط رشد اقتصادی و رشد درآمد و نیز سیاست‌های تعطیلاتی در آینده، مثبت به نظر می‌رسد. براساس تحقیقاتی که از سوی شرکت «رویستا اونتوس» از ۱۲۷ شرکت انجام شده است، شرکت‌های فعال در صنعت توریسم، در سال‌های اخیر وضعیت مناسب‌تری پیدا کرده‌اند که ۶۲ درصد از این موارد شرکت‌های چندملیتی هستند.

یکی از نکاتی که در تحقیق و تحلیل روند مثبت شرکت‌های گردشگری برزیل به چشم می‌خورد، وجود «تعطیلات گسترش‌یافته» بیشتر در سال ۲۰۱۷ بوده است. به نظر می‌رسد بر اثر این تعطیلات، روند توریسم داخلی این کشور ۵ تا ۶ درصد افزایش یابد و نیز به‌طور بالقوه حتی می‌تواند تا ارزشی معادل ۱/ ۹ میلیارد رئال برزیل نیز به اقتصاد برزیل کمک کند. همچنین وجود بین‌التعطیلی‌ها و الحاق تعطیلات میان هفته به پایان هفته موجب شده است فروش بسته‌های سفر تابستانی در برخی شهرهای برزیل تا ۶۰درصد افزایش پیدا کند.

به همین دلیل، شرکت‌های فعال در این عرصه، انتظار داشتند تا پایان سال ۲۰۱۷ افزایش ۶ درصدی در فروش بسته‌های تعطیلات خود را شاهد باشند. شرکت ام‌تور نیز معتقد است در تعطیلات طولانی و بلندمدت، میزان عایدی گردشگری رقمی حدود ۲۰ میلیارد رئال خواهد بود. با این حال برخی شرکت‌ها ممکن است از این تعطیلی از نظر مالی متضرر شوند. برای مثال، شرکت فکومرسیو‌اس‌پی که در زمینه خرده‌فروشی در برزیل فعالیت می‌کند از این جمله است اما برای شرکت‌های فعال در گردشگری، رستوران‌ها و موارد مشابه، این تعطیلات سودمند خواهند بود. برای هتل‌ها نیز با بالا رفتن نرخ اشغال در تعطیلات، این موضوع سودآوری ایجاد می‌کند.

در شهر سائوپائولو که یکی از مراکز گردشگری برزیل به‌شمار می‌رود، مدتی است گردشگری با قدرت به‌کار خود ادامه می‌دهد و سرمایه‌گذاری در خصوص این صنعت وجود دارد و با چاشنی تعطیلات، بهبود نیز یافته است. این شهر برای مقاصد تجاری و برگزاری رویدادها نیز مقصد محبوبی محسوب می‌شود و از ترکیبی از تسهیلات برای فراغت و سفرهای کاری در این شهر استفاده می‌شود.

با توجه به آنچه گفته شد، به نظر می‌رسد الحاق روز بین‌التعطیل به تعطیلات آخرهفته می‌تواند با تحریک تقاضای سفر موجب توسعه گردشگری داخلی شود. همچنین با توجه به اینکه کشور ما نیز براساس آخرین پیش‌بینی‌های گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری، حدود ۸۰ درصد از هزینه‌کرد مستقیم گردشگری خود را از گردشگران داخلی به دست می‌آورد، ساماندهی مناسب تعطیلات و ارتقای گردشگری داخلی می‌تواند به اقتصاد ما کمک کند.