بازی‌های ایرانی، قربانی سود بازی‌های خارجی!

خبرگزاری ایسنا: مدیر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای اخذ عوارض از عرضه تجاری بازی‌های خارجی را با هدف اصلاح زیست‌بومی دانست که سرمایه‌گذاران بزرگ بخش خصوصی را به سمت واردات بازی‌های خارجی به‌جای حمایت از تولید داخل برده است.

حسن کریمی قدوسی در پاسخ به انتقاداتی مبنی بر اخذ عوارض از بازی‌های‌های خارجی و ایجاد رانت، اظهار کرد: اینکه اخذ عوارض باعث ایجاد رانت و فساد شود بستگی به عملکرد بنیاد دارد. بنیاد ملی بازی‌ها هر ساله از دولت بودجه دریافت می‌کند که اگر عملکرد نامناسبی در قبال این پول داشته باشد هم باعث فساد می‌شود. ما دغدغه بخش خصوصی را متوجهیم اما متاسفانه کمابیش یک فضای بی‌اعتمادی در کشور وجود دارد که ممکن است برخی از افراد بخش خصوصی یا مردم به وعده‌هایی که داده می‌شود و عملکرد جایی مانند بنیاد اعتماد نکنند.

وی ادامه داد: به دلیل همین موضوع ما به بازی‌سازها پیشنهاد دادیم خانه بازی را مستقل از بنیاد ایجاد کنند که از دل این خانه بازی، کارگروهی انتخاب شود و ناظر بر هزینه‌کرد این عوارض باشد. پیشنهاد برای ایجاد این تشکل بدان معناست که خیال بنیاد راحت است که این پول چطور می‌خواهد هزینه شود و اتفاقا دوست دارد این اتفاق با مشورت بازی‌سازها بیفتد و قرار نیست صرف مخارج بنیاد شود.

بنیاد باید برنامه حمایتی‌اش را برای بازی‌سازها شرح می‌داد

مدیر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با بیان اینکه ما برای سال آینده ۱۱.۵ میلیارد تومان بودجه داریم که مستقیما از طرف دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به بنیاد داده می‌شود، افزود: شاید این اشکال به بنیاد وارد بوده که باید زودتر با بازی‌سازها حرف می‌زد که برنامه حمایتی‌اش برای سال آینده چیست تا همه اطلاع داشته باشند. البته بنیاد به صورت مشخص دو پروژه کلان دارد که از محل این عوارض، حمایت‌هایی اتفاق می‌افتد و مازاد بر این دو روش، اگر قرار باشد از این عوارض حمایت دیگری هم انجام شود، کارهای زیرساختی از جمله آموزش‌های بین‌المللی است.

کریمی در ادامه توضیح داد: یک پروژه به اسم هرم حمایت است که ما یک سال برروی آن کار کردیم و یک سیستم شفاف برای حمایت از بازی‌سازان است که بسته به عملکرد و شاخص‌های آنها ارزیابی می‌شود؛ اینکه شرکت چند سال است تشکیل شده، چه بازی‌هایی ساخته، بازی‌ها چقدر دانلود شدند و چقدر فروش داشتند. وقتی این شاخص‌های کیفی اندازه‌گیری شود، آن شرکت در این هرم رتبه می‌گیرد و در قالب آن رتبه حمایت‌های مالی و زیرساختی از آن می‌شود.

به گفته او بازی‌سازها می‌توانند درخواست دهند و این حمایت را بگیرند. اما مادامی که شرکت رشد نکند، حمایت دیگری از آن انجام نمی‌شود و این به معنای تشویق شرکت‌ها برای رشد کردن در این هرم و همچنین شفاف بودن این حمایت است.

وی همچنین درباره راه دوم حمایتی اظهار کرد: شرکت‌هایی هستند که می‌خواهند بازی‌های ایرانی را در خارج صادر کنند که برنامه جدی برایشان نوشته شده است. ما ناشرها را براساس یک سری شاخص انتخاب می‌کنیم. برای مثال ناشرها باید حساب خارج از کشور داشته باشند که ناشر قلمداد شوند. آنها باید درخواست دهند که می‌خواهند بازی را در خارج از کشور منتشر کنند. آنگاه ما ابتدا در داخل کشور بازی را با متخصصان بازی بررسی می‌کنیم. سپس هیاتی متشکل از حدود ۱۰ نفر از داورهای بین‌المللی بازی را بررسی می‌کنند که آیا مناسب مارکت کشور خارجی هست و سپس مشخص می‌شود که بازی می‌تواند تا یک سقف برای جذب کاربر در بازارهای دنیا وام بگیرد.

معافیت مالیاتی، ایرانی و خارجی را تفکیک نمی‌کند

مدیر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در پاسخ به اینکه چرا برای حمایت از بازی‌های خارجی روش معافیت مالیاتی در نظر گرفته نمی‌شود، گفت: بر اساس قانونی که در کشور ما وجود دارد، معافیت مالیات بر ارزش افزوده، مربوط به کالاست نه مربوط به ایرانی یا خارجی بودن. به این معنا که اگر بازی معاف از مالیات بر ارزش افزوده ‌شود، بازی خارجی هم معاف می‌شود و معافیتی نداریم که محصولات ایرانی و خارجی از هم تفکیک شوند. بنابراین معاف کردن بازی‌ها از مالیات بر ارزش افزوده شامل بازی خارجی هم خواهد شد که به نفع ناشران بازی‌های خارجی است.

کریمی با اشاره به علل قانون اخذ عوارض از بازی‌های خارجی بیان کرد: علت اصلی این قانون، بهبود فضای کسب‌وکار و زیست بوم داخلی است. بعضی می‌گویند ما با این کار زیست‌بوم را خراب می‌کنیم، در صورتی که همین حالا هم زیست‌بوم درستی وجود ندارد. علت دیگر هم حمایت اقتصادی از صنعت است.

وی درباره اصلاح زیست‌بوم توضیح داد: فضای کسب‌وکار باید به گونه‌ای باشد که سرمایه‌گذار بخش خصوصی رغبت سرمایه‌گذاری در تولید داخل داشته باشد و دولت‌ها دخالت نکنند. زیست‌بوم فعلی کشور ما به گونه‌ای است که اگر یک سرمایه‌گذار بخواهد وارد ساخت بازی شود، باید برای یک بازی که بتواند بفروشد، حداقل ۵۰۰ میلیون تومان ظرف یک الی دو سال سرمایه گذاری کند، خواب سرمایه داشته باشد، حقوق و دستمزد بدهد، ریسک خوب و بد شدن بازی را بپذیرد و بعد از دو سال بازی را منتشر کند.

او ادامه داد: در مقابل همان سرمایه‌گذار می‌تواند با پول پیش حداکثر ۲۰۰ میلیون تومان که باید به ناشر خارجی بدهد، یکی از بهترین بازی‌های خارجی که ساخته شده و فروخته و سود خوبی دارد را وارد کشور کند و در بازارهای داخلی منتشر کند.

سرمایه‌گذارهای بزرگ سراغ واردات بازی خارجی رفته‌اند

مدیر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای ادامه داد: این دو روش یعنی سرمایه‌گذاری داخلی و آوردن بازی‌های خارجی هر دو باید یک مالیات بدهند؛ ۹ درصد مالیات ارزش افزوده، ۳۰ درصد سهم مارکت داخلی و مابقی سود ناشر است. در چنین شرایطی سرمایه‌گذار قطعا به سراغ واردات بازی خارجی می‌رود، اتفاقی که در این سال‌های اخیر هم برای اکثر سرمایه‌گذارهای بزرگ ما افتاده است. این یعنی زیست‌بوم ما خراب است و در آینده‌ای نزدیک تولیدی نداریم. هدف ایجاد این عوارض ایجاد یک تفاوت از نظر اقتصادی بین بازی داخلی و کسی است که می‌خواهد بازی خارجی وارد کند؛ تا کسی که تولید می‌کند بداند حداقل ۱۰ درصد مالیات کمتری می‌دهد تا اینکه بازی وارد کشور کند.

کریمی با بیان اینکه ما در کشور بازار محلی داریم یعنی بازاری که کاربرانش مردم ایران هستند و با ریال خرید می‌کنند، افزود: کشور ما جزو استثنائات است که بازار محلی دارد. بازارهای محلی اکثر کشورهای دنیا به بازارهای جهانی وصل است و مردم از گوگل‌پلی و استیم و اپ‌استور دانلود می‌کنند. اما به دلیل شرایط سخت سیاسی که بر کشور ما حاکم است، از جمله تحریم‌ها که موجب شده ایران در گوگل و اپ‌استور طراحی نشده و سیستم مالی ما به دلیل تحریم‌ها از بازار جهانی جدا باشد، مجبوریم بازار محلی داشته باشیم.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: چین خودش خود را از بازار جهانی جدا کرده زیرا جمعیت زیادی دارد و می‌داند اگر داخل کشور چیزی تولید کند، مصرف‌کننده‌اش در کشور وجود دارد به همین دلیل هم سیاست‌های بسیار سرسختانه دارد. چین خودش این شرایط را انتخاب کرده اما به ما تحمیل شده است. ما بازار داخلی داریم و بازارهای داخلی هر کشور ضابطه‌مند هستند؛ شما نمی‌توانید بازارهای داخلی یک کشور را با بازارهای جهانی کشورهای مختلف مقایسه کنید. زیرا بازارهای داخلی ما برگرفته از محدودیت‌ها هستند.

مدیر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با اشاره به شرایط نابرابر عرضه بازی‌های ایرانی در خارج کشور در مقایسه با بازی‌های خارجی بیان کرد: اینکه بازی خارجی بدون ایجاد نمایندگی و بدون پرداخت عوارض، مانند بازی‌ساز ایرانی بخواهد بازی را در بازار داخلی ما منتشر کند و تنها ۱۰ درصد مالیات بر ارزش افزوده و ۳۰ درصد هزینه مارکت را بدهد، شرایط برابری نیست که بازی‌ساز ایرانی بتواند در آن رقابت کند؛ زیرا بازی‌ساز ایرانی نمی‌تواند بازی‌اش را به نام خودش در خارج از کشور منتشر کند. اگر ما در کشورهای پیشرفته بودیم، به چنین قانونی نیاز نداشتیم زیرا در این بازارها همه چیز در مقیاس جهانی اتفاق می افتد، اما ایران نمی‌تواند این کار را انجام دهد.

مردم دیگر بازی کامپیوتری بازی نمی‌کنند

کریمی در پاسخ به علت ناتوانی بازی‌های کامپیوتری ایرانی برای رقابت با بازی‌های خارجی اظهار کرد: فضای بازی‌های کامپیوتری تفاوت زیادی دارد. مشکل بازی‌های کامپیوتری در کشور ما این است که مردم دیگر بازی کامپیوتری بازی نمی‌کنند و به سمت موبایل رفتند. بنیاد در سال ۱۳۸۸، ۲۸ میلیون هولوگرام به بازی‌های کامپیوتری ایرانی و خارجی داد که این عدد در سال ۱۳۹۵ به پنج میلیون و در سال ۱۳۹۶ به چهار میلیون رسید. این موضوع از کاهش مصرف بازی‌های کامپیوتری نشان دارد زیرا بیشتر سراغ بازی موبایلی رفتند. بنابراین یک علت اینکه ساختن بازی کامپیوتری به‌صرفه نیست، کاهش مصرف است.

وی نداشتن قانون کپی‌رایت در ایران را مشکل دیگر بازی‌های کامپیوتری دانست و گفت: قوانین کشور ما به گونه‌ای است که مالکیت معنوی آثار خارجی را به رسمیت نمی‌شناسیم. ما مجبوریم بازی‌های کامپیوتری را با قیمت حداکثر ۱۵ هزار تومان به فروش برسانیم، در صورتی که شاید قیمت خارجی آن ۲۰۰ هزار تومان باشد. یک سری افراد هستند که بازی‌های خارجی کامپیوتری و کنسولی را دانلود و در کشور منتشر می‌کنند و پولی به تولیدکننده نمی‌دهند. شما هم می‌توانید همان محصول کپی را بخرید؛ اما در بازی‌های موبایلی اینطور نیست.

مدیر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در پاسخ به اینکه چرا از فروش غیرقانونی بازی‌های کامپیوتری جلوگیری نمی‌شود، اظهار کرد: ما نمی‌توانیم جلوی فروش این بازی‌ها را بگیریم. یک علت این است که وقتی در کشور کپی‌رایت نداریم، عدم رعایت آن غیرقانونی نیست. بنابراین بنیاد به بخشی از این بازی‌ها که در کشور عرضه‌کننده دارد، هولوگرام می‌دهد. در موضوع دادن هولوگرام هم بحث عوارض و پول مطرح نیست زیرا کل پول حاصل از هولوگرام به بازی‌ها در سال گذشته ۱۲۰ میلیون تومان بوده، بلکه بحث محتوایی این بازی‌هاست. ما ویترین مغازه‌ها را سالم می‌کنیم که اگر یک خانواده برای فرزندش بازی انتخاب می‌کند محتوای سالمی داشته باشد.

هولوگرام بازی‌ها به معنای بررسی محتوای آنهاست

کریمی در ادامه با بیان اینکه بنیاد محتوای هر بازی که هولوگرام نداشته باشد را رد و تایید نمی‌کند، افزود: ما به عنوان متولی حوزه نمی‌توانیم بگوییم چون کپی‌رایت را رعایت نمی‌کنیم هولوگرام هم نمی‌دهیم، نمی‌توانیم تمام بازی‌هارا قاچاقی اعلام کنیم و بنیاد دیگر هیچ نظارتی بر بازی‌ها نداشته باشد. پیش از زدن هولوگرام ما محتوای بازی را بررسی کرده و محصول سالم به بازار می‌دهیم و این کار را با هدف شفاف‌سازی مارکت و محتوای مناسب انجام می‌دهیم. باید سعی کنیم در این شرایط بدی که به بنیاد و بازی حاکم شده، شرایط را برای مصرف بهبود ببخشیم.

وی در پاسخ به انتقادی مبنی بر کند بودن روند ارائه مجوز به بازی‌ها بیان کرد: بنیاد در سال گذشته به ۱۵ هزار بازی موبایلی رده‌بندی سنی داده است که حدود ۴۰ بازی در روز می‌شود. رده‌بندی سنی و اعطای مجوز بازی هم یعنی چک کردن محتوای بازی. بنابراین این روند بسیار تند بوده است. مگر برای بازی‌هایی که محتوای خوبی نداشتند و به آنها مجوزی داده نشده است.

مدیر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در پایان خاطرنشان کرد: اخذ عوارض از بازی‌های خارجی مختص ناشرانی است که عرضه تجاری بازی در کشور داشته باشند و بخواهند از محل عرضه یک بازی کسب‌وکار راه بیندازند؛ مانند مارکت‌های آنلاین و سایت‌هایی که برای فروش بازی می‌گذارند. این ناشرها باید از بنیاد مجوز بگیرند و در غیر این صورت نمی‌توانند بازی را منتشر کنند.