ابتکار عمل در پرداخت وام ازدواج

خبرگزاری مهر: بر اساس این طرح و با همکاری بانک‌های دولتی زیرمجموعه وزارت اقتصاد، تعداد افراد در انتظار از حدود ۵۰۰ هزار نفر در ابتدای شروع طرح ضربتی به تعداد ۴۷,۵۹۸ نفر در پایان اجرای طرح کاهش یافت و تاکنون به ۹۲۶ هزار نفر وام پرداخت شده است که از این میزان ۵۲۰ هزار نفر در ۱۰۰ روز نخست دولت دوازدهم با اعتباری بالغ بر ۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از تسهیلات ازدواج بهره‌مند شده‌اند.

در راستای حمایت از ازدواج و تشکیل زندگی مشترک جوانان کشور، وام ازدواج از سال‌های گذشته از سوی نظام بانکی کشور اعطا می‌شد. این اقدام با توجه به کمک به تامین نقدینگی مورد نیاز و معیشت زوجین، در راستای حفظ و استحکام کیان و بنیان خانواده، ایجاد فضای شور و نشاط در جامعه به واسطه تشکیل خانواده و آثار و تبعات مثبت اجتماعی، جلوگیری از فساد و انحراف اخلاقی و اجتماعی، به‌عنوان یک تکلیف اجتماعی و افزایش رضایتمندی مردم کشور به عهده نظام بانکی کشور نهاده شده است.

از سال ۱۳۸۸ به منظور ساماندهی، مدیریت و نظارت بر حسن اجرای عملکرد سیستم بانکی جهت اعطای وام ازدواج به متقاضیان، سامانه اینترنتی قرض‌الحسنه ازدواج راه‌اندازی شد. به‌طوری‌که متقاضیان از طریق ثبت نام در این سامانه در صف بانک‌های عامل قرار گرفته و سایر مراحل اعطای وام را یکی پس از دیگری طی کرده و تسهیلات خود را دریافت می‌کنند.

در آغاز، راه‌اندازی سامانه اینترنتی قرض‌الحسنه ازدواج با ورود ۱۱ بانک دولتی صورت گرفت و طی سالهای اخیر با ترغیب و جلب مشارکت سایر بانک‌ها و موسسات و صندوق‌ها برای پیوستن به سامانه، این تعداد به ۳۲ بانک، موسسه مالی و صندوق در سال ۱۳۹۶ افزایش یافت.

بنابر آمارها دو جهش در پرداخت وام ازدواج در سال های گذشته رخ داده است. جهش اول با راه اندازی سامانه بانک مرکزی رخ داد که تعداد افراد وام گیرنده از ۱۲۰۴ نفر در سال ۱۳۸۷ به ۹۹۱ هزار ۴۳۰ نفر رسید. این تعداد در سال ۸۸ به ۹۹۱ هزار و در سال ۸۹ به ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بالغ شد. بر اساس اطلاعات موجود، تعداد وام گیرندگان در سال ۹۰ به ۱ میلیون و ۳۴۸ هزار نفر رسید که بیشترین وام پرداختی بانک ها از نظر تعداد نفر در تمام سال ها به شمار می‌رود. از این سال به بعد از تعداد تسهیلات اعطایی به تدریج کاسته شد به طوری که در سال ۹۱ به یک میلیون نفر، در سال ۹۲ به ۹۴۴ هزار ، در سال ۹۳ به ۱ میلیون و ۲۹۰ هزار و در سال ۹۴ به ۸۱۲ هزار نفر رسید.

در این سال‌ها مبلغ وام ازدواج برای هر نفر ۲ تا ۳ میلیون تومان بود و به همین دلیل بیشترین رقم پرداخت شده، طی این دوره مربوط به سال‌هایی می‌شود که تعداد بیشتری موفق به اخذ وام شده‌اند. در سال ۸۷ کل مبلغ پرداخت شده برای ازدواج ۲ میلیارد و ۷۰۰ هزار تومان بوده است؛ میزانی که به یکباره در سال ۸۸ به ۲ هزار میلیارد بالغ شد.

این موضوع احتمال قوی به دو دلیل رخ داده است: اینکه به دلیل محدودیت تعداد بانک های ارائه دهنده وام، صف‌های انتظار به حدی بود که در طول یکسال تنها به میزان معینی می‌توانست پرداخت شود و دوم اینکه در سال های ۸۸ به بعد تدریجا بزرگترین رده سنی در هرم سنی جمعیت کشور به مرحله ازدواج رسیدند. این افزایش در سال‌های بعدی هم متناسب با افزایش تعداد وام گیرنده‌ها و مبلغ وام افزایش یافت، به‌طوری‌که در سال ۹۰ به میزان ۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان و در سال ۹۳ به مبلغ ۳ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان وام ازدواج پرداخت شده است.

بر اساس آمار رسمی، جهش دوم وام های ازدواج در سال ۹۵ به وقوع پیوست؛ در سال ۱۳۹۵ به موجب مفاد تبصره ۲۹ قانون بودجه، وام ازدواج حدود ۳.۵ برابر افزایش یافته و از ۳ میلیون تومان به ۱۰ میلیون تومان رسید و دوره باز پرداخت وام از سه سال به چهارسال (۴۸ ماهه) افزایش یافت. این در حالی بود که نرخ کارمزد این وام ها همچنان ۴ درصد در نظر گرفته شد. در این سال نزدیک به ۱۰ هزار میلیارد تومان به تعداد ۱ میلیون و ۲۵ هزار و ۲۳۶ نفر وام ازدواج پرداخته شد. محاسبات نشان می‌دهد که سال ۹۵ از نظر تعداد وام ۲۶ درصد و از نظر مبلغ ۴۰۰ درصد رشد داشته است. در سال ۹۴ به میزان ۲ هزار ۴۰۰ میلیارد تومان تسهیلات به ۸۱۲ هزار نفر پرداخت شده بود.

نمایندگان مجلس در قانون بودجه ۹۵ دولت را موظف کردند «به منظور حمایت از ازدواج جوانان، تمامی بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور را ملزم کند به اندازه سهم خود از مجموع سپرده‌های قرض‌الحسنه پس‌انداز و جاری در پرداخت تسهیلات قرض‌الحسنه مشارکت کرده و تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج را در اولویت نخست پرداخت قرار دهد.» براساس این مصوبه، تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج برای هریک از زوجین از سه میلیون به ده میلیون تومان با دوره بازپرداخت چهار ساله افزایش یافت.

افزایش مبلغ ازدواج در سال ۹۵ با اینکه برای نماینده های مجلس اهمیت فراونی داشت اما در مقابل از سوی بانکداران مورد اعتراض قرار می گرفت. بانکداران با اینکه از عدم توانایی در تامین این مبالغ سخن می گفتند اما مجلس به دلیل اهمیت اجتماعی و دینی ازدواج نمی توانست از این موضوع کوتاه بیاید. نماینده های موافق استدلال می¬کردند که «طبق آمار بانک مرکزی، ۱۰۲ هزار میلیارد تومان منابع قرض‌الحسنه موجود است که ۳۶ هزار میلیارد تومان آن پس‌انداز و ۶۲ هزار میلیارد تومان آن نیز جاری است. بنابراین می‌توان از این محل وام ازدواج جوانان را از ۳ میلیون به ۱۰ میلیون تومان ارتقا داد.»

با این حال نباید این موضوع را فراموش کرد که مصوبه افزایش وام ازدواج با مشکلاتی مانند کمبود منابع قرض الحسنه بانکها و کثرت تکالیف قرض الحسنه ابلاغی به بانکها، سختگیری برخی از بانکها جهت اخذ ضامن معتبر برای اعطای وام ازدواج، تخصیص وام ازدواج کمتر به متقاضیان استان‌های کم برخوردار و محروم به دلیل عدم وجود منابع قرض‌الحسنه در استانها، مشکلات موجود در تامین ضامن معتبر و بویژه عدم اطلاع متقاضیان از نحوه دریافت تسهیلات از طریق مراجعه به سامانه روبه رو بود.

نهایتا این قبیل مشکلات باعث شد تیم اقتصادی دولت به فکر اجرای طرح ظربتی وام ازدواج در سال ۹۶ بیفتد. «در نهایت در اواسط تیرماه سال جاری، حسب برنامه ریزی به عمل آمده و تصمیمات متخذه و تایید مقامات ذی ربط، مقرر شد به منظور بهره مندی متقاضیان کلیه متقاضیان در صف از تسهیلات موصوف، و کاهش تعداد متقاضیان ۵۰۰ هزار نفری در صف سامانه، طرح ضربتی اعطای وام ازدواج اجرا شود.»

بر این اساس با اعضای هیات مدیره و مدیران اعتباری ۱۱ بانک تفاهم شد تا با اعطای حداقل تعداد ۵۰۰ هزار فقره تسهیلات طرح ضربتی اعطای وام ازدواج از مرداد تا شهریور سال ۱۳۹۶ مورد اجرا قرارگیرد. البته به منظور مساعدت به متقاضیانی که نسبت به تکمیل پرونده خویش اقدام نکرده بودند طرح یاد شده تا تاریخ ۱۵ مهر تمدید شد.

با توجه به رسانه‌ای شدن اجرای طرح ضربتی ازدواج در سطح ملی علیرغم اینکه تعداد متقاضیان در اواخر تیرماه تعداد ۴۹۴.۷۲۰ نفر بودند، بسیاری از متقاضیان که از دریافت تسهیلات دلسرد شده بودند، نسبت به ثبت نام در هفته اول مردادماه اقدام کرده و صف متقاضیان به بیش از ۵۱۰ هزار نفر افزایش یافت.

به همین منظور و برای ایجاد تسهیل و تسریع در اجرای طرح ضربتی اعطای وام ازدواج اقداماتی صورت گرفت:
۱- با توجه به ضربتی بودن طرح و سرعت بخشیدن به فرایند اجرایی اعطای وام ازدواج، مهلت تکمیل مدارک از سوی متقاضیان از دو ماه به یک ماه کاهش یافت.
۲- به منظور تسهیل در اخذ ضامن بویژه در استان های کم برخوردار و محروم ، ۸ جایگزین برای اخذ ضمانت ارائه گواهی تعهد کسر اقساط بابت پرداخت وام مذکور تدوین و ابلاغ شد.
۳- جهت بالا بردن صحت اطلاعات متقاضیان و جلوگیری از تضییق حقوق مشمولین دریافت وام، سامانه وام ازدواج به سامانه سازمان ثبت اسناد کشور متصل و از این طریق امکان کنترل تاریخ عقد متقاضیان فراهم شد.

نکات قابل توجه استقبال بسیار زیاد آحاد مردم از طرح ضربتی اعطای وام ازدواج بوده به نحوی که در طی ۱۱ هفته اجرای طرح تعداد ۱۷۳.۲۷۷ نفر برای اولین بار در سامانه ازدواج ثبت نام کرده‌اند. به‌طوری‌که متوسط روزانه ثبت‌نام کنندگان در سامانه طی انجام طرح ۲۷۹۵ نفر بود، حدود ۹۰ درصد این افراد در ۱۱ بانک تفاهم شده در طرح ضربتی ازدواج ثبت نام کرده اند. در حالیکه میانگین ثبت نام افراد در ۴ ماهه اول امسال به طور متوسط ۸۳۴ نفر بوده است.

علاوه بر این صف متقاضیان تعیین تکلیف نشده از حدود ۵۰۰ هزار نفر در ابتدای شروع طرح ضربتی به تعداد ۴۷,۵۹۸ نفر در پایان اجرای طرح کاهش یافت که این تعداد نیز غالبا ثبت نام کنندگان ۳ ماهه دوم سال جاری است. این مهم در حالی اتفاق افتاده که در سنوات گذشته (از سال ۱۳۸۸ تا تیر ۹۶) همواره تعداد ۵۰۰ هزار تا یک میلیون نفر در صف سامانه قرار داشته‌اند. از ابتدای سال ۹۶ تاکنون نزدیک به ۱۰ هزار میلیارد تومان به تعداد ۹۲۶ هزار نفر پرداخت شده است.