خطر اعتیاد سفید در کمین است

خبرگزاری ایرنا: خطر اعتیاد سفید در کمین استعضو گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی گفت: مصرف متادون در جامعه تبدیل به اعتیاد سفید شده و در عمل جایگزین تریاک و دیگر مواد مخدر شده، خطری که در کمین جامعه است.

محمدرضا قدیرزاده روز چهارشنبه افزود: سالهاست که از متادون به عنوان یک داروی مخدر صناعی در بخش درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده می‌شود و دارای اشکال مختلفی از جمله شربت، قرص‌های ۵ و ۲۰ و ۴۰ میلی گرمی و آمپول‌های ۱۰ و ۵ میلی گرمی است.

وی ادامه داد: همچنین، چند سالی است که متادون (به شکل قرص و شربت) به عنوان درمان جایگزین و نگهدارنده و همچنین کاهش آسیب و خطرات اجتماعی در بیماران معتاد به انواع مخدر سنتی و صنعتی در کلینیک‌های درمان اعتیاد تحت نظر دانشگاه‌های علوم پزشکی و سازمان بهزیستی استفاده می‌شود.

قدیرزاده خاطر نشان کرد: این روش درمانی که از آن به نام درمان نگهدارنده با متادون (Methadone Maintenance Therapy) یاد می‌شود، کمک‌های شایانی در درمان بیماران معتاد و همچنین در جلوگیری از تغییر نحوه مصرف مواد مخدر از خوراکی و استنشاقی به نوع تزریقی کرده است که این خود یکی از اهداف این برنامه (کاهش آسیب اجتماعی) از طریق کاهش بیماری‌های واگیردار از جمله هپاتیت، ایدز در افراد معتاد و حتی همسران و فرزندان بوده است.

وی تاکید کرد: البته در کنار این موفقیت در امر درمان و کاهش آسیب بیماران معتاد، نمی‌توان از سوء استفاده و سوء مصرف این ماده مخدر (متادون) چه سهوا و چه عمدا گذر کرد.

عضو گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی گفت: سوء مصرف‌هایی که گاهی باعث مرگ افراد می‌شود، همچنین می‌تواند باعث مسمومیت‌های حاد و مزمن در افراد مصرف کننده این ماده مخدر شود که خود منجر به صدمات و عوارض جبران ناپذیری می‌شود.

وی تاکید کرد: در این میان، مطلبی که تا کنون کمتر به آن توجه شده و توجه متولیان این امر را می‌طلبد، مسمومیت‌های اتفاقی و گاهی از روی ناآگاهی والدین است که با مصرف متادون در اطفال و کودکان روی می‌دهد.

عضو گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی گفت: متادون اگرچه به عنوان دارو در قسمت‌های مختلف از جمله کلینیک‌های درمان اعتیاد کاربرد درمانی دارد؛ اما مسمومیت و یا سوء مصرف آن بخصوص در افرادی که تحت درمان با متادون نیستند (از جمله کودکان) بسیار خطرناک و مرگ آفرین است.

وی ادامه داد: علائم اصلی مسمومیت با متادون شامل، تنگ شدن مردمک‌های چشم و کاهش عمق و تعداد تنفس و کاهش سطح هوشیاری است. همچنین علائم دیگر مسمومیت با متادون می‌توان به افت فشار خون، آریتمی قلبی (نامنظمی ضربان قلب)، یبوست و کاهش حرکات دستگاه گوارش، مشکلات و نارسایی حاد کلیوی، کما، نارسایی تنفسی، تحریک پذیری و تشنج اشاره کرد.

وی یاد آوری کرد: نکته ظریف و حائز اهمیت در مسمومیت اطفال با متادون این است که مصرف مقدار ناچیزی از متادون ممکن است حتی منجر به مرگ شود، پس باید همیشه توجه داشت که مسمومیت با متادون در کودکان و خردسالان با دوز‌های بسیار پایین تری در مقایسه با افراد بالغ، اتفاق می‌افتد و می‌تواند باعث عوارض و صدمات جبران ناپذیری حتی مرگ شود.

قدیرزاده گفت: داروی متادون به عنوان دسته مخدر‌های ضددرد استفاده می‌شود و ازنظر ساختار به عنوان ترک اعتیاد نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

یک اعتیاد دیگر به اعتیاد‌های دیگر اضافه شد

وی اعلام کرد: اما، مشکل این جاست، وقتی که متادون وارد کشور شد به صورت گسترده توزیع شد و برای همه بیمارانی که مشکل اعتیاد داشتند تجویز شد و باعث شد که یک اعتیاد دیگر به اعتیاد‌های دیگر اضافه شود.

قدیرزاده با بیان اینکه اولین بار بهزیستی در دهه ۷۰ درمان با متادون را شروع کرد، گفت:: درمان اعتیاد باید براساس شرایط خاص هر فرد باشد و در این خصوص هم دارو‌های خوبی وجود دارد، اما اقبال استفاده از آن‌ها در مقایسه با متادون کمتر است.

وی تاکید کرد: مشکلی که می‌توان به آن اشاره کرد این است که متادون در بازار، چه به صورت قرص و چه به صورت شربت وجود دارد و برخی از بیماران خود درمانی می‌کنند و، چون دوز مصرفی آن را از همان ابتدای مصرف رعایت نمی‌کنند موجب می‌شود که ترک آن سخت‌تر شود.

نظارت نداشتن به توزیع متادون در بازار

قدیرزاده تصریح کرد: درخصوص عرضه متادون در بازار مانند عطاری‌ها نظارت و متولی وجود ندارد و باید گفت که چطور این همه متادون به شکل کنونی توزیع می‌شود؟ و سئوال این است که این دارو از کجا می‌آید و چگونه توزیع می‌شود؟

وی در مورد مشکل دیگر نیز گفت: مشکل دیگر موضوع مرگ و میر‌های ناشی از متادون است که در این خصوص می‌توان به دو دسته از افراد اشاره کرد، دسته نخست افرادی هستند که خود سرانه اقدام به مصرف متادون می‌کنند که ممکن است با دیگر دارو‌ها هم افزایی پیدا کند و مسمومیت‌هایی را ایجاد کند که در این صورت به طور قطع فرد فوت خواهد کرد.

قدیرزاده در مورد دسته دوم مشکلات متادون خاطرنشان کرد: موضوع دیگر مسمومیت‌هایی است که با مصرف متادون اتفاق می‌افتد و از آنجایی که متادون به صورت قرص یا شربت است، ظروف نگهداری آن مشابه با دیگر دارو هاست یا اینکه برخی از خانواده‌های آن در ظرف دیگر دارو‌ها نگهداری می‌کنند و به این ترتیب متادون در دسترس افراد دیگر و بخصوص کودکان قرار می‌گیرد و باعث مسمومیت دیگر اعضای خانواده می‌شود و این در صورتی است که مصرف ۵ سی سی متادون برای کودکان و ۸ سی سی برای بزرگسالان عادی کشنده است.

وی اعلام کرد: خواب آلودگی و مشکلات تنفسی از علائم مصرف متادون است و به محض مشاهده این علائم فرد حتما باید به بیمارستان ارجاع داده شود.

وجود متادون در مشروبات الکلی

قدیرزاده ادامه داد: علاوه بر این مشکلات که نامبرده شد، مشکل دیگری که به تازگی با آن مواجه هستیم وجود متادون در مشروبات الکلی است که سازندگان آن متادون را به این نوع مشروبات اضافه می‌کنند.

درمان با متادون اشتباه است

وی در مورد راهکار‌های مبارزه با مصرف متادون نیز گفت: در حال حاضرمصرف متادون بیشتر از میزان عادی آن است و بنابر این تولید متادون داخلی باید محدود شود وگسترش درمان با متادون اشتباه است و می‌توان، گفت: در حال حاضر بیشتر ظرفیت پزشکان عمومی در درمان ترک اعتیاد به متادون معطوف داده شده است.

قدیرزاده اضافه کرد:پزشکان باید توجه داشته باشند درمان ترک اعتیاد را به سمت درمان‌های غیر دارویی یا مصرف حداقل دارو پیش ببرند.

وی در مورد راهکار دیگر در مقابله با مصرف متادون افزود:باید به صورت جدی جلوی نشات متادون به عطاری‌ها گرفته شود و راهکار دیگر این است که در حال حاضر متادون ارزان قیمت است و همین امر ترک اعتیاد معتادان را به سوی این دارو کشانده است.

وی در یک هشدار جدی تاکید کرد: مجموعه این عوامل باعث شده است که مصرف متادون در جامعه تبدیل به اعتیاد سفید شود و در عمل جایگزین تریاک و دیگر مواد مخدر شود و این در حالی است که آمار درستی در خصوص مصرف متادون وجود ندارد، اما می‌توان گفت، حدود پنج هزار کلینک درمان اعتیاد با متادون در کشور فعال است.

توصیه‌هایی برای جلوگیری از عوارض و صدمات ناشی از مصرف متادون

وی ادامه داد: شربت یا قرص متادون بایستی همواره از دسترس اطفال دور نگه داشته شود، حتی الامکان در جا‌هایی نگهداری شود که کودکان دسترسی به آن محل نداشته باشند.

قدیر زاده گفت: از نگهداری شربت متادون در شیشه‌های دارویی مشابه از جمله شیشه شربت سرماخوردگی اطفال یا شربت استامینوفن که ممکن است باعث اشتباه والدین و مصرف آن گردد پرهیز شود.

عضو گروه مطالعات اعتیاد مرکز تحقیقات سازمان پزشکی قانونی افزود: والدین اطفال تحت هیچ عنوان از این دارو برای درمان هرگونه بیماری‌های کودک و طفل خود استفاده نکنند.

وی تاکید کرد: استفاده از ظروف و یا شیشه‌های متادون دارای درب قفل کودک و نصب برچسب هشدار روی ظروف حاوی متادون جهت آگاهی بیشتر باشد.

قدیرزاده توصیه کرد: در صورت مصرف اتفاقی این دارو، توسط اطفال و خردسالان و یا به دلیل عدم آگاهی والدین کودک و خوراندن این دارو به آنها، حتی در صورت عدم بروز علائم مسمومیت لازم است به مراکز مجهز بیمارستانی مراجعه شود، لازم است دستورات و نکات هشداری پزشکان و کادر درمان در این خصوص، از جمله بستری و تحت نظر قرار دادن اینگونه بیماران را جدی گرفت.

وی تاکید کرد: در صورت بروز علائم مسمومیت با متادون از جمله خواب آلودگی، کاهش تعداد تنفس و تنگ شدن مردمک‌ها و احتمال مصرف متادون توسط اطفال، سریعا به مراکز درمانی مراجعه شود.

براساس آمار ستاد مبارزه با موادمخدر، اکنون دو میلیون و ۸۰۸ هزار مصرف کننده موادمخدر در کشور وجود دارد که بالاترین مصرف موادمخدر مخدر با بیش از ۶۶ درصد مربوط به تریاک است.

همچنین بر اساس اعلام سازمان پزشکی قانونی، ۳ هزار و ۱۹۰ تن بر اثر سوءمصرف مواد مخدر طی سال گذشته (۱۳۹۵) در کشور فوت کردند و در عین حال این آمار رشد ۶،۲ درصدی این تلفات در کشور نسبت به مدت مشابه سال قبل از آن (۱۳۹۴) برخوردار بود.

سازمان پزشکی قانونی کشور همچنین خبر داده است از ابتدای فروردین تا پایان شهریور ماه امسال یکهزار و ۵۲۷ تن بر اثر اعتیاد در کشور جان خود را از دست دادند، این شمار کشته شده در مقایسه با مدت مشابه سال قبل (۱۳۹۵) که یکهزار و ۶۰۴ تن بود، ۴.۸ درصد کاهش را نشان می‌دهد.